Gemeenschapsmunten helpen onvervulde, sociale behoefte aan oplossingen

Present op 1 april 2014 in Sint-Niklaas zijn de auteurs en hun team van het handboek “Maak je buurt uitmuntend!” .  Dit handboek gemeenschapsmunten voor lokale overheden en organisaties is geschreven in opdracht van de Vlaamse overheid, departement Werk en Sociale Economie. Het schrijfwerk was een samenwerking tussen professionele onderzoekers en initiatiefnemers met eenzelfde liefhebberij_ gemeenschapsmunten. Bernard Lietaer, Anne Snick en Edgar Kampers zijn de hoofdauteurs.

Met een zweem van een Obama-speech start minister Freya Van Den Bossche de voorstelling. Een speech waar je warm van wordt. Ze vertelt over gemeenschapsmunten met woorden als tedere anarchie, authentiek engagement en een labo dat een kentering brengt in denken en doen. Het onderwerp is haar genegen.

Maar had je al van gemeenschapsmunten gehoord? Internationaal is de term complementaire munten meer gangbaar. Synoniemen zijn alternatieve munten of gemeenschapsmunten. Bernard Lietaer de internationale rots voor complementaire munten (ja hoor ’t is een Belg!) legt het met zijn gekende bevlogenheid uit. Naar zijn woorden_ complementaire munten zijn parallelle en aanvullende geldsystemen naast de (supra)nationale munteenheden, zoals de euro of de yen. Deze munten worden als middel ingezet om niet gebruikte waarde te koppelen aan niet vervulde behoeften.

Fureai Kippu

Een voorbeeld is Fureai kippu. Bij deze complementaire munt uit Japan is de onvervulde behoefte de zorg voor oudere mensen. De niet gebruikte waarde is tijd en energie van de nog gezonde oudere medemens. Complementaire systemen worden gecreëerd waar de traditionele economie en het heersende geldstelsel samenlevingsknelpunten niet kunnen oplossen. Het ontwerp van een complementaire munt start met een droom om een bepaald probleem aan te pakken en heeft (meestal) als doel een duurzame en veerkrachtige samenleving. Het Serieus Gek Geld Spel van Igor Byttebier tijdens de presentatie doet je gevoelsmatig ondervinden wat gemeenschapsmunten voor een samenleving kunnen betekenen.

Commons, praktisch

“Maak je buurt uitmuntend!” ontsluit op een heldere en  eenvoudige wijze een booming diversiteit aan informatie over deze alternatieve geldsystemen. De techniciteit van die informatie heeft een wetenschappelijk gehalte. Het handboek maakt deze commons toegankelijker. Een compleet overzicht van systemen kan je niet in het boek terugvinden. De auteurs hebben de intentie om complementaire munten dichter bij mogelijke professionele initiatiefnemers te brengen, zoals organisaties en lokale overheden. Praktisch hanteerbaar en enorm leerrijk is het stappenplan om je eigen gemeenschapsmunt te ontwerpen. Een must read voor iedereen die plannen heeft! Dit stappenplan is gebaseerd op The Community Currency Implementation Framework van het CCIA-project dat complementaire muntsystemen ontwikkelt in Noordwest Europa. Het handboek is uiteraard geschreven zodat ambtenaren en bestuurders zich erin thuis voelen. Je struikelt zowat over het gemeentelijk vakjargon zoals ‘burgers’ en ‘beleidsinstrumenten’.

Co-creatieve samenleving

Het boek formuleert een geloof in de complementaire economie om een co-creatieve samenleving te bereiken. Zo kaderen de auteurs complementaire munten in het rijtje van de reeds gekende deel-initiatieven onder mensen. Zowel spontane initiatieven van individuen als top-down initiatieven zijn hierin cruciaal. Een rode draad doorheen het boek is het belang van overheidsondersteuning en –initiatief bij gemeenschapsmunten. De auteurs gaan zelf een stapje verder en dromen luidop van governance als beleidsmodel. Tijdens de presentatie wordt de co-creatieve samenleving gelinkt aan vermaatschappelijking van de zorg, empowerment van kwetsbare groepen en een zorgzame samenleving.  In het boek wordt de co-creatieve samenleving niet in een direct verband gebracht met peer-to-peer economie en/of circulaire economie. Is deze informatie voor beleidsmakers niet relevant?