Lees later

Staat Marinaleda model voor een nieuwe economie?

DirkBauwens . 30 mei 2016

Het prachtig gelegen Andalusische dorp Marinaleda telt zo’n 2.735 inwoners en gaat door als een soort socialistisch utopia. In tegenstelling tot de rest van Spanje is er hier geen crisis, geen austeriteit, geen budgetproblemen, weinig onvrede en weinig werkloosheid. De maandlasten zijn er laag en verder zijn er ook geen bankiers, geen politie en geen criminaliteit.

De sleutel tot het succes is de 1.200 hectaren land, gelegen aan de rand van de dorpskom. ‘Dit land is van alle werkloze arbeiders van Marinaleda’ staat er op de muur van de boerderij bij de ingang van het landgoed. Vijfentwintig jaar geleden was het dorp straatarm. Meer dan 60% van de inwoners was werkloos en honger lijden was eerder regel dan uitzondering. Onder leiding van de nieuwe burgemeester Juan Manuel Sánchez Gordillo begonnen de inwoners een strijd om de rechten op het landgoed, dat toehoorde aan een adellijke grootgrondbezitter. In 1991, na een uitputtend gevecht dat 12 jaar in beslag nam, werd de grond verworven en werd er een landbouwcoöperatie opgericht. Een aantal jaren later kwam er ook een fabriek om de geoogste producten te verwerken.

Sánchez Gordillo (67) is zeer populair en voert een beleid dat nauw aansluit bij het ideeëngoed van zijn grote voorbeeld Che Guevara, een Argentijns marxistisch revolutionair en Cubaans guerillaleider. Volgens die inzichten staat de bevolking centraal en spelen organisaties en instellingen slechts een dienende rol.

Vooral na de financiële crisis van 2008 is Marinaleda in de belangstelling gekomen. Gordillo, bijgenaamd ‘De Spaanse Robin Hood’, organiseerde en voerde voedselovervallen uit op supermarkten om vervolgens zijn buit aan een lokale voedselbank te schenken. “Er zijn veel gezinnen die gewoon geen geld hebben om eten te kopen”, stelde hij. “In de 21ste eeuw is dit een grote schande. Voedsel is een recht, niet iets waarmee je speculeert.” En : “Hoe kan het dat we de banken die de crisis veroorzaakt hebben 250 miljard € geven, terwijl we bezuinigen op plekken die vooral de armen en werkenden treffen ?”

Basisdemocratisch en anti-kapitalistisch, zo kan men het samenlevingsconcept van Marinaleda omschrijven. Enkele kenmerken :

100 keer per jaar vindt er een volksvergadering plaats waarin de bevolking geïnformeerd wordt en waarbij keuzes worden gemaakt
De buurtbewoners beslissen zelf wat er in hun buurt verandert
Steun of hulp van buitenaf is niet nodig
De winst van de agrarische coöperatie wordt gebruikt om nieuwe jobs te creëren en vloeit terug naar de gemeenschap
Iedereen in de coöperatie verdient hetzelfde inkomen van 1.200 € per maand
De werkloosheid blijft beperkt tot 4% van de bevolking (35% in gans Andalusië)
Grote bedrijven zijn niet toegelaten
Rijkdom verwerven wordt niet toegestaan
Het kinderdagverblijf kost 12 € per maand inclusief maaltijden
Voor de fitness betaalt men 2 € per maand; sportfaciliteiten zijn gratis voor kinderen
Het materiaal, de bouwplannen en de grond voor een eigen huis worden door de gemeente gratis verstrekt. De hypotheek kost gezinnen niet meer dan 15 € per maand en dat gedurende hun hele leven, met de afspraak dat het huis en de bezittingen nooit mogen worden doorverkocht voor persoonlijk gewin

[caption id=”” align=”alignnone” width=”756.0”]

Burgemeester Gordillo[/caption]

Burgemeester Gordillo : “We moeten eens goed gaan nadenken over onze waarden, de consumptiemaatschappij en de waarde die we hechten aan geld, egoïsme en individualisme.” “Marinaleda is een klein voorbeeld en we willen graag dat deze ervaring naar de rest van de wereld kan worden uitgebreid.”

‘Marinaleda, een utopie naar de vrede’ : die slogan prijkt zowel op het gemeentehuis, het sportcomplex als op de school. Nader onderzoek toont evenwel dat niet alles rozegeur en maneschijn is. Volgens Gordillo werkt de meerderheid van de bevolking fulltime voor de dorpscoöperatie. 96% van de bewoners heeft dus een job. Tussen de verschillende oogsten door treden echter periodes op dat er geen werk is : dan valt men niet terug op een loon, maar is men afhankelijk van de 400 € die de Andalusische regering als uitkering verschaft.

Welke jobs?

Diegenen die niet actief zijn in de coöperatie, werken als crècheleidster, lerares of maatschappelijk werkster. Gordillo geeft wel toe dat het voor jonge, hoopopgeleide, ambitieuze mensen moeilijker is om in het dorp een baan te vinden.

In totaal telt het stadje 20 bedrijfjes. Grote franchisebedrijven als Carrefour maken in Marinaleda geen kans, maar het opstarten van een eigen bedrijf behoort tot de mogelijkheden. Zo’n onderneming mag niet te groot zijn, maar waar de grens dan ligt kan de burgemeester eigenlijk niet aangeven. Navraag bij een aantal inwoners leert echter dat het niet gemakkelijk is om van Gordillo een bedrijfsvergunning te verkrijgen. En dat kritiek op zijn beleid nefaste gevolgen kan hebben voor het bekomen van werk.

Niet iedereen blij

Ondanks het feit dat dit Andalusische economische experiment niet iedereen kan tevredenstellen, hebben de meeste mensen in Marinaleda het beter dan in de rest van Spanje.

Ex-tv-journalist, auteur en hoofdredacteur van www.pala.be Dirk Barrez heeft het nationale — en internationale coöperatiefenomeen uitvoerig onderzocht. In zijn publicatie “Coöperaties, hoe heroveren we de economie ?” komt hij tot de vaststelling dat verschillende coöperatieve bedrijven echt opvallende successen boeken. Anderzijds zijn er ook enkele voorbeelden waar het serieus fout is gegaan.

Momenteel tellen coöperatieve ondernemingen wereldwijd 1 miljard leden. Ze leven opvallend langer dan klassieke bedrijven, zorgen voor zekerder werk, verdelen beter de welvaart en stimuleren meer de lokale economie. Volgens Barrez kan het coöperatieve model ons voorbij de uitwassen van de falende financiële economie voeren.