Vlaanderen kan voortrekkersrol spelen in gewasbescherming

Europa heeft enkele jaren geleden een richtlijn uitgevaardigd waardoor elke land- en tuinbouwer in Europa vanaf 2014 moet voldoen aan de principes van het ‘Integrated Pest Management’. Hierdoor wordt het gebruik van bestrijdingsmiddelen beperkt en ligt de nadruk op sensibilisering, kennis van de plaaginsecten en verantwoordelijk omgaan met sproeistoffen. Vlaanderen heeft hier al vele 10-tallen jaren ervaring in en kan een voortrekkersrol spelen in Europa.

De gangbare landbouw is er zich de laatste jaren zeer goed van bewust geworden dat het gebruik van bestrijdingsmiddelen een grote impact heeft op het milieu en dat consumenten zeer gevoelig zijn voor negatieve berichten over vervuiling, schadelijke residu’s, wanpraktijken, … Daarom is de sector land- en tuinbouw al vele jaren aan de weg aan het timmeren naar een efficiënter en verantwoordelijker gebruik van bestrijdingsmiddelen.

Vooral het sensibiliseren en begeleiden van land- en tuinbouwers werpt zijn vruchten af. Om maar enkele cijfers te noemen_ de gebruikte hoeveelheid actieve stof (puur bestrijdingsmiddel) is sinds 2005 gedaald met 18%. Een indicator die de milieudruk weergeeft is de Seq-index. Deze is sinds 2005 met maar liefst 52% gedaald.

Geïntegreerde gewasbescherming

Een speerpunt in het beleid is de geïntegreerde gewasbescherming of Integrated Pest Management (kortweg IPM). Hierbij worden alle mogelijke bestrijdingstechnieken geïntegreerd toegepast om de schade onder de economische schadedrempel te houden. Door het invoeren van de economische schadedrempel wordt er niet direct gespoten bij het waarnemen van een plaaginsect maar pas na een zekere populatieopbouw en mate van schade. Hierdoor moet men veel minder (overbodige) behandelingen uitvoeren en soms kan een bestrijding volledig achterwege blijven omdat de uiteindelijke economische schade beperkt blijft.

Verregaande integratie

De integratie van alle mogelijke bestrijdingstechnieken gaat heel breed en omvat het inzetten van mechanische onkruidbestrijding, inzetten van natuurlijke vijanden, gebruik van feromonen voor verwarring van plaaginsecten, … Allereerst wordt altijd naar niet-chemische bestrijding gekeken. Als er dan toch chemisch moet worden ingegrepen, mogen alleen bestrijdingsmiddelen gebruikt worden die een minimale druk op het milieu uitoefenen en zo weinig mogelijk risico’s geven voor de volksgezondheid.

Waarschuwingssystemen

Een belangrijk basisprincipe van IPM is het waarnemen van schadeverwekkers. Door de levenscyclus van deze schadeverwekkers zeer goed in beeld te brengen, is het eenvoudiger te weten wanneer een insect het gevoeligst is in zijn cyclus en wanneer dus een mogelijke bestrijding moet worden uitgevoerd. Reeds vele jaren zijn onderzoekscentra actief in Vlaanderen die zich bezig houden met het onderzoeken van levenscycli van plaaginsecten, het adviseren van telers en het uitzenden van waarschuwingsberichten.

Kalenderspuiters

Deze waarschuwingsberichten bevatten gedetailleerde informatie over het bewuste plaaginsect, duidelijke foto’s voor herkenning door de teler en advies naar bestrijding toe. Het is eigenlijk opgezet om het zogeheten kalenderspuiten te stoppen. Hierbij spuit een teler om de zoveel dagen zijn gewassen, ongeacht het wel of niet voorkomen van een plaaginsect. Door de monitoring van het weer, de levenscyclus en het voorkomen op verschillende waarnemingsplaatsen verspreid over Vlaanderen worden telers op de hoogte gebracht wanneer een bepaalde schadeverwekker de economische schadedrempel dreigt te overstijgen. Telers worden dan geacht hun velden zelf te inspecteren, mogelijks samen met adviseurs van proefcentra, en dan te bepalen of ze een bestrijding uitvoeren.

Efficiënter spuiten

Naast het verder uitbouwen van deze proefcentra is er ook veel werk gemaakt van efficiëntere spuitmachines, betere technieken, minder schadelijke sproeistoffen en een beter bewustzijn bij telers. Door het verplichten van opleidingen voor het gebruik van sproeimiddelen, het invoeren van GPS bij bespuitingen (hierdoor kan tot op een cm nauwkeurig gespoten worden zodat er niet moet overlapt worden om alles zeker te bespuiten), door het uitrusten van spuitmachines met een schoonwatertank om de machine op het veld schoon te spuiten, … probeert men een verdere daling van het gebruik en de negatieve effecten van bestrijdingsmiddelen te realiseren.

Europese richtlijn

Er is trouwens maar één weg vooruit. Europa heeft via een richtlijn elke land- en tuinbouwer verplicht om vanaf 2014 de principes van IPM op zijn bedrijf toe te passen. Door de jarenlange succesvolle toepassing van waarschuwingssystemen en sensibilisering van landbouwers kan Vlaanderen echter een voortrekkersrol spelen in Europa op het vlak van geïntegreerde gewasbescherming.