Zes dammen bedreigen Mekong

De Mekong stroomt voorlopig nog ongehinderd doorheen Thailand, Cambodja, Laos en Vietnam, maar daar komt binnenkort verandering in. Laos wil maar liefst vier dammen bouwen op de rivier en ook Cambodja en Thailand hebben plannen voor een eigen dam.
Milieugroeperingen schatten dat bijna 75.000 mensen zullen moeten verhuizen voor de dammen en waarschuwen voor enorme ecologische schade. Meer dan duizend vissoorten komen in gevaar, waaronder de unieke reuzenmeerval. Ook voor de zeldzame Irrawaddy-dolfijn ziet de toekomst er somber uit.
De milieubewegingen vinden het onbegrijpelijk dat er nog geen reactie is gekomen van de Mekongcommissie, een instelling die sinds 1995 belast is met de bescherming van het milieu en de bevordering van duurzame ontwikkeling in de vier landen. Daarom hebben 201 organisaties en individuen uit dertig landen een brief geschreven die de laksheid van de instelling aanklaagt.
“Als de Mekongcommissie zich niet gedraagt naar het Verdrag van 1995 en de ecologische integriteit van de Mekong niet verdedigt, dan is de instelling enkel een lege huls en heeft ze geen recht op de tientallen miljoenen dollars van internationale agentschappen,” aldus de brief.
De milieugroeperingen stellen zich bovendien vragen bij het gebrek aan transparantie bij de Mekongcommissie. Zo is er nauwelijks informatie vrijgegeven over de impact van de nieuwe dammen op de lokale gemeenschappen, een onderwerp waarover de commissie allicht veel meer gegevens bezit.
Ook academici zijn niet spaarzaam met kritiek. “De Mekongcommissie kan niet gewoon doen alsof er niets aan de hand is,” zegt Surichai Wun’gaeo, directeur van het Instituut voor Sociaal onderzoek aan de Chulalongkorn Universiteit in Bankok. “De commissie moet hervormd worden. Ze moet haar nut bewijzen of ze zal aan de kant geschoven worden.”
Maar de commissie zelf ziet dat anders: “De Mekongcommissie heeft de verantwoordelijkheid de lidstaten te steunen,” zegt Do Manh Hung van het secretariaat van de commissie. “De commissie is eigendom van de lidstaten. Ze heeft niet de taak om beslissingen van de regeringen van die landen in vraag te stellen.”
Volgens Hung zal de Mekongcommissie alle medewerking verlenen als de regeringen haar hulp inroepen voor milieu-impactstudies of technische inlichtingen. Hij voegt daar meteen aan toe dat “de commissie wel geregeld advies verleent aan de lidstaten, maar die informatie niet deelt met het publiek.”
De 4.480 kilometer lange Mekong ontspringt op het Tibetaans plateau en slingert zich een weg door de Chinese provincie Yunnan om vervolgens Myanmar (Birma), Thailand, Laos, Cambodja en Vietnam te passeren en uit te monden in de Zuid-Chinese zee. Naar schatting zestig miljoen mensen leven langs de oevers van de Mekong en zijn van de rivier afhankelijk voor hun voedsel, water en transport.
De meeste gemeenschappen in het Mekong-bassin zijn afhankelijk van visvangst voor hun overleven. De visvangst in de benedenloop van Mekong is goed voor bijna twee procent van alle visvangst ter wereld, en zelfs een vijfde van de visvangst in binnenwateren. Dat zal veranderen met de komst van de dammen. “De gemeenschappen in Zuid-Laos en in Cambodja zullen het ergst getroffen worden,” zegt Pianporn Deetes van het Zuidoost-Aziatisch Rivierennetwerk (SEARIN). “Dat is een onzichtbare kost die keer op keer over het hoofd gezien wordt.”
Het wordt voor de milieuverenigingen geen makkelijke strijd. De drijvende krachten achter de nieuwe dammen zijn privé-bedrijven, waaronder drie Chinese firma’s. Vroeger waren vooral de Wereldbank en de Aziatische Ontwikkelingsbank betrokken bij de bouw van dammen, en die luisterden meer naar de kritiek van milieubeschermers.