De alternatieve vluchtroute

Nooit eerder werd het Europese asiel- en migratiebeleid zo massaal op de korrel genomen. Het regent opinies over do’s-and-don’ts: op politieke fora, in de media, op Facebookwalls, aan eettafels en aan togen. Eén cruciale politieke vraag blijft echter onbeantwoord. Hoe managen we zo snel mogelijk, grensbeheer indachtig, de asiel- en migratie-instroom op een andere ­– humane en veilige – manier?

  • EC/ECHO/Flickr (CC by-nc-nd 2.0) Syrische Koerden op de vlucht voor IS zoeken een veilig onderkomen in Turkije (2014) EC/ECHO/Flickr (CC by-nc-nd 2.0)
  • Het reusachtige Zaatari vluchtelingenkamp in Jordanië herbergt meer dan 80000 vluchtelingen van de in totaal meer dan twee miljoen die het land opvangt. De VN-organisatie voor de vluchtelingen (UNHCR) heeft dit jaar nog maar 20% van de beloofde (en broodnodige) steun ontvangen.

De Syrische Aylan tussen golven en strand, teruggespoeld naar het tussenland waaruit hij met zijn ouders vertrok. De reiskoffer met de kleine Ivoriaan die zonder lucht viel nog voor hij de gevaarlijke oversteek vanuit Ceuta naar het Europese vasteland maakte. De beelden van naamloze kinderlichaampjes die in het water drijven of uit luchtledige laadruimtes komen , eerder en ook straks nog.

De beelden onderstrepen het onwaarschijnlijke cynisme van deze vluchtelingen- en migratiecrisis. Hoe cynisch is het immers om een onleefbaar thuisland te ontvluchten en dan je laatste levenszucht uit te blazen met al één voet in de zogenaamde veilige wereld.

Humanitair visum

In juni reisde ik mee met de Syrisch-Belgische apotheker Gazi El Rass die samen met een groep Brusselse burgers twee kwetsbare Syrische families met een humanitair visum naar België haalde. Hun doel: deze mensen op een veilige manier naar ons land krijgen en hen aangepaste opvang bieden. Of deze piste ook toepasbaar kan zijn op grotere schaal, zoals de initiatiefnemers opperden, is een andere vraag.

De aanvraag van een humanitair visum blijft een uitzonderingsprocedure

De toekenning ervan valt buiten de asielprocedure. Het is geen recht maar een gunst die onder de rechtstreekse bevoegdheid van staatssecretaris Theo Francken valt. Onder diens vleugels steeg het aantal aanvragen en toekenningen van humanitaire visa alvast. Maar het blijft een uitzonderingsprocedure en dus in de praktijk voorlopig een beperkt alternatief om vluchtelingen veilig naar België te halen.

Overzeese asielaanvragen

‘Als we echt willen voorkomen dat mensen sterven op die dodelijke route naar Europa, dan moeten we er simpelweg voor zorgen dat ze die tocht niet meer hoeven te maken.’ Guy Verhofstadt, de liberale fractieleider in het Europees Parlement, pleit onder meer voor asielprocedures overzee, in de herkomstregio of in transitlanden als Mali, Libië, Egypte, Turkije.

In een debat vorige week in de Brusselse Botanique wuifde Theo Francken Verhofstadts idee alvast weg. ‘Het vereist in de eerste plaats een stabiele regering. Veel succes in Libië.’

Het vereist in de eerste plaats een stabiele regering. Veel succes in Libië

Francken verwijst graag naar de ambassadeprocedure die Zwitserland hanteerde maar in 2013 afschafte. Het was het enige Europese land dat toestond dat vluchtelingen in vertrekregio’s een asielaanvraag konden doen bij de Zwitserse ambassades. Het aanzuigeffect zou volgens critici sterk geweest zijn. Maar van de 4000 gemiddelde aanvragers per jaar zouden er slechts 200 zijn toegelaten op Zwitserse bodem. Het aanzuigeffect speelde zich dus vooral in de vertrekregio zelf af. De vraag is vooral hoe je dat vanuit Europa in goede banen leidt: in termen van opvang, wanneer wachttijden oplopen of in termen van terugkeer, wanneer mensen geen asieltoegang krijgen.

Hervestiging

Een ander kanaal om vluchtelingen veilig naar Europa te halen is hervestiging. In een rapport van 2014, dus nog voor de huidige crisis, rekende ngo Oxfam uit welke inspanningen landen moeten leveren om het ‘minimale scenario voor hulp aan Syrische vluchtelingen te halen’. Daarbij zouden 95 procent van de vluchtelingen worden opgevangen door de buurlanden en slechts vijf procent door de rijke landen, inclusief de rijke Golfstaten. België zou dan 1495 mensen moeten opvangen, in plaats van 550.

Moet kunnen, vinden voorstanders want het gaat om oorlogsvluchtelingen, die tijdelijke bescherming zoeken, geen permanente verblijfsplaats. ‘Dat gebeurde ook ten tijde van Kosovo.’

Vandaag is dat cijfer al voorbijgestreefd. De Europese commissievoorzitter Juncker legt de – in juni afgevoerde – verdeelsleutel immers opnieuw op de tafel. Zijn idee is om 120.000 vluchtelingen uit grenslanden Griekenland, Italië en Hongarije, te herverdelen over de Europese Unie. Volgens dat plan moet België 4560 vluchtelingen opnemen, een no-go voor Francken als Oost-Europa niet meedoet.

‘Niet dringend genoeg’ of ‘te ongemakkelijk’?

De Poolse Europese voorzitter, bij monde van Donald Tusk, liet afgelopen weekend alvast weten dat er geen speciale Europese top met de regeringsleiders van de lidstaten komt over de vluchtelingen- en migratiecrisis. Wegens ‘niet dringend genoeg’ of ‘te ongemakkelijk’?

Europese noodhulp in conflictregio

De crisis in en rond Europa is één ding maar de meeste vluchtelingen verkiezen in eigen regio te blijven. Humanitaire hulp bij conflicthaarden als Syrië en Irak is daarbij nodig. Alleen kampt de VN-organisatie voor de Vluchtelingen (UNHCR) met een financieel tekort. UNHCR sprak eerder dit jaar al van ‘donormoeheid op een crisismoment’. Terwijl voor dit jaar 35 miljoen dollar was toegezegd door donorlanden voor hulp aan Jordanië dat twee miljoen vluchtelingen opvangt, ontving UNHCR nog maar slechts twintig procent van de beloofde steun. En ook vandaag zou nog maar een kwart van de fondsen beschikbaar zijn.

Deze uitzonderlijke crisis vraagt om een uitzonderlijk antwoord, zeker vanuit het Europese ontwikkelingsbudget voor humanitaire hulp, liet minister van Ontwikkelingssamenwerking Alexander De Croo weten. Samen met zijn Nederlandse collega dringt hij aan op een spoedoverleg met de Europese collega’s inzake noodhulp voor de regio Irak en Syrië. België versterkt alvast humanitaire inspanningen in de Syrische regio met 30 miljoen euro. Geen overbodige luxe gezien de omvang van de vluchtelingencrisis.

Arbeidsimmigratie

‘Iedereen spreekt over oorlogsvluchtelingen. Dat is goed, maar we moeten opletten dat we onze blik niet verengen en nog enkel asielzoekers die voldoen aan de strikte voorwaarden van het Vluchtelingenverdrag, welkom heten’, vindt Michele LeVoy van de Europese organisatie voor mensen zonder papieren PICUM. Het is essentieel, vindt Levoy, om een actief immigratiebeleid te voeren in het besef dat ook niet-vluchtelingen reële motieven en rechten hebben om te emigreren.

We moeten opletten dat we onze blik niet verengen en nog enkel asielzoekers die voldoen aan de strikte voorwaarden van het Vluchtelingenverdrag, welkom heten

‘We hebben een vreemdelingen- en asielbeleid maar we hebben echter geen migratiepolitiek in België. Dat is een probleem.’ Dat zei de directeur van het Federaal Migratiecentrum (Myria) François De Smet in Le Soir. De Smet pleit voor een proactieve visie op arbeidsimmigratie, naar Duits voorbeeld. Daar blijft Angela Merkel hameren op de symbiose tussen arbeidsmigratie en vergrijzing. Duitsland speelt voorlopig echter cavalier seul. Veel Europese lidstaten staan weigerachtig tegenover zo’n direct immigratiebeheer.

De Europese Blue Card bijvoorbeeld is enkel gericht op hoogopgeleiden en blijft onderbenut als legaal immigratiekanaal. En ook de richtlijn, in 2014 aangenomen door de Europese Raad, om seizoensarbeid voor derdelanders te harmoniseren, zou niet volstaan.

Het Canadese immigratiemodel wordt vaak naar voor geschoven als model. Alleen, en daar hebben critici gelijk in, Canada hanteert een puntensysteem, gericht op noden en talen. Dat kan tot elitemigratie leiden: enkel de besten mogen meedoen. En dus is het ook hier kwestie van niet de wetten van algoritmen of onverbiddelijke quota maar van de humaniteit te hanteren.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.