Hoe harder de brexit, hoe meer impact op het klimaatbeleid

Hoe harder de brexit, hoe meer de wereldwijde klimaatambities onder druk komen te staan. Het Verenigd Koninkrijk, dat altijd een voortrekkersrol speelde in de klimaatdebatten, lijkt met zijn brexit de strijd tegen klimaatverandering nu eerder te dwarsbomen dan aan te voeren.  MO* licht de vier scenario’s toe.

Banksy/Duncan Hull (cc: BY 2.0)

Het enige scenario zonder negatieve gevolgen is wanneer Groot-Brittannië op haar stappen terugkeert.

Dat een harde brexit nefast blijkt in de strijd tegen de opwarming van de aarde, is de voornaamste conclusie van een nieuw rapport van het Institute of International and European Affairs (IIEA).

Het rapport geeft verschillende scenario’s aan waarop brexit kan uitdraaien, van terugkomen op de beslissing tot een ultraharde brexit. Eén ding is zeker: hoe harder de brexit zal zijn, hoe meer de wereldwijde strijd tegen klimaatopwarming eronder kan gaan lijden.

Hardere brexit, meer negatieve impact

In het geval van een zachte brexit zou het Verenigd Koninkrijk ervoor kiezen om nog binnen de Europese interne markt en het Europees systeem voor emissiehandel (EU ETS) te blijven, zoals dat nu ook al het geval is voor bijvoorbeeld Noorwegen.

Het land zou echter geen invloed meer hebben op klimaatonderhandelingen binnen de Europese Unie, waardoor andere, misschien minder klimaatambitieuze, lidstaten hierover het zeggenschap krijgen.

Mogelijke brexit-scenario’s:
1. Remain
Het Verenigd Koninkrijk blijft in de EU en komt op zijn beslissing terug.
2. Zachte brexit
Het Verenigd Koninkrijk kiest ervoor om in de Europese eenheidsmarkt en douane-unie te blijven. Hierbij blijft het land ook onder de rechterlijke macht van het Europees Hof van Justitie vallen, mogen EU-burgers vrij van en naar het Verenigd Koninkrijk reizen en blijft het land financieel bijdragen aan de EU. Het land maakt echter geen deel meer uit van de Europese Commissie, Raad en Parlement.
3. Harde brexit
Het Verenigd Koninkrijk verlaat de eenheidsmarkt en de douane-unie en onderhandelt een vrijhandelsovereenkomst met de EU. De meerderheid van de wetgeving rond sociale bescherming, gezondheid, veiligheid en milieu wordt in nationale wetten gegoten.
4. Ultraharde brexit
Gelijkaardig aan de harde brexit, maar in dit geval probeert het land ook nog eens een competitief voordeel te behalen door het terugschroeven van sociale bescherming en wetgeving rond gezondheid, veiligheid en milieu.
‘De verhouding tussen de ambitieuze en minder ambitieuze landen is als een balans. Door brexit verliest het ambitieuze kamp aan gewicht, waardoor het evenwicht onvermijdelijk zal verschuiven’, legt Joseph Curtin, auteur van het rapport en onderzoeker bij het IIEA, uit.

‘De minder ambitieuze landen, vooral in Oost-Europa, zijn altijd heel sceptisch geweest tegenover klimaatambitie. Hun stem zal na brexit waarschijnlijk sterker doorklinken binnen de EU.’

Nog voor het Parijs-akkoord diende het Verenigd Koninkrijk samen met de andere lidstaten van de EU al een gedeelde doelstelling in (Nationally Determined Contribution-NDC) voor 2030, waarbij het aangaf zijn uitstoot van broeikasgassen tegenover 1990 met ten minste 40 procent te verminderen.

Het enige scenario waarin geen negatieve gevolgen zullen opduiken, is wanneer het land op zijn brexit-beslissing terugkomt.

Als het Verenigd Koninkrijk de EU officieel verlaat, moet het land zijn eigen NDC indienen, tenzij het met de EU tot een gemeenschappelijke overeenkomst kan komen.

Dit kan er voor zorgen dat zowel in het geval van een zachte als een harde brexit de contributie van de EU in het Parijs-akkoord zal verminderen. Het Verenigd Koninkrijk draagt, tegenover de andere lidstaten, disproportioneel veel bij aan de huidige NDC van de EU.

De andere lidstaten zullen het verlies na de uitstap waarschijnlijk niet willen compenseren. De EU kan zo haar huidige NDC misschien niet meer nakomen.

Het Parijs-akkoord kan dus zelfs door een zachte brexit onder druk komen te staan. Bij een ultraharde brexit zal het Verenigd Koninkrijk waarschijnlijk een zwakke nationale belofte doen voor het Parijs-akkoord, als ze er al een doet.

Het enige scenario waarin geen negatieve gevolgen zullen opduiken, is wanneer het land op zijn brexit-beslissing terugkomt.

Wankel Brits leiderschap

De toekomstige brexit zal er volgens Curtin voor zorgen dat het Verenigd Koninkrijk heel wat invloed verliest die het land nu op het Europese en internationale toneel nog wel heeft.

‘De Europese Unie is een heel machtige speler in de Verenigde Naties en op internationale fora rond klimaatopwarming. Doordat het Verenigd Koninkrijk hier geen deel meer van uitmaakt, verliest het ook zijn kans om het EU-beleid te beïnvloeden alsook de mogelijkheid om het internationale beleid te sturen.’

Klimaatminister van Groot-Brittannië, Claire Perry, is over die leiderschapsrol van het Verenigd Koninkrijk nog optimistisch. ‘Het Verenigd Koninkrijk staat op de derde plaats voor zijn aanpak van klimaatopwarming. Ik denk dat we die leiderspositie moeten benutten en opnemen, want we kunnen er de wereld door veranderen en productieve jobs mee genereren.’

‘Dit is eigen aan de brexit-logica: we maken onze eigen regels en willen dereguleren’

Of het land die ambitieuze voortrekkersrol na de brexit effectief zal waarmaken, is nog maar de vraag. ‘Het Verenigd Koninkrijk kan een belangrijke leider blijven als het niet in een spiraal van deregulatie terechtkomt waarin de wetgeving rond milieu en welzijn vermindert’, vertelt Curtin. ‘Dit is eigen aan de brexit-logica: we maken onze eigen regels en willen dereguleren.’

Shane Tomlinson, directeur bij E3G, een onafhankelijk Britse denktank die onderzoek doet rond klimaatopwarming, ziet het Britse leiderschap slinken.

‘Het Verenigd Koninkrijk heeft nu nog de Climate Change Act waarin de decarbonisatie van het land staat uitgestippeld. Als Groot-Brittannië die zou naleven, zou dat het klimaatbeleid ten goede komen.

Daar brexit de economie zo kan ontwrichten, is het mogelijk dat de Britse overheid handel en kortetermijnoplossingen voor de economie verkiest boven decarbonisatie, wat het land verder van die leidinggevende positie wegdrijft.’

Europees-Chinese samenwerking

Doordat het Verenigd Koninkrijk lid was van de EU, stond de unie wereldwijd op gelijke voet met de Verenigde Staten en China op gebied van klimaatbeleid. Zonder het lidmaatschap verliezen zowel het Verenigd Koninkrijk zelf als de Europese Unie macht op internationaal gebied.

Sinds Trump begin juni echter het Parijs-akkoord vaarwel zei, lijkt een Europees-Chinese samenwerking in de maak. ‘Wat we zien sinds Trump zich terugtrok uit het klimaatakkoord is dat de EU en China, en in mindere mate ook India, het leiderschap op zich proberen te nemen en het momentum voor alle andere landen levendig proberen te houden,’ aldus Curtin.

Wikimedia Commons (cc: BY-SA 4.0)

Beide experts geven voorzichtig aan dat Brexit meer negatieve dan positieve gevolgen heeft voor het klimaat.

Glazen bol

Welk scenario het meest waarschijnlijk is, hangt volgens Tomlinson van verschillende factoren af, maar op dit moment lijkt de structuur van de Britse overheid zelf het meest bepalend.

‘Spijtig genoeg denk ik dat een crash-brexit op dit moment de meest waarschijnlijke optie is. De reden waarom ik zo pessimistisch ben, is de fragiliteit van de huidige Britse regering. Op dit moment is er geen consensus over wat voor soort brexit ze wil en op die manier is het natuurlijk moeilijk onderhandelen.’

‘Het is heel moeilijk in te schatten of de situatie na brexit even groen kan zijn als wanneer het Verenigd Koninkrijk binnen de EU zou gebleven zijn’

Of er een waterkansje bestaat dat het Verenigd Koninkrijk op haar stappen terugkeert en de brexit-beslissing ongedaan maakt? Daarover spreken de experts zich slechts voorzichtig uit.

‘Er zijn heel wat zaken die erop wijzen dat brexit een heel slecht idee is, maar momenteel zijn beide partijen er voorstander van’, vertelt Curtin.

‘Als je het echt rationeel bekijkt, naar wat goed is voor burgers en het land, en als je kansen wil creëren en voor internationale stabiliteit wil zorgen, dan besef je dat brexit uiteindelijk zal worden teruggedraaid. Als je echter meer politiek denkt, komt je bij een harde of een ultraharde brexit uit.’

Beide experts geven ten slotte aan dat de mogelijke voordelen van brexit voor het klimaat nooit zullen opwegen tegen de nadelen.

‘Het is heel moeilijk in te schatten of de situatie na brexit volledig groen of even groen kan zijn als wanneer het Verenigd Koninkrijk binnen de EU zou gebleven zijn,’ aldus Curtin.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.