Hernieuwbare energie in het Zuiden wordt beslissend in strijd tegen klimaatverandering

Sinds het klimaatakkoord van Parijs hoeft niemand meer te twijfelen: we moeten af van onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen en overschakelen op propere energiebronnen zoals de zon, de wind en het water. De weg vooruit is de weg van de hernieuwbare energie.

De planeet redden, in het Zuiden

De boodschap van Parijs is bij Oikocredit niet in dovemans oren gevallen. De coöperatie besliste in januari om 20 procent van haar financiële middelen te investeren in projecten voor hernieuwbare energie in het Zuiden. Dit jaar gaat het over een bedrag van 50 miljoen euro, tegen 2020 zou dat minstens 300 miljoen moeten zijn. Die keuze komt naast de twee eerdere prioriteiten van de vzw: microfinanciering voor kleinschalige ontwikkelingsprojecten in het Zuiden en landbouw- en fairtrade-projecten met het Zuiden.

Waarom investeren in hernieuwbare energie?

Waarom investeren in hernieuwbare energie? Johan Elsen, directeur van Oikocredit België: ‘Volgens het Internationaal Energie Agentschap zal de energieconsumptie de komende decennia vooral groeien in het Zuiden, terwijl ze in de ontwikkelde landen zal stabiliseren dankzij toenemende energie-efficiëntie. Hoewel de ontwikkelde landen het probleem van de klimaatopwarming veroorzaakt hebben met hun overmatige consumptie van fossiele brandstoffen, zijn de ontwikkelingslanden en de groeilanden een cruciale schakel waar we de strijd kunnen winnen of verliezen.’

Bovendien is het onbegrijpelijk dat vandaag meer dan een miljard mensen geen toegang heeft tot energie en verlichting in huis. In India koken meer dan 800 miljoen mensen hun voedsel op ongezonde kookvuren van kerosine of houtskool, ook in China is dat een derde van de bevolking.

People, Planet, Profit

De projecten waarin Oikocredit investeert, beantwoorden aan de criteria van people, planet, profit: een hoge sociale impact voor de meest kwetsbare groepen in het Zuiden, ecologisch verantwoord (geen megastuwdammen bijvoorbeeld) en economisch rendabel voor de investeerders die er hun geld in belegden.

Sinds enkele maanden heeft de coöperatie energie-investeringen lopen in Afrika, Azië en Latijns-Amerika, in drie soorten projecten: kleinschalige projecten van individuele families; investeringen in grootschalige installaties en participaties in internationale financieringsinstanties voor hernieuwbare energieprojecten.

Zo investeert Oikocredit in Kenia in de installatie van zonnepanelen in individuele woningen van families die geen of nauwelijks toegang hebben tot het elektriciteitsnet.

In India participeert de vzw in een grootschalig zonne-energieproject op daken die gehuurd worden van grote bedrijven. Recent ging Oikocredit ook een samenwerking aan met het Vlaamse familiebedrijf M-Power van het Vlaamse familiebedrijf Vyncke. M-Power heeft heel wat internationale ervaring en is gespecialiseerd in het aanbieden van energie in energiearme regio’s.

In Honduras investeerde de vzw 10 miljoen euro in Cohessa, een Hondurees zonne-energiebedrijf (Compañía Hondureña de Energía Solar) dat vorig jaar in mei startte met de bouw van het zonnepark Valle Solar, in de provincie Nacaome in het zuiden van het land. In totaal heeft dit project een kostenplaatje van 107 miljoen euro, gefinancierd door de International Finance Corporation (IFC). Per jaar zou dit project 122 GWh elektriciteit moeten genereren, goed voor 7 procent van de elektriciteitsbehoefte van het land. 71 000 gezinnen zouden via Valle Solar voorzien worden van hernieuwbare energie.

Risicobeheer

Het grootste deel van Oikocredit’s portefeuille gaat naar deze grootschalige projecten, wat op zich evident lijkt. Als de coöperatie echter wil inspelen op de vraag naar Energie voor Allen, de campagne van de VN, moet dan niet het grootste deel van de investeringen gericht zijn op de families en gemeenschappen die vandaag nog niet aangesloten zijn op het net? Voor de arme gezinnen waar de grote spelers geen aandacht voor hebben? Mark Roesinck van Oikocredit Internationaal geeft toe dat het inderdaad het streefdoel is om te komen tot een overwicht aan investeringen in off grid-gezinnen en gemeenschappen.

De realiteit is echter zo dat de grootschalige projecten goedkopere energie leveren en betrouwbaarder zijn in hun opzet, terwijl de kleinschalige off-grid-initiatieven een groter risico inhouden voor de investeerders om een rendement te genereren. Het gaat om afgelegen gebieden en om klanten die geen betalingsgaranties kunnen geven.

Precies omdat Oikocredit oog heeft voor de noden van die armsten, werd in Kenia in samenwerking met het Britse BBOXX de formule van installaties op afbetaling opgestart.

BBOXX is in 2010 opgestart door drie pas afgestudeerde ingenieurs om duurzame energie te leveren aan gemeenschappen en bedrijven in Afrika. Het bedrijf is gespecialiseerd in die kleinschalige zonnepaneel-installaties voor individuele woningen. De klanten kunnen de installatie kopen op afbetaling, gespreid over een periode van drie jaar en betaalbaar via gsm. Een installatie kost 300 tot 500 dollar.

Het project voorziet zo’n 1200 zonne-energiesystemen voor in totaal zo’n 7000 personen.

Sinds eind vorig jaar zijn Oikocredit en BBOXX samen beginnen werken om dit project op grotere schaal mogelijk te maken, door te werken met een soort verzekering. De contracten van de klanten die een installatie op afbetaling kopen bij BBOXX worden doorgefactureerd aan Oikocredit, dat op die manier een buffer vormt voor de afbetalingen. Het project voorziet zo’n 1200 zonne-energiesystemen voor in totaal zo’n 7000 personen.

Heel recent is Oikocredit een samenwerking aangegaan in India met een nieuwe partner, Punam India. Punam Energy Private Limited (PEPL), uit Kolkaka, is de commerciële offspin van SwitchON, een ngo die al jarenlang werkt rond bewustmaking over klimaatverandering en duurzame levensstijl. PEPL wil zich ontwikkelen tot een bedrijf dat duurzame energieoplossingen aanbiedt voor het platteland en vooral voor gezinnen die off grid wonen; en zoekt ook naar financiering hiervoor, onder meer bij Oikocredit. Het gaat om kleine LED-lampen op zonne-energie, systemen voor verlichting en elektriciteit in huis, grotere installaties voor instellingen, straatverlichting, irrigatiepompen en tv’s.

Desinvesteren om te investeren?

Onder impuls van de klimaatbeweging 350.org en naar analogie met de boycot tegen het Apartheidsregime van Zuid-Afrika, is vier jaar geleden in de VS de divestment-campagne getart. Campagnevoerders vragen aan universiteiten, religieuze en openbare instellingen, lokale overheden en stichtingen om hun beleggingen of spaargelden weg te halen uit fondsen die voor een aanzienlijk deel gerelateerd zijn aan fossiele brandstoffen. Intussen is de campagne ook overgewaaid naar Europa.

Gelooft Oikocredit in dit soort initiatieven en is het een idee om deze campagne mee vleugels te geven? We legden de vraag voor aan Vincent De Waele, voorzitter van Oikocredit op het symposium over hernieuwbare energie dat de vzw onlangs voor zijn aandeelhouders organiseerde. De Waele: ‘Ik geloof absoluut in dit soort campagnes. Het is van heel groot belang om de geldstromen groener te maken. Of Oikocredit dit engagement ook kan waar maken, is de vraag, omdat we een kleine organisatie zijn. Maar we staan zeker achter dit initiatief.’