Geluk ligt in delen

Zo’n tien jaren geleden was ik te gast bij een vriend die een house-warming party organiseerde. Bij dergelijke feestjes in Brussel kom je mensen uit de hele wereld tegen. Als je een blanke Belg bent of je spreekt Nederlands ben je snel populair.

Je krijgt meer dan waarschijnlijk de hele avond door te horen ‘Really, you’re Belgian? One of the few ones I met in Brussels’ of ‘Wow you speak Dutch.’ In de hoofdstad van België zijn Belgen dus het meest exotisch volkje.

Be happy, have fun

Waarom zeggen we zo goed als altijd dat alles goed, prima of zelfs geweldig gaat?

De baseline bij deze feestjes is be happy, have fun. Als je niet in positive mood bent, blijf dan liever thuis.

De baseline be happy, have fun heerst niet alleen op feestjes, maar bijna op elk moment van ons leven. Samen met je partner of kinderen, op het werk, met vrienden, ja zelfs als je alleen bent: be happy & have fun. Als dat niet lukt dan moet je je serieus zorgen maken over je leven. Je bent een uitzondering want kijk rondom jou. Iedereen is happy. Facebook en Instagram staan vol met foto’s en statussen van prachtige en gelukkige momenten.

Ik sprak onlangs met een communicatiedeskundige. Ik vertelde dat ik Groovalicious, een maandelijkse feestje in Brussel, organiseer.  

‘Kan ik jullie op Instagram vinden?’
 ‘Neen.’
‘Waarom niet?’
‘Mijn gsm van 20 euro heeft geen Instagram. En ik vind dat ok zo.’
‘Maar, allé! Instagram is the place to be voor feestjes en happy people’, sprak ze lichtjes verontwaardigd.

Over feestjes gesproken, terug naar de house-warming party. Zo ergens midden van de avond kwam ik een Fransman tegen. Iemand die ik daarvoor al een aantal keren had ontmoet. ‘Hoe gaat het met jou? Het is intussen even geleden’, vroeg ik. ‘Ja, goed’, antwoordde hij en het leek alsof het gesprek al tot een einde kwam.

Na een minuut stilte die gedomineerd werd door rondkijken naar de mensen in de living, sprak hij opnieuw: ‘Neen, het gaat helemaal niet goed als ik eerlijk mag zijn.’

Het zijn van die antwoorden die je niet verwacht, en zeker niet op een feestje. Ik viel even stil. Had hij teveel wijn gedronken misschien?

‘Het gaat niet goed met mijn vriendin. Ik voel me ongelukkig door de relatieproblemen’, ging hij verder. Ik zei dat het niet altijd goed kan gaan. Desondanks had zijn antwoord me even ongemakkelijk doen voelen.

Nadien heb ik vaak aan dat moment gedacht. Waarom zeggen we zo goed als altijd dat alles goed, prima of zelfs geweldig gaat terwijl dat vaak niet het geval is? Waarom moeten we met een smile rondlopen en als je dat niet doet, er onmiddellijk wordt gevreesd dat je in een depressie zit?

Waarom voelde ik mij ongemakkelijk bij het eerlijke antwoord van deze kennis?

Het hoogste goed

We kunnen onmogelijk altijd gelukkig zijn.

Ik ben ervan overtuigd dat we niet altijd gelukkig moeten zijn. Ook al willen we liefst constant gelukkig zijn. We kunnen onmogelijk altijd gelukkig zijn. Als zoiets mogelijk zou zijn dan zouden we niet weten wat geluk is. We weten wat gelukkig zijn is dankzij het feit dat we ook ongelukkig kunnen zijn.

Zelf spreek ik liever over zich goed voelen in plaats van zich gelukkig voelen. Gezien geluk steeds meer gemanipuleerd en misbruikt wordt door de commerciële wereld en de geluksindustrie, vind ik het belangrijk om hier kritisch mee om te gaan.

Als een multinational zoals Coca Cola boodschappen zoals ‘Open a coke, open happiness’ druk promoot, ben ik verplicht om die happiness in vraag te stellen.

Het voelt ook juister aan om te zeggen dat ik een goed leven nastreef eerder dan een gelukkig leven. In dat goede leven weet ik dat geluk niet het hoogste goed is en dat ongeluk er deel van uitmaakt.

Delen

De vraag is echter of we ons geluk wel aan onszelf te danken hebben.

Niet alleen streven we met zijn allen naar geluk, we zijn er ook van overtuigd dat gelukkig zijn iets is dat we zelf kunnen realiseren. We hebben het alleen aan onszelf te danken en daarom moeten we ten volle genieten van die gelukkige momenten. We hebben er hard voor gewerkt.

In deze tijden van individualisering kan het niet anders dat we geluk gaan individualiseren. Ook geluk ontsnapt niet aan het kapitalistische systeem waarin doorgedreven individualisme centraal staat.

De vraag is echter of we ons geluk wel aan onszelf te danken hebben. Wat maakt ons gelukkig? Psychologen hebben veel onderzoek gedaan naar die vraag. Een mooie auto, een groot huis -liefst met een tuin-, geld, macht, bekendheid… zijn een aantal van de zaken die logische antwoorden lijken.

Maar onderzoekers komen telkens weer uit bij andere antwoorden. Een verjaardag, een huwelijksdag, de geboorte van een kind, een reis samen met de partner enzovoort. Het gaat om ervaringen, momenten die we delen met andere mensen. Wat ons dus gelukkig maakt, is de ander en het delen. Heel goed nieuws dus, we moeten ons hiervan alleen bewust worden.

Geven en ontvangen

Wanneer we geven voelen we ons goed.

Wat is belangrijker volgens u: geven of ontvangen?

Gezien de dominantie van het individualisme en de hoogdagen van het narcisme willen we vooral ontvangen. Want ontvangen maakt ons voldaan.

Ontvangen heeft zijn belang, maar het is geven dat ons gelukkiger maakt. Wanneer we geven voelen we ons goed. We voelen en delen de vreugde van de ontvanger. Door op een oprechte manier te geven zal met de tijd de ontvanger ook een gever worden. Soms iets kleins doen of betekenen voor iemand maakt ons heel gelukkig. Soms zijn we zelfs bereid het leven te geven voor de ander.

Ons geluk ligt niet in alleen in onszelf, maar vooral in de interactie met de anderen, in het geven en ontvangen, en vooral in het delen.

Bleri Lleshi is politiek filosoof en auteur van o.a ‘De neoliberale strafstaat’, EPO, 2014. Momenteel werkt hij aan een boek over racisme. Zijn blog vind je hier en je kan hem volgen op Facebook en Twitter.