Nasser Zafzafi: ‘De Marokkaanse staat verstikt ons’

De protesten in de Rif laten ook Marokkanen in Europa niet koud. Naar aanleiding van de sociale protesten zijn verschillende comités opgericht in Europa (België, Noorwegen, Nederland, Spanje, Frankrijk en Duitsland) om de volksbeweging in het Rifgebied kracht bij te zetten.

Een eerste Europese samenkomst vond plaats op 8 april 2017 in Brussel. Deze comités geven aan dat ze nog in kinderschoenen staan, maar dat de voorbereidingen volop bezig zijn om het Rifgebied te steunen op verschillende vlakken. Men is ervan bewust dat de Europese comités van groot belang zijn voor de Riffijnse zaak, daar 30% van de Riffijnen zijn geëmigreerd naar Europa.

MO* sprak met één van de leiders van de volksbeweging in de Rif, Nasser Zafzafi.

Op sociale media circuleren verschillende video’s over de opstanden in het Rifgebied en wat opvalt is dat de toespraken meestal door jou gehouden worden. Kan je ons kort vertellen wie je bent en wat jouw rol is in deze sociale opstand?

Nasser Zafzafi: In de eerste plaats wil ik je bedanken voor dit noodzakelijke interview. Ik zeg noodzakelijk omdat de Marokkaanse staat op dit moment haar journalisten inzet tegen deze vreedzame protesten. Ze doet er alles aan om deze protesten te onderdrukken door de realiteit te verduisteren en te verdraaien. Deze staat heeft een fobie voor objectieve journalistiek. Eerlijke berichtgeving wordt hier aan banden gelegd.

‘De Marokkaanse staat heeft een fobie voor objectieve journalistiek. Eerlijke berichtgeving wordt hier aan banden gelegd.’

Ik ben Nasser Zafzafi, net zoals de mensen die op straat komen ben ik een gewone burger. Ik ervaar net als zij dezelfde aanhoudende vernedering en onrechtvaardigheid waar deze staat zich schuldig aan maakt. De staat en haar beleid hebben voor de dood van onze kameraad Mohsine Fikri gezorgd. De Marokkaanse staat voert een beleid van politieke, economische, sociale en culturele repressie op de Riffijnen. Nu zeggen we nogmaals: het is genoeg!

Kortom, ik ben een Riffijn uit de provincie Alhoceima en ben simpelweg niet akkoord met de tirannie die de dynamiek van geweld blijft hanteren.

Je hebt het over opeisen van rechten. Waarover gaat het concreet?

Nasser Zafzafi: Het gaat over rechten die toebehoren aan de bevolking van de Rif. Economische, politieke en culturele eisen die bij wet bepaald zijn. Namelijk, het creëren van werkgelegenheid, het zorgen voor uitgeruste ziekenhuizen die normaal functioneren, het oprichten van universiteiten waar mensen kunnen studeren.

Bovendien is het Rifgebied sinds de onafhankelijkheid van Marokko in 1956, een militaire zone. Een gebied waar het leger elk moment het voor te zeggen kan hebben. Je kan het vergelijken met een gebied in oorlog, waar het leger kan gestationeerd worden wanneer de koning het wenst. En alleen de koning kan deze wet tenietdoen. Daarom vragen we ook expliciet om de militarisering van het Rifgebied op te heffen. Al deze eisen hebben we verzameld in een dossier dat bekend is bij de staat.

Militaire zone

In oktober waren de protesten gericht tegen de dood van Mohsine Fikri. De aandacht lijkt nu meer te liggen op de militarisering van het Rifgebied. Is er een verschuiving van focus in de huidige volksprotesten?

Nasser Zafzafi: De aandacht is zeker niet verschoven, maar we mogen de oorzaak van de dood van Mohsine Fikri niet vergeten. De politiek die gevoerd wordt in het Rifgebied ligt aan de grondslag van zijn tragisch lot. Deze strategie is niet te vergelijken met die van Rabat, Fes, Casablanca…

Deze kwestie is begonnen eind oktober in de vissershaven van Alhoceima. Mohsine Fikri werd met zijn lading zwaardvis aangehouden aan de poort van de haven aangehouden. Het klopt inderdaad dat het vangen van zwaardvis in die periode verboden is in Marokko, maar het corrupt beleid laat het wel oogluikend toe zowel in Alhoceima als in de andere havens in Marokko. Er is een markt voor deze vis voorzien.

‘We eisen dat het corrupt beleid stopt. We eisen werkgelegenheid, een universiteit, uitgeruste ziekenhuizen…’

Bovendien moet je weten dat niet Mohsine de vis heeft gevangen, hij heeft die aan de haven aangekocht onder toeziend oog van de lokale autoriteiten! Daar hij hen geen smeergeld wilde betalen, hebben ze hem willen vernederen door de vis in een vuilkar te gooien, om hun machtspositie te tonen. Uit protest sprongen Mohsine en zijn kompanen in de vuilkar, waardoor de plaatselijke agent riep ‘vermorzel de verdomde…’. De kar werd aangezet, en helaas moest Mohsine dit met de dood bekopen.

Dit is het systeem dat we tijdens onze protesten aanklagen. Weiger je om mee te doen aan de corruptie, dan zoeken ze een reden om jou te elimineren. Bovendien is het voor de autoriteiten erg gemakkelijk om je aan banden te leggen, als je weet dat ze niets willen legaliseren in het gebied. In het geval van Fikri was het de zwaardvis die in die periode niet gevangen mocht worden. De vraag die we ons moeten stellen is; waarom heeft Mohsine Fikri de zwaardvis toch vrij kunnen aankopen? En; waarom is de zwaardvis in dezelfde periode wel te verkrijgen in Tanger, Fes en andere plaatsen in Marokko?

Om te voorkomen dat er nog meer slachtoffers vallen hebben we onze eisen constructief gemaakt. We eisen dat het corrupte beleid stopt. We eisen werkgelegenheid, een universiteit, uitgeruste ziekenhuizen… Deze simpele eisen zijn wat de Riffijnen vandaag verenigt.

De dood van Mohsine was de laatste druppel die de emmer heeft doen overlopen, die de mensen heeft doen mobiliseren om op straat te komen tegen de politiek die niet alleen agressief en corrupt is, maar ook het gebied systematisch uitsluit en in een isolement drijft.

Druk van de staat

Is er gehoor gegeven aan de eisen? Zijn er gesprekken geweest met de overheid?

Nasser Zafzafi: Wij zijn nu bijna zes maanden aan het demonstreren. Bijna zes maanden zetten we de autoriteiten onder druk om te reageren. We hebben nog geen reactie op het dossier gekregen. De staat wil geen dialoog. Ze heeft angst voor deze sociale opstanden, want de demonstranten hebben geen politieke ambities. We worden genegeerd in de hoop dat de protestacties gaan uitdoven.

De staat en haar lobby willen dit gebied onleefbaar maken en ons doen emigreren. Deze provincie is nooit geliefd geweest bij de autoriteiten. Zeker niet sinds de onafhankelijkheid van Marokko. Het is een democratische provincie, die corruptie noch onrecht duldt. Daarom de ongelofelijke krachten die de staat ontwikkelt om de provincie Alhoceima te onderdrukken.

Welk constructieve aanbod hadden jullie dan verwacht van de staat? Wat kan de Marokkaanse overheid aanbieden?

Marokko profileert zich graag als een democratisch land in volle ontwikkeling. Dit hypocriet gezicht toont Marokko aan de buitenwereld.

Nasser Zafzafi: Een dialoog om te beginnen. Als sociale protesten en manifestaties niet gewenst zijn in Marokko dan moeten we niet snel op medewerking van de staat rekenen. Deze volksopstanden zijn angstwekkend voor de elitaire autoriteiten omdat ze veel pijnpunten blootgeven. De generatie die nu is opgestaan, is er een die geen angst kent. Die de ware aard van Marokko naar buiten brengt. Marokko profileert zich graag als een democratisch land in volle ontwikkeling. Als een land dat zich in een nieuw democratisch tijdperk bevindt en dat het donker tijdperk van Hassan achter zich heeft gelaten. Dit hypocriet gezicht toont Marokko aan de buitenwereld.

Deze volksopstand is het bewijs dat Marokko louter een poppenspel speelt. Wij zeggen klaar en duidelijk tegen de autoriteiten: stop met de vijandigheid jegens de Marokkaanse bevolking. Stop met vernedering en hypocrisie. Een dialoog met de Marokkaanse burgers is onontbeerlijk, de eisen moeten verwezenlijkt worden. En de zonderlinge politiek die gevoerd wordt om de burgers van het Rifgebied nog meer te verstikken moet onmiddellijk gestopt worden! Deze provincie mag niet verder gemarginaliseerd en verwoest worden.

Volksbeweging

Is er in de provincie Alhoceima ook een comité die deze opstand leidt?

Nasser Zafzafi: Neen. Dit is net de kracht van deze opstanden. Elke persoon die naar buiten komt, komt als individu. Er zijn geen organisaties die de mensen leiden of activeren. Het is de erbarmelijke situatie van de Riffijnen die de mensen ertoe heeft aangezet om talrijk op straat te komen.

We leggen onze eisen vast tijdens demonstraties en de openbare meetings. Nu is het aan de autoriteiten om met ons te komen praten.

We zijn een volksbeweging, iedereen is welkom. Geen ideologie staat boven een andere. Dat is ons discours. We leggen onze eisen vast tijdens demonstraties en de openbare meetings. Nu is het aan de autoriteiten om met ons te komen praten. Maar de enige communicatie die de staat met ons voert is die van geweld.

In verschillende Europese landen zijn er wel comités opgestart om de volksopstand in het Rifgebied op te volgen en te ondersteunen. Welke rol kan de diaspora spelen?

Nasser Zafzafi: Eerst en vooral moeten de geëmigreerde Marokkanen zich de vraag stellen wat ze daar doen in de eerste plaats. Europa had inderdaad werkkrachten nodig, maar vergeet niet dat aan deze migratie een geschiedenis vooraf ging.

Wij richten ons daarom tot de eerste generatie Marokkanen. Zij die in de jaren ’60 en ’70 als jonge mannen zijn vertrokken om er ‘tijdelijk’ te werken. Zij die later naar Europa zijn vertrokken met een studentenvisum of een gezinshereniging, die hebben we uiteraard mee. Zij volgen de gebeurtenissen in ons land op. Zij hebben de comités in Europa opgericht. Maar de oudere generatie moet haar verantwoordelijkheid nemen, en de angst laten vallen. Zij moeten hun kinderen en kleinkinderen vertellen over hoe ze hebben geleden onder Hassan, die verantwoordelijk was voor de honger, en voor de angst die ze voelden. Het is onder die dwang dat ze emigreerden.

Onze volksbeweging negeert ze niet. In de zomervakanties komen de geëmigreerde landgenoten hiernaartoe, ze betalen meestal meer voor hun tickets naar Marokko dan naar een ander land.

In de havens worden ze onmenselijk behandeld als ze aankomen met hun auto’s of bussen, in de vlieghavens geldt hetzelfde.

Als ze hier hun zaken willen regelen, zoals erfenis of dergelijke, dan zijn er voor hen geen administratieve instanties die hen wegwijs maken. Integendeel, eenmaal in Marokko eisen de autoriteiten voor alles smeergeld. De enige betekenis die de staat hen geeft, is het geld dat ze binnenbrengen en opsturen naar het Rifgebied. Dat geld komt de staat dan gretig afromen. Werkelijk, is dit de nazorg die Marokko geeft aan de onderdanen die miljarden binnenbrengen in het land?

Amokmakerij

Nasser Zafzafi: We vragen de Marokkanen in de diaspora ook om zichzelf te mobiliseren in het land waar ze leven. Om naar buiten te treden tijdens manifestaties. Niet alleen voor zichzelf, maar ook in solidariteit met de Riffijnen in Marokko. Vanuit zo’n mensenrechtenactivisme vragen we hen om mee het onrecht aan te klagen. Zij hebben familie in nood hier, onderhouden hen en doen ze zelfs migreren naar Europa. Waarom? Als de staat haar verantwoordelijkheid neemt voor dit Rifgebied en het toelaat zich te ontwikkelen, dan valt er een grote financiële last van hun schouders.

Jongere generaties in de diaspora gaan anders om met het protest. Zij maken afspraken met de jongeren die hier de straat op komen, ze mobiliseren elkaar om tijdens de zomervakantie ook deel uit te maken van de sociale protesten.

In sommige Europese moskeeën spreekt men over ons alsof wij hier amok maken om de rust in het gebied te verstoren. Het is bekend dat bepaalde imams in Europa voor de Marokkaanse inlichtingendienst werken. Zij lezen wat de corrupte Marokkaanse overheid hen voorschrijft. Het zijn geen imams die democratisch verkozen zijn door de Europese moslims. Zij kennen de Europese maatschappij niet eens. Onze landgenoten moeten zich durven uitspreken tegen deze praktijken. De sociale protesten bij ons zijn vreedzaam.

Wat hebben jullie in petto voor de Europese Riffijnen als ze komende zomer weer in grote getale in de Rif zijn?

Nasser Zafzafi: Thee, koekjes en gezelligheid (lacht). Wij gaan binnenkort starten met vergaderingen en bijeenkomsten specifiek om de zomer te organiseren. We zullen voor onze mensen uit de diaspora een programma klaar hebben. Zodat zij enerzijds kunnen begrijpen wat er aan de hand is in onze regio, maar anderzijds willen we hen ook een platform aanbieden om hun eigen eisen te ventileren. We moeten de handen in elkaar slaan.

Wat kunnen Marokkanen in het Westen concreet doen om het protest in Marokko nog meer kracht bij te zetten?

Nasser Zafzafi: Journalisten met Marokkaanse of Riffijnse roots kunnen om te beginnen het gebied volgen en objectief berichten over de situatie. Dit gaat over mensenrechten en niet over chauvinisme. Journalisten in Marokko worden gecensureerd. Ze worden onder druk gezet om leugens over de opstanden te publiceren. Daarom zijn journalisten in Europa cruciaal voor onze Marokkaanse zaak.

Zoals je daarnet aanhaalde zijn er verschillende comités opgericht in Europa in het kader van de huidige protesten. Je hebt bijeenkomsten in Spanje, België, Nederland, Duitsland, Denemarken, Noorwegen… Sluit je bij hen aan. Het gaat om een gedeelde zaak. Europa is niet meer wat het was. De welvaart is niet zoals het was. Deze protesten geeft de Europese Marokkanen net de vrijheid om zich ook thuis te kunnen voelen in het land van herkomst.

Solidariteit van korte duur

Kort na het overlijden van Mohsine Fikri zagen we solidariteitsmarsen over heel Marokko. Vervolgens bleef het protest alleen in de Rif aanhouden. Hoe komt dat?

Nasser Zafzafi: Marokkanen hebben hun solidariteit getoond met Mohsine Fikri. Ze hebben hun ongenoegen geuit tegen de Marokkaanse staat. De Marokkaanse staat greep snel in en beweerde dat we separatisten zijn, dat we door Algerije opgestookt zijn in het kader van Polisario, dat we van Marokko een tweede Syrië en Irak willen maken. Flauwekul! Wij willen juist meer democratie, wij willen kunnen leven en werken zoals in Noorwegen en Denemarken waar het volk zich vrij kan bewegen. De staat wil van ons land een Syrië maken door hun verstikkend en corrupt beleid dat bij de Marokkanen leidt tot hoge zelfmoordcijfers. Een verontrustend feit dat Marokko met klem ontkent.

Maar mensen worden voortdurend geïntimideerd en met de dood bedreigd waardoor ze niet durven op te staan.

En jawel er zijn problemen in heel Marokko. Maar mensen worden voortdurend geïntimideerd en met de dood bedreigd waardoor ze niet durven op te staan. Twee maanden geleden is een man doodgeknuppeld in Kenitra in een politiekantoor, gewoonweg omdat hij zijn rechten opeiste. Een ander voorbeeld in het binnenland is van een vrouw die op straat brood verkocht. Ook zij is gestorven omdat ze opkwam voor haar rechten.

Mensen hebben angst en zijn bijgevolg niet verenigd. Ze komen wel op straat maar het probleem is dat er geen continuïteit is. In het Rifgebied is die er wel. Bovendien vertrekken we vanuit onze eigen realiteit, we hebben specifieke eisen die eigen zijn aan dit gebied.

Vernedering en corruptie zijn dus een probleem in heel het land?

Nasser Zafzafi: Jawel. Maar als vernedering en corruptie de norm zijn, betekent dat niet dat we die moeten accepteren. Noch in onze streek, noch elders. Wij Riffijnen knielen niet, wij zijn democratische en vrije burgers die onze rechten goed kennen en dulden geen vernedering.

Welke rol speelt het leger precies?

Nasser Zafzafi: Het is zo dat het Marokkaans leger zich speciaal voorbereidt op werk hier in het Rifgebied. De soldaten worden buiten de Rif geselecteerd, en worden eerst goed opgehitst. Met opgefokte hoofden komen deze ordediensten naar het gebied en gaan ze als wilden tekeer. Ze hanteren racistische taal, kloppen op alles wat ze tegenkomen, stelen uit winkels, vernederen de gewone burgers… Dat is een gekende strategie hier in Marokko.

Provocatie en manipulatie zijn in Marokko schering en inslag.

Desondanks gaan we wel respectvol om met hen. Wij beschermen hun wagens, huizen, kantoren tijdens onze demonstraties. Waarom is er geen wederzijds respect? Dit is het protocol: het is hun taak ons te provoceren. Provocatie en manipulatie zijn in Marokko schering en inslag. Zo gaat een dictatuur om met haar onderdanen. Ze wil enkel zorgen voor haar kleine elite, en het volk moet het maar accepteren. Dit is het mechanisme waarop dit land is opgebouwd.

Het verschil met de 20-februari-beweging

Wat maakt volgens jou het huidig protest anders dan de 20-februari-beweging?

Nasser Zafzafi: De 20 februari beweging, was actief over heel Marokko. Het verschil nu is dat het protest is ontstaan naar aanleiding van de dood van Mohsine Fikri. Daarom vertrekt deze beweging sterk vanuit de eigen provincie. Deze sociale protestbeweging vraagt uitdrukkelijk waarom dit gebied anders wordt behandeld dan de rest van Marokko.

Een ander verschil is dat de 20 februari beweging in de eerste instantie de macht van de monarchie in vraag stelt, in lijn met de Arabische lente. Wij niet, wij vragen dat zij die overheidsfuncties bekleden hun verantwoordelijkheid nemen.

Bovendien is deze volksbeweging vredevol. Dat is primordiaal. Voor we naar buiten komen, staan onze eigen veiligheidsmensen klaar die zich kenbaar maakt met een fluo hesjes. Dit is een initiatief van het volk. Ze zorgen voor de veiligheid van de demonstranten maar ook die van de overheidsdiensten, winkeliers, politiediensten, auto’s , scholen… Dat is een belangrijk verschil.

Ik heb gemerkt dat deze protestbeweging een aanzienlijke vrouwelijke aanhang heeft? Hoe komt het, wat motiveert hen?

Nasser Zafzafi: De vrouw heeft toch ook recht op studeren, werkgelegenheid, medische zorg? We mogen niet vergeten dat de grootste groep werklozen bestaat uit vrouwen. De vrouw is meestal ook de motor van het gezin, en als zij zich voor ergens inzet, heeft ze heel het gezin mee. Deze volksbeweging kent succes dankzij onze moeders, die massaal naar buiten zijn getreden, zonder organisaties of instanties. Op de internationale dag van de vrouw, 8 maart, hebben veel vrouwen hun betrokkenheid met de volksbeweging nog eens bevestigd.

Deze volksbeweging kent succes dankzij onze moeders, die massaal naar buiten zijn getreden.

Heeft het protest al verandering gebracht?

Nasser Zafzafi: De autoriteiten zijn het noorden kwijt. De protestbeweging blijft groeien. Dat hadden ze nooit verwacht. De staat houdt het niet op valse berichtgevingen, intimidaties en bedreigingen.

Het leger is in het gebied gestationeerd, er is meer politie op straat, meer autoriteiten die overal infiltreren en noem maar op. Het krioelt ervan. Ze zijn niet uit op dialoog.

Hun doel is om de bevolking angstig maken.

De mensen laten zich niet intimideren. Ze blijven op straat komen, nemen de gebeurtenissen op met hun smartphones om de leugens van de staatsmedia hard tegenspreken. De smartphones zorgen voor belangrijke bewijsstukken.

Onlangs werd in Imzouren (Alhoceima) een vreedzaam scholierenprotest door de ordediensten met geweld opgebroken. Tegelijk werd het huurhuis (van de politie) in brand gestoken, je zag politiemannen naar het dak vluchten. De burgers snelden hen ter hulp en redden de politieagenten, om een drama te voorkomen. Dit is het werk van de autoriteiten: chaos creëren zodat de protestbeweging de schuld zou krijgen.

Geen zin in dialoog

Nu laat onder-gouverneur Mohamed El Yaacoubi van de regio Tanger-Tetuan-Alhoceima zich in de straten van Alhoceima filmen door de staatsmedia als een soort bewijs van toenadering. De videoboodschappen van de burgers maken duidelijk dat hij helemaal geen zin heeft in dialoog. Hij ontwijkt de vragen rond de eisen, rond het dossier van protestbeweging.

Mensen koesteren hoop op verandering. Als we vredig blijven demonstreren en ons verhaal blijven verspreiden, zullen onze eisen zullen ingewilligd worden.

Wat is je langetermijnvisie voor Rif? Hoe kijk je ernaar?

Nasser Zafzafi: In de eerste plaats kunnen we zeggen dat deze sociale opstand nu al geslaagd is. Het heeft het Rifgebied verenigd, en het heeft ervoor gezorgd dat mannen en vrouwen zonder angst hun rechten durven opeisen en deze corrupte staat aanklagen.

Deze volksbeweging heeft ervoor gezorgd dat de situatie in Marokko, en de situatie in het Rifgebied voor het eerst zo gretig wordt gevolgd in Europa. Daarom is deze volksbeweging onze toekomst. Voor het ontstaan van de volksbeweging was zelfmoord onder de jongeren dagelijkse kost. Sinds deze volksbeweging heb ik persoonlijk van geen zelfmoord meer gehoord in streek. Mensen koesteren hoop op verandering. Ik zie de toekomst positief in voor de regio, de rest van Marokko en voor de diaspora. Als we vredig blijven demonstreren en ons verhaal blijven verspreiden. Dan weet ik zeker dat onze eisen zullen ingewilligd worden.