Nepal, tussen sociale strijd en politieke spelletjes

Nepal is een klein land in de Himalaya, geprangd tussen China en India. In de verbeelding van de meeste Europeanen roept het land de eerste plaats de Mount Everest op, met daarnaast beelden van de verwoestende aardbeving in 2015, de moordpartij binnen de koninklijke familie en de maoïstische opstand waarbij 17.000 doden vielen. En Nepal is het armste land van Azië en een van de 20 armste landen van de wereld.

‘Nepal is eigenlijk rijk’, reageert Bishnu Riwal, voorzitter van de vakbond GEFONT. ‘We hebben een overvloed aan water, dat gebruikt kan worden voor het opwekken van elektriciteit maar ook belangrijk is voor irrigatie van velden; we hebben een enorme biodiversiteit, maar ook goud-, uranium-, ijzererts- en andere mijnen, cement, landbouw… Het probleem is dat die rijkdom bijzonder slecht beheerd wordt door de overheid.’

Bishnu Rewal is burgerlijk ingenieur, militeerde in communistische bewegingen in Nepal, richtte de vakbond GEFONT op en was dit jaar zes maanden hoofdraadgever voor de eerste minister. Na de val van de regering in juni keerde hij terug naar het vakbondswerk.

Doet de overheid het beter na het verdwijnen van de monarchie en de intrede van de maoisten?

Nepal telt 125 etnische groepen die 123 verschillende talen spreken. Die diversiteit moest vertaald worden in een nieuwe grondwet voor een gefederaliseerd land

Bishnu Riwal: Er is een beetje vooruitgang, maar er is behoorlijk wat controverse over de nieuwe grondwet, die de verworvenheden van de revolutie moest consolideren. Nepal is een land met 125 etnische groepen die 123 verschillende talen en dialecten spreken. Die diversiteit moest vertaald worden in een nieuwe grondwet voor een gefederaliseerd land, met zeven provincies die uitgebreide bevoegdheden krijgen. Jammer genoeg legde India vlak na de uitvaardiging van die grondwet een blokkade op die zes maanden duurde.

Niet alleen India was ongelukkig met de grondwet. Ook de minderheden in het zuiden verzetten zich.

Bishnu Riwal: Neen, het is echt georganiseerd door India, dat weliswaar een aantal Madeshi achter hun grieven schaarde, maar in wezen blijft het externe inmenging. Trouwens, er zijn Madhesipartijen in het Nepalese parlement –alleen hebben ze niet meer dan tien procent van de zetels. Dat betekent ook dat de meerderheid van de vertegenwoordigers wél achter de grondwet stond.

De blokkade heeft ook de heropbouw na de aardbeving enorm vertraagd. Meer dan 8000 mensen werden gedood, meer dan 23.000 ernstig gewond en 800.000 huizen werden zwaar beschadigd of vernield, maar de blokkade zorgde voor een voedselcrisis, een medicijnentekort, een energieprobleem en een tekort aan bouwmaterialen. We zijn pas sinds februari van dit jaar aan de slag kunnen gaan met de heropbouw.

Er werd wel veel hulp toegezegd.

Bishnu Riwal: Onder één voorwaarde, namelijk dat de financiële hulp voor het heropbouwen van de huizen via banktransferts geregeld zou worden. Maar heel veel mensen en dorpen in landelijk Nepal hebben geen toegang tot banken. Dus ook dat zorgde voor bijkomende vertraging. Daar komt bij dat we de –ontoereikende- vergoedingen niet in één, maar in drie schijven moeten uitbetalen. Maar mensen hebben de middelen niet om hun kosten zelf voor te schieten. Bovendien moest er voorafgaand voor elke aanvraag een online dossier opgemaakt worden –en dat zijn er dus ongeveer 800.000- met foto’s, beschrijving van ter plaatse, …  Die dossiers zijn nu rond en de eerste schijf is nu uitbetaald.

Als gevolg van onnodige politieke spelletjes heeft het zes maanden geduurd eer de Nationale Heropbouw Autoriteit op poten stond

Leidt dat tot frustratie met de overheid?

Bishnu Riwal: Ja, maar ook tot irritatie tegenover de donorlanden en –organisaties. De frustratie met de Nepalese politiek heeft vooral te maken met het feit dat het –als gevolg van onnodige politieke spelletjes- zes maanden geduurd heeft eer de Nationale Heropbouw Autoriteit op poten stond. En dan viel de regering, waarna nog meer politieke manoeuvres plaatsvonden voordat er een nieuwe regering gevormd was, twee maanden geleden. En het is niet duidelijk hoe lang deze regering het zal volhouden.

Met andere woorden: de revolutie heeft geen politieke stabiliteit gebracht?

Bishnu Riwal: Dat klopt. De politieke partijen zijn nog niet matuur, ze moeten nog leren hoe democratie samengaat met het zorgen voor de belangen van minderheden. Dat blijkt onder andere uit het feit dat de eens zo machtige maoistische partij gesplitst is ook in zes partijen. Gecombineerd met de druk vanuit India, levert dat een situatie op die volgend jaar dreigt te ontsporen. In 2017 moeten er namelijk voor november lokale, provinciale en nationale verkiezingen plaatsvinden om de hele politieke transitie af te ronden. Als dat niet lukt, dreigt een nieuwe grondwettelijke crisis. Er zijn nog minstens 138 nieuwe wetten nodig om die gigantische taak te kunnen klaren, nog los van de logistieke uitdagingen en de beperkingen die de lange winter ons oplegt.

U leidt een van de sterkste vakbonden in Nepal. Kunnen die een rol spelen in het stabiliseren en richting geven van het land?

Bishnu Riwal: Er zijn diverse vakbonden, met erg verschillende ideologieën, maar dat belet ons niet om gezamenlijk op te treden en onder één koepel te opereren. Als we beslissingen nemen, doen we dat met consensus, niet met eenvoudige meerderheden want dat leidt tot het soort gekonkel dat de politiek te zien geeft. We zijn op dit moment met drie vakbonden in België op uitnodiging van Wereldsolidariteit, en elke vakbond leunt aan aan bij andere partij met een andere ideologie, toch zitten samen aan tafel.

Wat heeft die vakbondseenheid opgebracht voor de Nepalese arbeiders?

Bishnu Riwal: Een verworvenheid is dat we de maoistische vakbond mee in de mainstream gebracht hebben. Zij kwamen uit een discours van “de strijd tot het bittere einde” en “het vernietigen van de klassevijand”. Samen hebben we dan gezorgd voor de introcutie van een tien procent belasting op de toerisme-industrie die ingezet kon worden om de levens van de werkers in die sector te verbeteren. Daarna zijn we samen de strijd begonnen voor sociale zekerheid, vanuit het principe dat de kindertijd en de oudere leeftijd verzekerd moest worden door de staat, terwijl de actieve, werkende periode verzekerd moet worden door de werkgever. We slaagden er zelfs in om samen met de drie grote vakbonden én de werkgevers een gezamenlijk voorstel voor sociale zekerheidswet op te stellen, waarbij de werkgevers aanvaardden dat zij meer zouden inbrengen dan de werknemers. Normaliter moet die wet eind dit jaar in werking kunnen treden. Dankzij de belastingen die al enkele jaren geheven worden, kunnen we dan meteen van start gaan met ziekteverzekering, zwangerschapsverlof, werkloosheidsverzekering, werkongevallenverzekering…

90 procent van de 11,8 miljoen werkende Nepalezen zijn informele werkers, als het huidige systeem ingang vindt, zal nog maar tien procent van de bevolking gedekt worden.

Is dit een universeel opzet, of is het beperkt tot de werkers die bijdragen betalen.

Bishnu Riwal: Dit opzet beperkt zich tot de werkers. Daarnaast is het de bedoeling om ook een universele peiler uit te bouwen, met onderwijs voor iedereen en ziekteverzekering voor iedereen. Ook daar is de regering bijna mee klaar.

Dat is belangrijk want 90 procent van de 11,8 miljoen werkende Nepalezen zijn informele werkers, en hebben dus geen formele werkgever. Als het huidige systeem ingang vindt, zullen al drie miljoen mensen gedekt worden, maar dat is niet meer dan een dikke tien procent van de bevolking.

Zes miljoen Nepali’s zouden in het buitenland werken.

Bishnu Riwal: Vier miljoen, als je de Nepali’s in India niet meerekent, met India erbij zit je boven de zes miljoen. Alleen al in de Gulf Council Countries is meer dan een miljoen Nepali’s aan de slag –onder andere aan de voetbalinfrastructuur in Qatar. Een half miljoen in Maleisië, vierhonderd duizend in Qatar. Migratie-arbeid is een ander terrein waarop de vakbonden, samen met de regering, vooruitgang proberen te maken. We hebben er al voor kunnen zorgen dat het terugsturen van geld naar de familie makkelijker en goedkoper verloopt. Die remittances zijn trouwens goed voor 25 tot 28 procent van het totale bnp van Nepal, bijna evenveel als landbouw en méér dan toerisme.

Remittances zijn  goed voor 25 tot 28 procent van het totale bnp van Nepal

Kan een zwakke regering van een klein land voldoende opkomen voor haar werkers in het buitenland?

Bishnu Riwal: In principe probeert de regering dat zeker te doen, en ze probeert standaardcontracten af te spreken met diverse landen zoals Qatar, Maleisië, Jordanië, Oman, Saoedi-Arabië. Met Bahrein en Zuid-Korea zijn die contracten rond, met Qatar en andere landen wordt nog overlegd. Het belang van dergelijke afspraken is heel duidelijk in Zuid-Korea, waar 25 jaar geleden heel veel werkongevallen met Nepali’s gebeurden. Na uitgebreide vakbondsacties annuleerde de Nepalese regering alle werkvergunningen voor Zuid-Korea tot er een goede overeenkomst was. Nu moet elke werker eerst Koreaans leren en wordt de rekrutering gedaan in een gezamenlijk comité van de Zuid-Koreaanse en Nepalese regering. Die aanpak vermindert misbruik én ongevallen radicaal.

Met Qatar proberen we nu te onderhandelen dat de Nepalese werkers bewegingsvrijheid genieten, niet verplicht worden te leven in de kampen die voor buitenlandse arbeiders voorzien zijn, dat ze arbeidsongevallen- en ziekteverzekering krijgen…

Nepal is voor veel zaken afhankelijk van andere landen, maar van geen land zo afhankelijk als van India. Kan die relatie gezond geregeld worden?

Bishnu Riwal: Wij kunnen onze buren niet kiezen, en wij kunnen dus niet anders dan goede relaties nastreven met China en vooral met India, dat aan onze West-, Zuid- én Oostgrens ligt. Uitgangspunt is de nationale soevereiniteit, ongeacht hoe groot de anderen en hoe klein wij zijn.

We vragen  al een hele tijd om het zestig jaar oude vriendschapsverdrag tussen Nepal en India te herzien

Wij hebben een aantal gezamenlijke projecten met India op stapel staan, alleen staan die al jaren en soms decennia in de steigers. Het is belangrijk dat die nu eindelijk gerealiseerd worden. Zo zijn er plannen voor grote dammen, die door India gebouwd zouden worden maar waar al 25 jaar geen schot in komt. Er is ook nog een heel belangrijke weg van 1500 km waarvan na twintig jaar nog niet meer dan een derde gerealiseerd is, ook al heeft Nepal intussen zelf al wel voor alle bruggen gezorgd.

We vragen ook al een hele tijd om het zestig jaar oude vriendschapsverdrag tussen Nepal en India te herzien. Na het aantreden van premier Modi in Nepal werd een Comité van Vooraanstaanden gevormd, dat nu probeert om dat verdrag gelijkwaardiger te maken.

Intussen heeft Nepal weinig interactie met China.

Bishnu Riwal: Die grens is grotendeels dicht en dat zal zo wel blijven. Er zijn veel minder culturele banden en historische handelsrelaties. Wij kunnen daarmee leven.

Meer informatie over de partnerwerking van Wereldsolidariteit in Nepal: www.wereldsolidariteit.be