AB InBev’s groei gaat steevast ten koste van banen

Als je superbrouwer AB Inbev vandaag bezig ziet, zou je niet zeggen dat het allemaal begon in een afgedankt postkantoor. Nochtans was het effectief in een oude posterij dat meester-brouwer Sebastiaan Artois nabij Leuven in 1717 pils begon te brouwen. Haast anderhalve eeuw later, in 1853 startte de firma Piedboeuf in Jupille, bij Luik, op haar beurt met een brouwerij.

Zo ver terug in de tijd, bij die twee gebeurtenissen, ligt de basis van de wereldgroep AB Inbev en wat zijn verwoede wedloop naar externe groei is geworden. Die race maakt nu dat AB Inbev een bod doet om opnieuw een concurrent over te nemen, de groep SAB Miller uit Zuid-Afrika, amper zeven jaar nadat Inbev al de Amerikaanse brouwer Anheuser-Busch opslokte.

Als ook deze fusie werkelijkheid wordt, zou de nieuwe fusiegroep volgens de Financial Times een marktaandeel hebben van liefst 30 procent

Als ook deze fusie werkelijkheid wordt, zou de nieuwe fusiegroep volgens de Financial Times een marktaandeel hebben van liefst 30 procent. De financiële wereld reageert opgetogen, net zoals de gespecialiseerde pers. Zij juichen deze “opmerkelijke consolidatie” in de biersector toe. Daarom schieten de koersen van de aandelen van beide ondernemingen tegelijk omhoog op de beurzen, die van SAB Miller met 19 procent, en die van AB Inbev met 6,4 procent, meldt L’ Echo.

Er wordt nu druk gespeculeerd of er nog vrije concurrentie zal zijn, hoeveel de overname zal kosten (tussen 90 en 100 miljard dollar volgens L’Echo) en hoeveel de aandelen van de nieuwe groep zouden kunnen opleveren.

Andere, nochtans belangrijke, vragen worden niet gesteld. Scheppen deze fusie- en koopoperaties ook nieuwe banen? En kan je, bij uitbreiding, de expansie van de groep AB Inbev ook echt een factor van economische en sociale vooruitgang noemen ? Om daarop te antwoorden, gebruiken we de gegevens die in Mirador zijn verzameld, het nieuwe observatorium van multinationale ondernemingen van Gresea. Deze gegevens komen uit de jaarverslagen van AB Inbev.

Overnames en herstructureringen

Op het eerste gezicht zou de grafiek hieronder doen denken dat AB Inbev niet te evenaren is als machine die jobs creëert. Tussen 1997 en 2014 ging het aantal werknemers wereldwijd van 13.835 naar meer dan 154.000 mensen. Maar bekijk je de cijfers van dichterbij, dan blijkt dat die groei niet veel meer is dan een luchtspiegeling.

Evolutie van de tewerkstelling bij AB InBev

De onderneming AB Inbev kent namelijk vooral externe groei. Dat betekent dat de groei voortkomt uit de overname van andere ondernemingen. Dat gaat in etappes. In 1995 wordt Interbrew, de Belgische voorloper van AB Inbev, een onderneming met een internationale dimensie door zich meester te maken van de Canadese brouwersgroep Labatt. Er volgen enkele middelgroet overnames. En dan slaagt de Belgische groep in een financiële operatie van formaat door samen te smelten met de Braziliaanse groep Ambev (Companhia de Bebidas das Americas).

Maar anders dan de curve van de grafiek doet geloven, wordt daar geen enkele extra-job gecreëerd. De werknemers van Ambev, dan de vijfde brouwersgroep ter wereld, worden immers eenvoudigweg opgeslorpt door de nieuwe groep Inbev. Wat er integendeel wel gebeurt : meteen na de creatie van Inbev in 2004 start de groep met een herstructureringplan dat From the biggest to the best  wordt genoemd. In België draait dit plan uit op de afdanking van meerdere honderden werknemers in de verscheidene vestigingen.

Carlos Brito: ‘In alle ondernemingen geeft 20 procent van het personeel leiding, heb je 70 procent mensen die volgen en 10 procent die niets doen. (…) Van die 10 procent moet je je ontdoen …’

Vier jaar later maakt de Belgisch-Braziliaanse brouwersgroep zich meester van Anheuser-Busch, ‘s werelds vierde brouwer. En opnieuw snijdt Inbev in het personeelsbestand. De directie van de nieuwe groep beslist 1,5 miljard dollar te besparen. Dat kost 1400 Amerikaanse werknemers hun job. Carlos Brito, de grote baas (CEO) van de groep die nu AB Inbev heet, verklaart bij die gelegenheid: ‘In alle ondernemingen geeft 20 procent van het personeel leiding, heb je 70 procent mensen die volgen en 10 procent die niets doen. (…) Van die 10 procent moet je je ontdoen …’

De derde sprong in de grafiek dateert van 2013 wanneer AB InBev ook de Mexicaanse brouwerij Grupo Modelo (van het merk Corona) opkoopt voor de (bijna) ronde som van 20,1 miljard dollar.

Het korte historische overzicht toont twee zaken. Vooreerst, de expansie van de activiteiten van AB InBev sinds 2003 heeft geen werkgelegenheid gecreëerd. Het enige dat is gebeurd, is dat arbeidsplaatsen die in andere ondernemingen bestonden, geïntegreerd zijn in een groep die keer op keer groter werd. En als je vervolgens de arbeidsplaatsen optelt die verloren gingen tijdens de herstructureringen die volgden op de overnames, dan kan je zelfs het besluit trekken dat AB Inbev een onderneming is die jobs vernietigt.

Dat is het tegengestelde van wat meestal beweerd wordt door de pleitbezorgers van grote ondernemingen  Bij een nieuwe overname moet je dan de volgende vraag stellen : hoeveel banen gaan er op de schop wanneer AB Inbev nu ook SAB Miller verwerft ? Benieuwd in welke landen werknemers van de brouwersgroep dan hun baan verliezen.

Bruno Bauraind werkt voor Gresea (Groupe de recherche pour une stratégie économique alternative). Vertaling: Raf Custers.