Dossier: 

De 5 vluchtelingenroutes van 2015

De globale vluchtelingenstroom, waarvan Europa al dan niet een heel klein stukje kan beheersen, loopt langs verscheidene routes. Van de Balkan tot Midden-Amerika, dit zijn de paden die mensen op de vlucht bewandelen.

Nog nooit hebben vluchtelingen de weg naar Europa zo massaal gevonden als in 2015. Wereldwijd was 2014 met zestig miljoen vluchtelingen al een top jaar.

Vluchten is zelden een lineair verhaal. Routes veranderen, worden aangepast of kennen een beweging in de omgekeerde richting, naargelang de omstandigheden. En niet alleen richting Europa.

Mstyslav Chernov / Flickr CC by-sa 4.0)

Vluchten is geen verhaal van vertrek en aankomst.

Vluchten is geen verhaal van vertrek en aankomst. Vluchten is voor de meeste mensen een proces, met haltes. Deze haltes kunnen van korte duur zijn. Maar ze kunnen evengoed jarenlang aanslepen. Dat hebben we duidelijk gezien met de Syrische vluchtelingen. Zij die tot in Europa geraakt zijn waren over het algemeen al een tijdje vluchteling. In Turkije vooral, maar ook in Libanon of in Jordanië. Deze situatie geldt ook voor andere migranten en vluchtelingen.

In hun trek naar Europa, maken Sub-Saharaanse en andere vluchtelingen ook haltes. Om even op adem te komen, om aan geld te geraken of omdat de grenzen hermetisch gesloten blijven.

1 De Libiëroute

Sinds de val van het regime van Moammar Ghaddafi in 2011, is Libië de meest populaire route naar Europa bij migranten en vluchtelingen. De chaos die sindsdien in het land heerst, heeft de mensensmokkel in de hand gewerkt. Met alle dramatische gevolgen vandien. De oorlog in Syrië heeft bovendien het aantal, dat via Libië Europa wilde bereiken fors doen toenemen.

De Libiëroute is een bijzonder dodelijke route. In 2014 lieten 3000 mensen het leven tijdens de oversteek naar het eiland Lampedusa. Ondanks de gevaren zijn mensen deze route blijven nemen in 2015. Met opnieuw dodelijke slachtoffers. En met als triest hoogtepunt de verdrinking van 400 vluchtelingen op 12 april.

Deze situatie plaatste de Europese Unie voor een dilemma. De patrouilles die Italië in de Middellandse Zee organiseerde, zorgden ervoor dat meer drenkelingen werden opgepikt en vergrootte daardoor de kans voor vluchtelingen en migranten om veilig de Italiaanse kust te bereiken.

Maar hoewel de missie van de patrouilles in mei 2014 veranderde en de nadruk kwam te liggen op grensbewaking in plaats van redding, werden er honderden vluchtelingen opgepikt. Eind mei bijvoorbeeld werden er op één dag 4.200 vluchtelingen uit de Middellandse Zee gered.

Stéphane M. Grueso (CC by-sa 2.0)

Niet alleen in Europa staat de aanpak van de vluchtelingen regelmatig onder vuur. Ook in Australië wordt het vluchtelingenbeleid gehekeld.

De Europese aanpak staat geregeld onder vuur. Sommigen vinden dat Europa meer moet doen om migranten en vluchtelingen toe te laten. Anderen vinden dat er eerder geïnvesteerd moeten worden in het beter bewaken van de grenzen. Op die manier zouden mensen ontmoedigd worden om de tocht te wagen.

In het artikel ‘Laat vluchtelingen asiel aanvragen buiten Europa!’ werpt Tine Danckaers licht op de discussie die in mei opflakkerde over de invoer van een systeem dat het mogelijk maakt om asielaanvragen buiten de Europese grenzen in te dienen.

2 De Balkanroute

De beelden van oorlogsvluchtelingen die nog het meest fris in het geheugen geprint zijn, zijn ongetwijfeld de beelden van de vluchtelingen die vanuit Turkije West Europa wilden bereiken. Het gaat niet alleen om Syrische vluchtelingen. Onder de nieuwkomers zijn er ook Iraakse en Afghaanse vluchtelingen.

Migranten die vanuit andere landen Europa wilden bereiken hebben deze route ook ontdekt. Turkije dat meer dan twee miljoen vluchtelingen opvangt, erkent het statuut van vluchteling niet. Vluchtelingen worden beschouwd als ‘gasten’. De voorzieningen en opvangkampen worden als slecht beschouwd, en velen kiezen er daarom voor om verder te reizen naar de Europese Unie.

© Vasilis Tsartsanis

Oost-Europa wil geen vluchtelingen opvangen en de vluchtelingen zelf willen er niet in Oost-Europa blijven. Maar al voor we de beelden van het aangespoelde lichaampje van Aylan Kurdi op het scherm te zien kregen of de beelden van de massa die onder prikkeldraad kroop of met trein of bus de weg naar West-Europa reisde, had Journalist Toon Lambrechts verslag gebracht over de route die vluchtelingen en migranten via Oost- naar West-Europa aflegden.

‘Een aanzienlijk deel van de mensen die hun weg zoeken door de Balkan heeft jarenlang in Griekenland geleefd, al dan niet met papieren. Maar de aanhoudende crisis en de vijandige sfeer tegenover migranten in dat land zorgt ervoor dat ze hun heil elders gaan zoeken’, staat er te lezen in het artikel ‘Europa, dat is altijd nog een land verder’.

Dat was het eerste artikel uit het dossier De Balkanroute dat Toon Lambrechts dit jaar schreef voor de website van MO*.

3 De Maghrebroute

De route vanuit Turkije wijzigde de voorbije maanden geregeld naargelang de hekken die er werden geplaatst en de grenzen die dicht zijn gegaan. Er werden omwegen gezocht om toch tot West Europa te geraken.

Tegelijkertijd verkennen vluchtelingen en migranten andere routes. Via Noord-Afrika bijvoorbeeld. Marokko voert een strenge controle op de grenzen aan de Middellandse-Zee. Het aantal, dat vanuit Marokko de Spaanse kust probeert te bereiken, is fors afgenomen. Maar het lukt heel wat vluchtelingen, vooral de Syriërs, om toch Spanje te bereiken vanuit de Spaanse enclave Melilla in het noorden van Marokko.

Stéphane M. Grueso (CC by-sa 2.0)

Grensovergang aan de Spaanse enclave Melilla

Asma, haar man en hun twee kinderen die ondertussen meer dan zes maanden in België zijn, hebben Europa bereikt via deze weg. Hun tocht heeft in totaal twee jaar geduurd. Ze zijn eerst gevlucht naar Egypte waar ze vier maanden zijn gebleven. Daarna zijn ze doorgereisd naar Marokko, met haltes in verschillende landen die kort of lang hebben geduurd naargelang de omstandigheden.

Het is hen uiteindelijk gelukt om via de Marokkaanse stad Nador de Spaanse enclave Melilla binnen te komen. Eenmaal daar, konden ze probleemloos de boot nemen naar de andere kant van de Middellandse Zee.

Deze route is relatief toegankelijk voor de Syriërs die Marokko bereiken maar is zeker niet gemakkelijk en de grens is niet altijd open. Vooraleer ze Marokko bereiken, moeten de vluchtelingen met de hulp van smokkelaars de grens tussen Algerije en Marokko oversteken. De grens tussen de buurlanden is al jaren dicht, omwille van politieke geschillen.

Daarna is het voor de vluchtelingen afwachten wanneer en hoe ze de grens met Spanje oversteken. ‘Voor elke stap die we hebben gezet moesten we betalen’, vertelt Asma.

4 De Somaliëroute

De oorlog in Jemen tussen de Hoethi-rebellen en de militaire coalitie onder leiding van Saoedi-Arabië heeft niet alleen voor vele doden en gewonden gezorgd. Het dreef veel mensen op de vlucht.

Om te beginnen intern. Volgens het International Displacement Monitoring Centre (IDMC) hebben ongeveer één miljoen en een half Jemenieten zich intern verplaatst. Jemen is gedurende een lange periode een transitland of opvangland geweest voor vluchtelingen vanuit Oost Afrikaanse landen zoals Somalië, Ethiopia, Eritrea en Djibouti.

Alixandra Fazzina / UNHCR (CC by-nc 2.0)

Somalische vluchtelingen wachten op een boot om hen via de Golf van Aden naar Jemen te brengen in 2007. Door de oorlog in Jemen vluchten vele Somaliërs terug naar hun land.

Begin 2015 waren er ongeveer 246.000 geregistreerde vluchtelingen in Yemen. 95 procent onder hen zijn etnische Somaliërs. Door de oorlog in Jemen vluchten de Somaliërs terug naar hun land dat ze in de jaren negentig ontvlucht waren. Veel Jemenieten volgen hun spoor.

Ook hier is de oversteek levensgevaarlijk. Lina Janssen schreef in april “Vroeger vluchtten Somaliërs naar Jemen, nu gebeurt het omgekeerde” over deze omgekeerde beweging

5 De Mexico-route

De vluchtroutes, ook wanneer er geen zee aan te pas komt, zoals de route tussen Mexico en de Verenigde-Staten, lijken heel erg op elkaar. Ze kosten altijd heel veel geld aan de betrokkenen en zijn bovendien levensgevaarlijk.

De aanpak blijft hetzelfde. Hoe meer migranten en vluchtelingen een route nemen hoe luider de roep om de grenzen strenger te bewaken, vooral in tijden van verkiezingen. Aan de grond van het probleem wordt nauwelijks iets gedaan. Dat is nu opnieuw gebleken naar aanleiding van de presidentsverkiezingen in de VS.

© Reuters

Wat de Mexico-route anders maakt dan de andere routes is dat het een heen en weer route is. Het is voor migranten een verhaal van komen en gaan. Maar het voornaamste verschil ligt in het grote aantal niet-begeleidde minderjarigen die deze route neemt. ‘Meer dan 70.000 niet begeleide kinderen probeerden tussen april en juni de VS binnen te komen’, schrijft Alma De Walsche nog in “Minderjarigen aan de gesloten poorten van Fort Amerika”, het artikel waarin ze ook de oorzaken van deze specifieke migratie en de omstandigheden waarin ze plaatsvindt, analyseert.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.