Een brief over identiteit aan jongeren in Vlaanderen

De aanleiding van het gesprek met Benali is zijn boek Brief aan mijn dochter, waarin hij het heeft over het vaderschap en de groter wordende kloof tussen autochtoon en allochtoon, en over de discussies over enkelvoudige of meervoudige identiteiten. Dat sluit naadloos aan bij de discussies die in Europa, maar ook ver daarbuiten, woeden over identiteit, politiek misbruik en populisme.

Deze eeuw zou het tijdperk van de kosmopoliet worden, de mens die als urban nomad of als kwetsbare vluchteling de grenzen van de naties achter zich zou laten. De nieuwe mens zou zich daarom ook ontdoen van de dwangbuis van nationale, etnische, seksuele of andere collectieve identiteiten, en in de plaats daarvan zouden vloeibare en voortdurend wijzigende identiteiten komen, waardoor geëmancipeerde burgers niet langer kwetsbaar zouden zijn voor het onheil dat in de twintigste eeuw zo lelijk had huisgehouden in de vorm van nationalisme, xenofobie en racisme.

We zijn nog geen twee decennia in deze eeuw, en alles wijst er op dat de realiteit volledig de andere kant op gaat. Niet alleen slagen oude ideeën als etnisch of economisch nationalisme er opnieuw in massale aanhang te verzamelen, ook de idee van uitsluiting op basis van toevallige en niet-eens-zelfgekozen kenmerken wint opnieuw terrein.

Mensen zijn duidelijk kwaad en teleurgesteld. De wereld zonder grenzen voor goederen, kapitaal en ideeën heeft voor de meerderheid vooral meer onzekerheid en in het Noorden zelfs nieuwe armoede gebracht. Blijkbaar slagen de verkopers van groepsidentiteiten er beter en sneller in om die woede om te zetten in politiek kapitaal dan de bewegingen of partijen die al decennia stellen dat de ongelijkheid toeneemt en dreigt te exploderen.

Kan de schrijver of literatuur daar wat aan veranderen, vraagt Elkayouhi aan Benali. Gelukkig niet, antwoordt hij. Maar er moet wel iets gebeuren aan het veralgemeende ongemak met identiteit. In afwachting van het zomernummer van MO*magazine, is er nu al dit video-interview met Abdelkader Benali.

Op dinsdag 13 juni gaan we op onze MO*talks ook dieper in op identiteit en politiek. Schrijf nu in voor deze niet te missen gespreksavond.