Latijns-Amerikaanse economie moet minder afhankelijk worden van China

De enorme Chinese expansie heeft de economie van de Latijns-Amerikaanse landen de voorbije jaren een stevige impuls gegeven. Ze kregen zelf ook afgewerkte producten, kredieten en investeringen van China.

Nu de Chinese economie afkoelt, hebben de Latijns-Amerikaanse landen twee opties, zeggen de meeste experten: evolueren naar een economie met een hogere toegevoegde waarde of vasthouden aan een achterhaald economisch model en zo irrelevant worden.

Soja, ijzer, petroleum en koper

De Chinese regering wil nu naar een tragere maar aanhoudende groei met nadruk op de binnenlandse consumptie en minder op de productie van de eigen fabrieken. Dat opent de mogelijkheid om afgewerkte producten uit andere landen te importeren, zegt de Amerikaanse sinologe Rebecca Ray, onderzoeker van de Universiteit van Boston en coauteur van het jaarlijkse China-Latin America Economic Bulletin van het Global Economic Governance Initiative (GEGI).

Amper vijf grondstoffen zijn goed voor drie kwart van de Latijns-Amerikaanse export naar China: soja, ijzer, petroleum, ruw koper en geraffineerd koper. Afgewerkte producten voert Latijns-Amerika nauwelijks uit naar de Aziatische reus.

Paradoxaal genoeg biedt de Chinese koerswijziging kansen voor de Chinese investeringen in Latijns-Amerikaanse infrastructuurwerken, vooral in transport en energie. De regio heeft nog een grote achterstand in te halen. ‘Hopelijk grijpen de beleidsmakers deze kans aan om de groei van niet-traditionele industrieën mogelijk te maken’, zegt Ray.

Regionale integratie

‘Als deze projecten aansluiten bij de prioriteiten van de landen in de regio, zou een grotere Chinese aanwezigheid ertoe kunnen bijdragen dat de infrastructuurkloof in Latijns-Amerika geleidelijk gedicht wordt’, zeggen ook Keiji Inoue en Sebastián Herreros van de Economische Commissie voor Latijns-Amerika en de Caraïben, een VN-instelling. ‘Het zou regionale integratie versterken en zo de internationale concurrentiekracht verstevigen.’

Veel optimisme is er niet over de huidige handelsrelatie tussen Latijns-Amerika en China. De Latijns-Amerikaanse export naar China creëert minder banen, stoot netto meer broeikasgassen uit en verbruikt meer water dan de export naar andere regio’s, stelt het GEGI.

Ondertussen is China de drijvende kracht achter controversiële megaprojecten in Latijns-Amerika, bijvoorbeeld het Grote Kanaal in Nicaragua, dat aan de Chinese HKDN-Group werd toegewezen voor 50 miljard dollar.

Vooral grondstoffen

Bovendien investeert China vooral in infrastructuurwerken die rond grondstoffen draaien. Volgens de Cepal ging bijna 90 procent van de Chinese investeringen in de periode 2010-2013 naar ontginningsactiviteiten, vooral mijnbouw en oliewinning.

‘De belangrijke Chinese vraag naar grondstoffen heeft de specialisering in deze processen geconsolideerd en versterkt’, zegt Enrique Dussel, onderzoeker van de Nationale Autonome Universiteit van Mexico en coördinator van het Studiecentrum China-Mexico. Latijns-Amerika moet nu reageren, zegt hij. ‘Het is aan Latijns-Amerika en de Caraïben om beslissingen te nemen, niet aan China.’

Ook voor Inoue en Herreros van de Cepal heeft Latijns-Amerika nu een kans om zijn economische relatie met China te wijzigen.

Ze pleiten voor ‘een diversificatie van de Latijns-Amerikaanse export naar China.’ Maar ze waarschuwen dat het jaren kan duren voor de effecten daarvan voelbaar worden.

Om hun internationale positie te verstevigen moeten de Latijns-Amerikaanse landen ook meer gaan samenwerken, zeggen ze. ‘Dat zou de aantrekkelijkheid en de onderhandelingsmacht van Latijns-Amerika ten opzichte van China, de rest van Azië en de andere grote spelers in de wereldeconomie, vergroten.’