Slechts helft van de vrouwen in arme landen is baas over eigen lichaam

Albert González Farran, UNAMID / Flickr (CC BY-NC-ND 2.0)

Ze krijgen geen toegang tot anticonceptie of worden al op jonge leeftijd uitgehuwelijkt: de helft van de vrouwen en meisjes in ontwikkelingslanden is niet in staat om beslissingen te nemen over het eigen lichaam. Of ze seks willen hebben, gezondheidszorg willen inroepen of anticonceptie gebruiken, ze bepalen het niet zelf.

Dat stelt een rapport van de Verenigde Naties dat woensdag werd gelanceerd.

Controle opgeven

Vrouwen nemen geen anticonceptie en krijgen geen toegang tot abortus, ze worden in sommige landen nog steeds genitaal verminkt of moeten maagdelijkheidstests ondergaan. Ook worden ze nog vaak als kind uitgehuwelijkt of gedwongen om de controle over hun lichaam op te geven, stelt het rapport.

‘Het recht op zelfbeschikking over ons lichaam betekent dat we de macht en de vrijheid moeten hebben om keuzes te maken zonder bang te zijn voor geweld of zonder dat we iemand anders voor ons laten beslissen’, zegt Natalia Kanem, hoofd van het VN-agentschap voor seksuele en reproductieve gezondheid, UNFPA.

Afrika en Azië

Vrouwen in Afrika ten zuiden van de Sahara, in Zuid- en in Centraal-Azië hebben de minste controle over hun eigen lichaam. Zo mogen ze onder meer geen seks weigeren en ook geen bezoek brengen aan een gynaecoloog zonder daarvoor toestemming te vragen aan een man, stelt UNFPA.

In onder meer Mali, Niger en Senegal is slechts 10 procent van de vrouwen ‘baas over het eigen lichaam’, aldus het rapport.

Voor het onderzoek werden meerdere datasets over gendergelijkheid, seksuele gezondheid en toegang tot anticonceptie geanalyseerd in 57 landen.

Wijdverspreid

Kanem zegt dat sociale taboes rond seks en een diepgeworteld patriarchaat de vrouwen en meisjes beletten om een stem te hebben. Mannelijke familieleden behouden de macht over de keuzes die hun vrouwen maken.

De pandemie staat de wereldwijde inspanningen in de weg om een einde te maken aan kindhuwelijken en genitale verminking.

‘Genderongelijkheid is het meest verraderlijke en meest verspreide obstakel dat zelfbeschikkingsrecht voor vrouwen in de weg staat. Het begint al in de wieg’, zegt Kanem die zelf kinderarts en epidemioloog is, in een online briefing aan reporters.

‘Genderongelijkheid leidt tot machtsongelijkheid, het belemmert de besluitvorming van vrouwen en leidt tot onderdanigheid op alle vlakken van hun leven.’

Volgens Kanem heeft de huidige gezondheidscrisis de bestaande ongelijkheden nog verergerd. ‘Wat voorheen al erg was, is nu nog verergerd door de COVID-19-pandemie, die heeft geleid tot toenemend seksueel geweld, meer onbedoelde zwangerschappen en nieuwe barrières voor toegang tot gezondheidszorg, samen met het verlies van banen en onderwijs.’

Toename huiselijk geweld

Het rapport waarschuwt ook dat wereldwijde lockdowns kunnen leiden tot een vijfde meer huiselijk geweld, aangezien slachtoffers thuis vastzitten met de daders.

Onderzoekers voorspellen dat er in het komende decennium nog eens 13 miljoen kindhuwelijken en nog eens 2 miljoen gevallen van vrouwelijke genitale verminking kunnen plaatsvinden, aangezien de pandemie de wereldwijde inspanningen om een einde te maken aan beide praktijken in de weg staat.

De toenemende armoede als gevolg van een wereldwijde recessie kan er ook toe leiden dat meer gezinnen hun dochters vroegtijdig uithuwelijken, aldus UNFPA.

Een lichtpunt is een rapport van de Wereldbank uit februari dat stelde dat 27 landen vrij recent wetten hebben hervormd die meer economische gelijkheid tussen man en vrouw garanderen.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen bij IPS-partner Thomson Reuters News Foundation.