Syrië houdt presidentsverkiezingen ondanks oorlog

Gezeten in een zelfgemaakte stoel van karton denkt Mohammed dat hij weinig te zeggen zal hebben over de toekomst van zijn land. Hij vluchtte acht maanden geleden uit Homs toen zijn huis vernield werd door regeringstroepen. Hij woont nu in Libanon, met acht gezinsleden in één kamer.

Mohammed is een van de naar schatting negen miljoen Syriërs op de vlucht die niet zullen kunnen stemmen bij de volgende presidentsverkiezingen in juli. Die verkiezingen worden door veel waarnemers gezien als een politiek manoeuvre van de Syrische president Bashar al-Assad om zijn greep op het land te versterken, en als een kaakslag voor de internationale gemeenschap die probeert te bemiddelen.

Farce

“Het is een belediging om verkiezingen te houden als miljoenen Syriërs gevlucht zijn naar Turkije, Jordanië en Libanon”, zegt Mohammed, die zijn echte naam liever niet in de media ziet. “Zelfs als ik terug zou kunnen gaan naar Syrië, hoe zou ik dan kunnen stemmen voor een man die mijn broers, familie en vrienden heeft gedood? Het is een farce.”

In Syrië is de campagne voor de herverkiezing van Assad al begonnen, ondanks de burgeroorlog die hele steden heeft vernield. In de hoofdstad Damascus hangen volgens inwoners posters met de beeltenis van de president in militair uniform met de tekst “Miljoenen Syriërs voeren campagne voor de eerlijke leider. We willen allemaal Assad.”

In delen die door de regeringstroepen worden gecontroleerd, zijn al verkiezingsbijeenkomsten gehouden. Assad heeft zelf zijn nominatie nog niet aangekondigd, maar officieel is al bevestigd dat de verkiezingen doorgaan zoals gepland op 17 juli. Bij de laatste verkiezingen in 2007 won Assad met bijna 98 procent van de stemmen.

Geen andere kandidaat

Vorige maand keurde het Syrische parlement amendementen aan de kieswet goed waardoor nu ook andere kandidaten kunnen deelnemen. Maar die moeten wel genomineerd zijn door 35 parlementsleden van de heersende Ba’athpartij. Ze moeten ook de voorbije tien jaar in Syrië geleefd hebben, mogen geen andere nationaliteit bezitten en niet getrouwd zijn met een buitenlander. Daardoor vallen meteen heel wat oppositiekandidaten weg, van wie de meeste in ballingschap leven. Tot nog toe heeft niemand zich kandidaat gesteld.

Waarnemers vermoeden dat Assad de verkiezingen mogelijk in zijn voordeel wil gebruiken op het diplomatieke front. “Het regime heeft altijd het verhaal gebruikt dat het een normale staat is die werkt zoals andere normale staten”, zegt Yezid Sayigh van het Carnegie Middle East Center in Beiroet.

Assad heeft het voorbije jaar militair terrein gewonnen op de rebellen, waardoor zijn positie versterkt in de internationale vredesgesprekken. Die liepen in februari alweer vast.

Assad kan tot 2028

Lakhdar Brahimi, hoofdonderhandelaar van de VN, heeft al gezegd dat de verkiezingen de vredesinspanningen zullen hinderen. “Als er een verkiezing is, vermoed ik dat de oppositie, alle oppositiegroepen, geen interesse zullen hebben in gesprekken met de regering”, zei hij na een bijeenkomst van de Veiligheidsraad in maart.

Onder de nieuwe Syrische grondwet, die in 2012 is goedgekeurd, kan de president twee opeenvolgende ambtstermijnen van zeven jaar uitzitten, en dat vanaf de startdatum van de nieuwe grondwet. Daardoor kan Assad in theorie nog tot 2028 aanblijven. De huidige ambtstermijn kan ook nog twee jaar verlengd worden uit veiligheidsoverwegingen.