TTIP-vrije gemeenten galopperen Vlaanderen binnen

Hart Boven Hard, D19-20, Toute autre Chose, Acteurs des Temps Présents en No Transat maken gezamenlijk een vuist om gemeenten TTIP-vrij te krijgen. Tot nu toe dienden burgers in drie gemeenten - Schaarbeek, Neupré en Huy - een verzoek in om het Europees-Amerikaanse handelsakkoord in de gemeenteraad te bespreken. Zij hopen dat het gemeentebestuur zich daarna uitspreekt tegen het handelsverdrag.

Belgen uit zeventig Waalse en Brusselse gemeenten proberen datzelfde doel te bereiken. Vooralsnog ontbreken de Vlamingen.

‘Dat is niet omdat zij niet geëngageerd zijn, maar het heeft alles te maken met het reglement’, zegt Raf Verbeke van D19-20. In Wallonië en Brussel bepaalt elke gemeente immers zelf wanneer een inwoner spreektijd krijgt op de gemeenteraadsvergadering. ‘Soms mag dat al als je twintig handtekeningen hebt verzameld. In Vlaanderen krijg je spreektijd als een procent van de stemgerechtigde inwoners van zestien jaar en ouder achter je initiatief staat’, aldus Verbeke. De gemeente controleert vervolgens of de Vlaming aan de eisen voldoet.

Gents paard van Troje

Bovengenoemde organisaties zijn tegen het handelsverdrag. Zij willen het TTIP-debat naar de Belgen brengen. ‘We willen op lokaal niveau burgers bewustmaken van de gevolgen van het handelsakkoord en hen betrekken in het actievoeren’, vertelt Verbeke.

‘We willen het TTIP-debat naar de Belgen brengen.’

Tijdens de Gentse feesten zullen ze bijvoorbeeld handtekeningen ophalen voor een TTIP-vrij Gent, in aanwezigheid van een groot opblaasbaar ‘TTIP-paard van Troje’.

Dat galopperende paard willen de Europese Unie (EU) en de Verenigde Staten (VS) binnenhalen. Zij willen betere toegang tot elkaars markten. Om dat te bereiken gaven de regeringen van de EU-lidstaten in de zomer van 2013 unaniem groen licht aan de Europese Commissie (EC) om onderhandelingen met de VS te starten.

In TTIP staan regels over het afbouwen en afschaffen van importtarieven. Daarnaast willen de twee partners belemmeringen die zij als onnodig zien, wegnemen. Nu zijn regels en standaarden voor hetzelfde product verschillend.

Huisvuil op z’n TTIP’s

De actie van Hart Boven Hard, D19-20, Toute autre Chose, Acteurs des Temps Présents en No Transat is vooral symbolisch. Als gemeenten zich TTIP-vrij verklaren heeft dat geen juridische gevolgen.

‘Toch is het meer dan een sensibiliseringsactie voor overheden op het laagste niveau. Gemeenten gaan de gevolgen van TTIP ook voelen’, meent Verbeke. Als voorbeeld noemt hij het huisvuil dat zich tussen 26 mei en 2 juni in de Gentse straten ophoopte. ‘De publieke en de private sector werken samen om het Gents afval op te halen. SITA, onderdeel van SUEZ, is hierbinnen de private partij. Door TTIP kan dat bedrijf zijn macht vergroten ten opzichte van de gemeente’, verwacht Verbeke.

Red Hervekaas

Tegenstanders van TTIP zetten hun vraagtekens bij de genoemde voordelen van het handelsverdrag: meer banen en koopkracht voor burgers en minder kosten voor bedrijven.

‘Vraagtekens en bedenkingen zijn niet verwonderlijk.’

Bedenkingen hierover zijn niet verwonderlijk. Onderzoeken naar hetzelfde onderwerp leidden tot compleet uiteenlopende conclusies. Zo baseert het EC zich onder andere op een rapport van de Duitse Bertelsmann Stiftung. Volgens dat document komen er in Europa tussen de 400.000 en 1.1 miljoen banen bij. Volgens Jeronim Capaldo, onderzoeker bij de Amerikaanse TUFT Universiteit, verdwijnen er juist 600.000 banen in Europa.

Ook bij het tweede doel, dezelfde regels voor dezelfde producten, hebben tegenstanders bedenkingen. Zij zijn bang dat de partner met de minst strenge regels de standaard gaat bepalen. De EU heeft aangegeven geen compromissen te sluiten over milieu, veiligheid en consumentenbescherming. Hierdoor komt de ‘chloorkip’ bijvoorbeeld niet in de Europese supermarkten, terwijl het in de VS wel is toegestaan om kippenvlees met chloor te ontsmetten.

De organisaties achter TTIP-vrije gemeenten bereiden een toneelstuk voor waarin zij een ander gevolg van het gelijktrekken van de regels tonen. Een boer die artisanale Hervekaas produceert, is de hoofdpersoon. ‘Door het handelsakkoord mag de boer die niet meer maken omdat in de kaas listeria zit. Grote bedrijven bestrijden die bacterie door melk te steriliseren. Als de standaarden gelijk worden getrokken, mag de kleine boer dus geen rauwe melk meer gebruiken’, vertelt Verbeke.

Ophef

Onder TTIP kunnen ondernemers in actie komen als overheden hun verdragsrechten schenden. Dat kan via het gebruikelijke juridische systeem en via het Investor-State Dispute Settlement (ISDS). De uitspraken van dit internationale arbitragetribunaal zijn bindend, en staan dus boven de nationale rechtspraak. Dat leidde tot veel ophef. De Europese Commissie (EC) organiseerde daarom een publieke consultatie. In januari publiceerde zij de resultaten: bijna 150.000 burgers zijn zeer kritisch over ISDS. Ondertussen liggen er aanpassingen voor het arbitragetribunaal op de onderhandeltafel.

‘Verbeke: TTIP is niet democratisch.’

Eind mei stemde de commissie internationale handel van het Europees Parlement (EP) voor een ontwerpverslag waarin verdere richtlijnen voor de TTIP-onderhandelingen staan. Op 10 juni mogen alle Europarlementsleden zich voor of tegen dat document uitspreken.

Om uiteindelijk in werking te treden moet zowel het EP als de Europese Raad, bestaande uit de regeringsleiders van de 28 lidstaten, TTIP goedkeuren.

‘Dat maakt TTIP niet democratisch’, vindt Verbeke. ‘Het EP en de regeringsleiders mogen voor of tegen het akkoord stemmen, meer niet. Als zij ja zeggen zitten Europeanen aan TTIP vast, zelfs als burgers een nieuwe regering kiezen’, vreest de D19-20 medewerker.