Welkom in Villa Inflamable, één van de meest ongezonde plekken ter wereld

Villa Inflamable – letterlijk: Ontvlambaar Dorp – is omsingeld door de petrochemische zone Dock Sud. De chemische producten en het fijn stof voel je in je keel, je speeksel, je longen.
In deze zone op het grondgebied van Avellaneda, in het zuiden van het grootstedelijke gebied Buenos Aires, wonen meer dan 1500 gezinnen. Ze worden dagelijks blootgesteld aan de vervuilende stoffen van de omliggende fabrieken en aan de toxische resten in de bodem onder hun huizen.

Loodvergiftiging

‘Na een jaar had ze 55 (microgram) lood in haar bloed. Ik heb haar moeten laten opnemen’, zegt Brenda Ardiles over haar nu driejarige dochter. Een ander dochtertje, acht maanden oud, is ook besmet.

‘Elke nacht hebben ze een bloedneus en onverdraaglijke hoofdpijn.’

‘Elke nacht hebben ze een bloedneus, hebben ze onverdraaglijke hoofdpijn, hun botten doen pijn. Maar omdat er ‘s nachts geen vervoer is kan ik er pas ‘s ochtends mee naar de medische wachtdienst’, zegt haar schoonzuster Nora Pavón, die ook vier kinderen met loodvergiftiging heeft.

Vanaf 10 microgram per deciliter bloed kun je bij kinderen spreken van loodvergiftiging, zegt het Argentijnse Centrum voor de Controle en Preventie van Ziektes.

Loodvergiftiging kan de ontwikkeling van het kind zwaar verstoren. ‘Een van mijn dochters zit in het derde leerjaar, een andere in het vierde en ze kunnen niet lezen. De artsen zeggen dat die achterstand een gevolg is van het lood’, zegt Pavón.

In Villa Inflamable hebben zich alle milieuproblemen van de Matanza Riachuelo geconcentreerd. De rivier, die bekend staat als een van de tien ongezondste plaatsen ter wereld, mondt uit in Buenos Aires. Langs de rivier wonen 120.000 gezinnen.

Aan de ene kant bevinden zich de vervuilende bedrijven, vooral olie-, chemische en petrochemische bedrijven en bedrijven die toxisch afval verwerken. Aan de andere kant de typische kenmerken van armoede: gammele huizen, overstromingsgebieden, clandestiene afvalstorten, afwezige riolering.

Geen riolering

‘Deze lagune is zwaar vervuild, ik weet niet wat ze er in gooien’, zegt Pavon over het meertje achter haar. Het is omgeven door afval en dient als riool voor de buurt. In het hele bekken van Matanza Riachuelo wonen 5 miljoen mensen. Een derde heeft geen drinkwater, ruim de helft is niet aangesloten op de riolering.

‘Veel kinderen hebben diarree. Het drinkwaternet is vervuild, de clandestiene aansluitingen zijn niet veilig’, zegt Claudia Espínola van de Buurtraad Samen Zaaien, die drinkwater in bidons verdeelt in de buurt.

Sanering

Het Hooggerechtshof beval in 2008 de sanering van de zone. In 2011 legde de Autoriteit voor het Matanza Riachuelo-bekken (Acumar) een plan voor. Het voorziet onder meer in de reconversie van de industrie, de zuivering van de rivieren en hun oevers, de aanleg van riolering en drinkwaterzuivering, de ophaling en verwerking van het afval en de verplaatsing van woonkernen.

Veel inwoners van Villa Inflamable willen niet verhuizen.

Het gaat in totaal om 1600 projecten die in 2024 moeten klaar zijn, ook de bouw van 1900 woningen, goed voor een totale investering van 3,5 miljard euro. Aan Nora Pavón boden ze een woning aan maar die was veel te klein. ‘We wonen hier met drie gezinnen, vijftien mensen.’ Een tweede woning aanvaardde ze wel, maar plaats voor de kinderen om te spelen is er niet.

Veel inwoners van Villa Inflamable willen niet verhuizen. De aangeboden woning is soms te klein. ‘Of ze hebben een zaak opgebouwd in hun eigen huis, ze recycleren materiaal, en ze weten niet of ze dat daar zullen kunnen voortzetten’, zegt Espínola. Ook de zware, soms gewelddadige rivaliteit tussen supporters van de twee voetbalploegen in deze zone speelt een rol.

De nationale ombudsdienst erkent dat de overheid vooruitgang boekt in de sanering van de zone maar het is nog te weinig. ‘Het probleem is niet alleen toezicht houden en bijsturen, de grote uitdaging is bepalen welk soort industrieën we daar in de toekomst willen. Dat is nog niet uitgemaakt’, zegt Javier García Espil van de ombudsdienst. ‘Er moeten nieuwe mechanismen in gang gezet worden: milieubeheer samen met ruimtelijke ordening, rekening houdend met de capaciteit van de ecosystemen en de complexiteit van de zone, en met de participatie van de bevolking.’