‘Alle banken moeten duurzaam te werk gaan’

Onlangs hield de Globale Alliantie voor Duurzaam of Waarden gedreven Bankieren (Global Alliance for Banking on Values ofte GABV) haar achtste jaarvergadering. 28 CEO’s van banken uit alle continenten bogen zich in Amsterdam over de mogelijkheden van een bankieren met nog meer sociale en ecologische impact. De GABV-banken financieren bedrijven, organisaties en particulieren die zichtbaar bijdragen tot een positieve maatschappelijke ontwikkeling, zowel lokaal als mondiaal.

Opgericht in 2009 door elf banken, staat de teller van het aantal leden van de alliantie nu op 28. Met een tiental andere banken die klaar staan om toe te treden tot de GABV wil deze beweging haar activiteiten en middelen fors uitbreiden van twintig miljoen klanten in dertig landen tot zeventig tot honderd miljoen klanten in de komende jaren. De GABV banken zetten hiervoor nu al € 90 miljard in die zij samen in beheer hebben. ‘Tegen 2020 kunnen deze beweging en haar partners zorgen voor meer welzijn voor 1 miljard mensen’ zegt GABV directeur Marcos Eguiguren.

‘Duurzame banken zullen tegen 2020 het leven van één miljard mensen beter maken.’

Dat lijkt nogal breed geëxtrapoleerd maar het is wel realistisch als je de welzijnsimpact van de sociale kredietverlening, ook onder de vorm van microkredieten, aan zeer veel grote gezinnen, hoofdzakelijk in derde wereldlanden, in rekening brengt. Voeg daarbij projecten in de ouderen- en gezondheidszorg en het onderwijs, evenals de grote aantallen hernieuwbare energieprojecten en de stroom die zij leveren aan miljoenen gezinnen en dan wordt de brede impact zichtbaar en berekenbaar. Ook de ruime financiering van de culturele sector staat voor projecten met een breed publieksbereik.

Gouden tijden dan voor ethisch bankieren? Niet echt. Nieuwe duurzame banken hebben het, na de financiële crisis en de sindsdien toegenomen regulering, ook voor kleine en middelgrote banken, moeilijk om van de grond te komen. Dit kan de groeiverwachting misschien wat temperen. Toch kunnen we verwachten dat meer bestaande coöperatieve banken die hun roots terugvinden of banken die omschakelen naar duurzame activiteiten zich zullen aansluiten bij de GABV en hun groeitempo zullen verhogen.

Eén ding is duidelijk: de nood aan de financiering van sociale en ecologische projecten die aan een duurzame toekomst werken is hoog en zal naar verwachting blijven stijgen, zeker zolang de grote banken een groot deel van hun middelen op de financiële markten investeren.

Een reëel verschil met de systeembanken

Dat laatste gebeurt immers, zo blijkt uit een onderzoek dat de GABV zelf liet uitvoeren. Dat onderzoek toont aan dat de waarden en principes van de duurzame of ethische banken op het terrein ook echt een verschil maken. Duurzame banken gaan op een andere manier om met het hen toevertrouwde geld dan systeembanken.

‘Duurzame banken zetten drie kwart van de spaargelden om in reële kredieten, de systeembanken maar veertig procent.’

Deze laatste delven het onderspit als het gaat om het deel van de spaargeld dat in kredietverlening in de reële economie worden geïnvesteerd : de GABV-banken zetten 75,2% van de spaargelden om in kredieten aan de reële economie, bij de systeembanken is dat slechts 39,6%. Ook de kredietverlening groeit veel sterker bij de GABV-banken - 12,2% - terwijl de systeembanken het op 5,4%, houden. Hoe belangrijk die vaststelling is, blijkt uit de feit dat het zeer ruime monetaire beleid precies is gericht op het bevorderen van de kredietverlening door de banken aan de bedrijven en gezinnen te bevorderen.

Dat de duurzame banken meer gericht zijn op de reële economie dan op de financiële markten belet niet dat zij een vergelijkbaar nettowinstpercentage halen als de systeembanken en een relatief hoog eigen vermogen hebben.

De maatschappelijke en ecologische impact van de GABV-banken wordt gemeten aan de hand van een zelf ontwikkelde balanced scorecard waarvan verwacht wordt dat zij in de toekomst het standaard meetinstrument kan worden voor de hele banksector.

Wat zijn dan de principes waarop dit soort van bankieren steunt?

Het hoofdkenmerk van de GABV-banken is dat geld als middel wordt gebruikt voor menselijke en maatschappelijke ontwikkeling en niet als doel op zich. Hun focus is gericht op people, planet en prosperity, op het bedienen van de reële economie, en op lange termijn relaties met alle stakeholders - veerkrachtig en schokbestendig, transparant en voor iedereen toegankelijk.

Al deze principes zijn diep verankerd in de cultuur van elke GABV-bank.

Internationaal en divers

De aanwezige CEO’s maakten elk op hun manier duidelijk hoe zij en hun 30.000 medewerkers dit nieuwe bankieren in praktijk brengen.

Tamara Vrooman, CEO van Vancity (Canada, beheerde middelen: € 20 miljard; 2.500 medewerkers), is de in 1946 opgerichte credit union met succes aan het ombouwen tot een moderne duurzame financiële instelling: ‘Door onze bewuste sturing van de kredietverlening in de richting van projecten met een menselijke, maatschappelijke en ecologische impact, geven wij zelf richting aan de verandering die onze locale gemeenschap en de wereld nodig hebben.’

Uit het Verre Oosten komt Bold Magvan, CEO van XacBank (Mongolië; beheerde middelen: € 1,2 miljard; 1.500 medewerkers), die in 2001 aan de wieg stond van deze microfinancieringsbank, die nu één van de grootste banken van Mongolië is: ‘De GABV als beweging is krachtiger en energieker dan een netwerk; meer innovatief ook. Zo heeft XacBank de transitie gemaakt van pure microfinancieringsinstelling naar de financiering van kleine en middelgrote ondernemingen, met het behoud van onze waarden en hebben wij onze eigen ervaring doorgegeven aan een nieuw initiatief in China.’

Thomas Jörberg is CEO van de coöperatieve GLS Bank (Duitsland; beheerde middelen: € 5 miljard; 530 medewerkers), één van de pioniers van het waardegedreven bankieren in Europa, opgericht in 1974: ‘Naast het transparant omzetten van spaargeld in impactvolle kredietverlening, willen wij meer nadruk leggen op de kracht van schenkgeld en van risicodragend kapitaal om nieuwe duurzame ontwikkelingen te financieren. Dit zijn de tijden om disruptieve uitdagingen innovatief en efficiënt aan te pakken.’

Selim Hussain, CEO van BRAC Bank (Bangladesh; beheerde middelen: € 2,7 miljard; 8.000 medewerkers), opgericht in 2001 als spin off van de grote NGO BRAC. De Bank staat voor meer dan 5 miljoen micro-leningen in Bangladesh maar ook in Pakistan, Tanzania, Oeganda, Sierra Leone, Liberia en Myanmar. Selim: ‘BRAC Bank is beursgenoteerd maar tevens nog voor 42% in de handen van BRAC NGO. Bij BRAC BANK staat de toegevoegde maatschappelijke waarde centraal en worden negatieve criteria, zoals geen investeringen in tabak, alcohol enz. toegepast. De winst komt ten goede aan de aandeelhouders, waaronder BRAC NGO.’

Van beweging naar verandering

In haar eerste zeven jaren heeft de GABV zichzelf op de kaart gezet als wereldwijde beweging voor duurzaam bankieren. De versnelling en verbreding is ingezet. Concrete resultaten zijn zichtbaar en opschaling is mogelijk.

‘Duurzaamheid moet als dominant principe bij alle banken worden geïntroduceerd.’

Blijft dit soort bankieren een niche of krijgt ze meer en meer navolging? Frank Elderson van de Nederlandse Centrale Bank sprak zich uit over de nood om ‘duurzaamheid als dominant principe aan de top van alle banken én van de centrale bank te introduceren’. Dit wijst op de pioniersrol van die GABV-banken spelen en op hun invloed in de hele banksector maar het illustreert ook aan dat deze weg voor het ‘klassieke bankieren’ nog lang is.