Een Europees 9/11? Neen, bedankt!

Jonathan Holslag’s opiniebijdrage naar aanleiding van de verschrikkelijke ramp met MH17 boven het oosten van Oekraïne (DS, 19 juli) kreegt de alarmerende titel: Europa’s 9/11? Ook de Nederlandse krant NRC publiceerde het stuk online. Gie Goris vindt dat de vraag negatief beantwoord moet worden, omdat nine eleven staat voor een desastreus Amerikaans beleid sinds de aanslagen van 11 september 2001. De nine eleven ideologie produceert rampen en oorlogen, ze voorkomt het geweld niet.

Reuters

Het vraagteken in de titel suggereert een toonaard die in de tekst zelf afwezig is, daar is Holslag niet vragend maar  imperatief: ‘… dit zou Europa’s nine eleven moeten zijn, een scharnierpunt in ons strategisch denken…’

Heel concreet wordt het allemaal niet, maar fundamenteel richt Holslag zijn pijlen vooral op de ‘strategische kortzichtigheid en opportunisme bij onze leiders’. Die hebben namelijk contracten afgesloten met Russische gasleveranciers! Dat maakt hen “verknecht aan Russisch gas”, zegt Holslag.

En om het allemaal nog wat erger te maken, “onze leiders” zijn verdeeld, terwijl de andere kant van de Atlantische Oceaan ‘voluit wil gaan’ met sancties tegen het Kremlin. Dat moet dus anders, blijkbaar. En nu is het moment.

Het spijt om het te moeten schrijven, want ik heb de voorbije jaren vaak met bewondering naar de werkkracht en de steile opgang van deze jonge academicus zitten kijken, maar wat Holslag hier doet is Europa oproepen een slecht doorslagje te maken van een van de grootste politieke vergissingen van de voorbije halve eeuw.

Dodelijke veiligheid

Want nine eleven staat in dit stuk en deze oproep natuurlijk niet voor de ramp of het aantal slachtoffers, maar voor een ideologie. Holslag wil het strategische denken in Europa omgooien om de veiligheid van 500 miljoen Europeanen te verzekeren, maar hij wil dat ‘naast vergelding’. Dat is de houding die het neoconservatieve Witte Huis in 2001 aannam na de aanslagen met passagiersvliegtuigen in New York en Washington: vergelding, en wel op zulke manier dat de veiligheid van de Amerikanen voor lange tijd gegarandeerd zou worden.

De strategische omslag maakte tien- of zelfs honderdduizenden slachtoffers in Afghanistan, Irak en buurlanden zoals Pakistan of Jemen.

Preventieve aanvallen werden ingeschreven in een nieuw strategisch kader en achter de schermen van de offensieve oorlogen die uit nine eleven voortkwamen, werden kidnappings, opsluitingen zonder proces, waterboarding, massale spionage op burgers en andere schendingen van mensenrechten met juridische spitsvondigheden toegelaten. De strategische omslag maakte tien- of zelfs honderdduizenden slachtoffers in Afghanistan, Irak en buurlanden zoals Pakistan of Jemen –het is moeilijk daar exacte gegevens over te melden, aangezien de VS de slachtoffers van “de andere kant” niet tellen.

Maar aan eigen zijde kostten de twee grondoorlogen die president Obama beloofde af te ronden al zeker dubbel zoveel slachtoffers als de gruwel van 11 september 2001: bijna 4500 gesneuvelden in Irak en bijna 2500 in Afghanistan, en het aantal ernstig gewonde militairen ligt rond de 50.000.

Barbertje moet boeten

Niet dat ik denk dat Jonathan Holslag de Europese landen oproept om manu militari in te grijpen in Donbass, zoals het oosten in Oekraine zichzelf noemt. Maar hij moet toch voorzichtig zijn als hij de (vermoedelijke) aanslag op MH17 wil omsmeden tot Europa’s nine eleven. Want, zelfs indien zijn oproep niet de bedoeling heeft een Europese oorlogsmachine te lanceren zoals dat met het Amerikaanse nine eleven gebeurde, dan nog roept hij wél op om Poetin te doen boeten en Rusland échte sancties op te leggen –niet die halfslachtige die nu niet voorkomen hebben dat MH17 uit de lucht geschoten werd. Welke sancties dat doel wel hadden bereikt, vernemen we niet, maar met veel minder dan de –politieke- uitschakeling van Poetin lijkt de auteur zeker geen genoegen te zullen nemen.

Het is een oproep om de confrontatie tussen Rusland en de as EU-VS verder te doen escaleren.

Dat klinkt zelfs in diplomatieke kringen, waar Holslag zich vaak in bevindt, toch behoorlijk oorlogszuchtig. Het is een oproep om de confrontatie tussen Rusland en de as EU-VS verder te doen escaleren. De pleitbezorgers van zo een aanpak hebbenmet de honderden internationale burgerslachtoffers van MH17 een emotioneel argument dat een draagvlak creëert voor hun kaakslagdiplomatie.

Dat is, opnieuw, wat de neoconservatieven met succces deden in het getraumatiseerde Amerika in het najaar van 2001: de wereld werd opgedeeld in goeden en slechten, waarbij de goeden uiteraard de Amerikanen waren en al wie bereid was naar hun pijpen te dansen, de slechten waren degenen die de Amerikaanse suprematie uitdaagden of er reële alternatieven voor verzonnen.

Voor een goed begrip: ik vind dat soort wit-zwart voorstellingen van de internationale politiek zinloos, ook als ze omgedraaid worden, zoals in linkse kringen wel eens gebeurt. Er zitten te veel verschrikkelijke en dubieuze figuren en regimes in de mand van degenen die de Amerikaanse dominantie uitdagen, om daarmee geassocieerd te worden.

De oplossing is het probleem

Op een moment dat je publiek wezenloos is door de beelden van de aanlag op MH17 is het mogelijk harde maatregelen tegen Rusland te eisen, zonder zelfs de schuldvraag te hoeven stellen aangezien het antwoord zo evident is dat je meteen wéét wie zal moeten  boeten.

Het zou van meer politieke moed getuigen om net op dat moment de mensen te vertellen dat politieke escalatie altijd riskeert in militaire confrontatie te eindigen. Dat moet niet noodzakelijk het nucleaire armaggedon zijn, al is dat tussen Rusland en de Navo nog steeds perfect mogelijk. De kans is veel groter dat oplopende spanningen uitmonden in een nieuw, gelokaliseerd en uitbesteed conflict, waarbij twijfelachtige machthebbers en schimmige rebellen elkaar bestrijden terwijl ze de facto geopolitieke actoren zijn die bondgenootschappen en misschien wel wat grenzen moeten hertekenen.

Er zijn in dat schema de langetermijnbelangen van de grootmachten en de kortetermijnoverwinningen en –nederlagen van de lokale zetbazen. Die laatste zijn verwaarloosbaar in verhouding tot het eerste. De Grote Oorlog van vandaag is niet de alomvattende wereldbrand zoals we ons die voorstellen bij de herdenkingen in Ieper of Brest, maar een lange aaneenschakeling van lokale conflicten, zoals het uitzichtloze oorlogsgeweld in Syrië of de morsige conflicten om Georgië en Oekraïne.

De gedeeltelijk anarchistische oorlogen van de voorbije decennia hebben ervoor gezorgd hebben dat rampen zoals deze met MH17 kunnen gebeuren.

Het cynische is dat net deze gedeeltelijk anarchistische oorlogen van de voorbije decennia ervoor gezorgd hebben dat rampen zoals deze met MH17 kunnen gebeuren. Jonathan Holslag denkt dat het Maleisische vliegtuig neergehaald werd door een groep rebellen met veel te gesofisticeerd en krachtig wapentuig. Ik denk dat hij daarin gelijk heeft, op basis van redeneren eerder dan op basis van bewijsmateriaal dat er nu niet is.

Willen we dit soort situaties voorkomen, dan moeten we echter niet oproepen tot nog meer machopolitiek, maar net tot het versterken en hervinden van een echte internationale rechtsorde. Zulke wereldorde, die zowel staten als burgers rechten garandeert en daartoe duidelijke regels vastlegt en afdwingt, kan echter niet eenzijdig gedefinieerd en opgelegd worden door het Westen. De geopolitiek van het voorbije decennium toont jammer genoeg aan dat de Navo-denkers en hun burgerlijke think-tankers het daar nog steeds heel erg moeilijk mee. hebben Vooral sinds nine eleven.

De Andere wordt de Vijand

Nine eleven, best Jonathan, staat wereldwijd ook voor de periode waarin er zichtbaar en voelbaar een conflict groeide tussen “het Westen” en “de islam”. Extremisten aan beide kanten van het ideologische spectrum slaagden erin grote invloed te krijgen op het gesprek, de beeldvorming, het samenleven en daardoor ook op de toekomst –die geenszins veiliger werd in Irak, Afghanistan, Libië, om enkel de drie landen te noemen die de voorbije 12 jaar de Navo op bezoek kregen.

Als Europa daar nog eens een vergelijkbaar vijandsdenken en –handelen tegenover Rusland en zijn bondgenoten bovenop zou leggen, wordt de eenentwintigste eeuw allesbehalve veilig voor ‘de 500 miljoen Europeanen in deze bijzonder rusteloze wereld’.

Een verwijzing naar 11 september 2001 zou moeten dienen om definitief af te rekenen met nine eleven.

Als we dan toch moeten verwijzen naar de kraakheldere ochtend in New York, bijna dertien jaar geleden, dan zou het moeten zijn om finaal af te rekenen met nine eleven. Om uitwegen te zoeken uit conflicten die alleen maar erger en veelvuldiger lijken te worden. Europa kan en moet eisen dat de de schuldigen van het neerhalen van MH17 ontwapend én berecht worden. Brussel moet ook eisen dat er een einde komt aan de opbodpolitiek die onze oostrand en de Russische westrand in vuur en vlam dreigt te zetten.

Europa moet met één stem leren spreken, dat klopt. Maar durven we er dan ook bij vertellen dat dit enkel mogelijk is indien de Britten,  Fransen, Polen en Italianen (en alle andere, kleine en grote, lidstaten) bereid zijn hun nationaal belang in wereldpolitieke termen ondergeschikt te maken aan een Verenigde Staten van Europa? Of bedoelt men met die ene stem toch vooral dat als Washington spreekt -eventueel via de buiksprekers in Londen- de EU er best aan doet zich daar eensgezind en manhaftig naar te schikken?

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.