Het kapitaal staakt ook

We ergeren ons aan stakers, maar struikelen niet over het kapitaal dat zelf ook staakt. Door weg te trekken uit België, door ingenieuze systemen op te zetten om belastingen te ontlopen. Om deze trend te stoppen zijn een vermogensbelasting en lastenverlaging onafwendbaar.

  • © Belga Kristof Van Accom 'Wat een beetje buiten beeld bleef, is dat het kapitaal ook kan staken – en dat ook doet.' © Belga Kristof Van Accom

Van nature houd ik van samenwerking en probeer ik conflicten te vermijden. Ik geloof dat kapitaal en arbeid in verstandhouding kunnen samenwerken.

West-Europa bewees tussen 1945 en 1975 dat, als aan de juiste voorwaarden voldaan is, kapitaal en arbeid op nationaal vlak met elkaar een eerlijke verdeling van de koek kunnen afspreken.

Maar dat is niet zo evident. Het is misschien wel uitzonderlijk, zo lijkt econoom Thomas Piketty aan te tonen.

‘Kapitaal migreert makkelijker dan mensen. Daarom heeft de globalisering staken makkelijker gemaakt voor het kapitaal dan voor arbeid.’

Dat is het brede kader waarin ik de relatief geslaagde staking van gisteren wil plaatsen. In zo’n staking trekken mensen die grotendeels van hun arbeid leven, hun arbeid tijdelijk in als machtsmiddel om iets te bekomen. Het is een geritualiseerde klassenstrijd.

Daar zijn de voorbije weken veel bedenkingen van begrip en onbegrip bij geformuleerd. Wat een beetje buiten beeld bleef, is dat het kapitaal ook kan staken – en dat ook doet. Het kan ophouden met investeren in een bepaalde staat of sector en die activiteit gewoon verplaatsen. De voorbije vijf jaar zijn bijvoorbeeld 6.500 banen van vrachtwagenchauffeurs verdwenen in ons land en naar Oost-Europa verhuisd.

Dat proces is eigenlijk al decennia bezig. Het wordt gevat onder beschrijvende termen als delokalisatie, concurrentie, de vrije markt: als het elders beter is, investeren we elders. Zoiets als een engagement tegenover een bepaalde staat of gemeenschap is in een geglobaliseerde economie amper nog voorhanden.

De arbeidende mens, gebonden aan zijn geboortegrond, zijn vrienden en familie, is in die zin minder stakingsbereid. Kapitaal migreert makkelijker dan mensen. Daarom heeft de globalisering staken makkelijker gemaakt voor het kapitaal dan voor arbeid. De permanente stakingsdreiging van het kapitaal zet druk op arbeid: het verklaart waarom in de meeste rijke landen de lonen minder dan vroeger de productiviteitstoename volgen en waarom een kleiner deel van het nationaal inkomen naar arbeid gaat.

Stakend kapitaal

Ik weet het: onze ondernemingen zijn in zekere zin zelf gevangenen van het systeem. Als arbeid bij ons veel duurder is dan in Bangladesh, kan je niet als enige hier T-shirts blijven produceren. Dat klopt, maar dat is niet absoluut, er zit speelruimte op. Het lijdt geen twijfel dat het kapitaal deze vorm van staking of het dreigement ermee vaak gebruikt om zijn zin te krijgen.

Kapitaal, vooral de multinationals, heeft nog op een ander manier ‘gestaakt’ – geweigerd zijn bijdrage te leveren aan de samenleving. LuxLeaks maakt dat zonneklaar. Grote bedrijven (en de rijkste aandeelhouders ervan) die veel aan samenlevingen te danken hebben – geschoolde mensen, fundamenteel onderzoek, veiligheid, orde en infrastructuur – hebben er alles aan gedaan om daar zelf zo weinig mogelijk toe bij te dragen. Door allerlei vergezochte constructies op te zetten – met dank aan willige overheden – hebben ze zich gedragen als parasieten. Ze hebben hun faire bijdrage tot onze samenlevingen ‘gestaakt’.

In die bredere context van wederzijds staken gaat het niet op de vakbonden als machtige agressors voor te stellen en het kapitaal als machteloze slachtoffers. De machtsverhoudingen liggen veel complexer. Sinds de vrijmaking van kapitaalverkeer en handel heeft arbeid veel van zijn invloed op de economie verloren. Als het kapitaal echt iets wil – een filiaal van een autoconcern sluiten – dan gebeurt dat meestal ook.

Zeker, in België wordt de koek, mondiaal gezien, relatief gelijk verdeeld. Maar de globalisering duwt in een andere richting en deze regering lijkt aan die druk toe te geven. De opiniepeiling die Knack vorige week publiceerde, geeft evenwel aan dat het grootste deel van de Vlamingen het daar niet mee eens is. De fameuze grondstroom van Bart De Wever vindt de ongelijkheid nu al te groot en wil een vermogensbelasting. Dat is voor alle kiezers zo, ook die van de N-VA, zo blijkt.

Kiezen voor meer gelijkheid

Europa staat voor de keuze: ofwel beschermt het de Europese welvaartsstaten door Europese coördinatie van belastingen mogelijk te maken, ofwel verliest het verder aan legitimiteit.

Tegelijkertijd weten veel kiezers dat onze ondernemingen – zolang de globalisering overeind blijft – competitief moeten zijn en dat onze loonkosten dus een probleem kunnen zijn. Ofwel zie je erop toe dat de lonen elders stijgen (wat onmogelijk is) of dat ingevoerde producten op een andere manier belast worden (ecologische grenstaks, sociale zekerheid financieren via btw…). Daar is momenteel weinig animo voor en het kan tot een wereldhandelsoorlog leiden.

Ofwel doe je onze loonkosten zakken door de lasten op arbeid te verlagen. Als je dat doet zonder voor andere inkomsten te zorgen, raak je zwaar aan de sociale en publieke voorzieningen. En dus moet je kiezen voor meer lasten op (inkomens uit) vermogen, op vervuiling en (luxe)consumptie. Er is geen alternatief. Een meerderheid wil competitieve ondernemingen én een hoge mate van rechtvaardigheid en gelijkheid.

Dat kan alleen met een serieuze belastingsshift. Vraag is of je het inkomen uit kapitaal alleen in België meer kan belasten. Je kan zeker in België beginnen, maar je moet ook naar het Europese niveau. Zo staat Europa voor de keuze: ofwel beschermt het de Europese welvaartsstaten door Europese coördinatie van belastingen mogelijk te maken, ofwel verliest het verder aan legitimiteit.

Dit opiniestuk werd gepubliceerd in De Standaard op 16 december.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.