Saoedi-Arabië, het land dat alles mag

De wereld is zo klein geworden, dat de oude principes van soevereine staten steeds moeilijker vol te houden zijn. Epidemies, vervuiling en klimaatrampen, revolutionaire ideeën en commerciële cultuur: de oude grenzen houden steeds minder zaken tegen. Als de staatsmacht in Irak vernietigd wordt door een interventie en in Syrië door een gewapende opstand, dan zijn de gevolgen voelbaar tot in Vilvoorde.

Toch zijn er nog maar kleine uitzonderingen gemaakt op die oude soevereiniteit, omdat anders het hek heel snel van de dam zou zijn en iedereen zou kunnen tussenkomen in de moeilijkheden of het wangedrag van overheden, bevolkingen of bedrijven van buurlanden of verafgelegen landen. Zelfs de plechtige VN-verklaring van 2005 over de Responsibility to Protect zegt dat enkel de VN-Veiligheidsraad tot een humanitaire interventie kan besluiten, en zelfs die kan dat maar in heel bepaalde gevallen en onder strenge voorwaarden. Dat zorgt in het geval van Syrië voor een dodelijke impasse, maar het beschermt de wereld aan de andere kant wel tegen brutaal imperialisme van de machtigste staten.

Geen mandaat

Hebben de Saoedi’s die militaire interventie voorgelegd aan de Veiligheidsraad? Neen.

Dit alles geldt niet voor Saoedi-Arabië, blijkt opnieuw. Het land dat zich alles kan permitteren, is begonnen met bombardementen op stellingen van Hoethi-rebellen in buurland Jemen. Niet omdat ze het koninkrijk van de Saoeds dreigen binnen te vallen, maar omdat ze een bevriend staatshoofd verjaagd hebben. Hebben de Saoedi’s die militaire interventie voorgelegd aan de Veiligheidsraad? Neen. Er is dus ook geen mandaat. Worden ze dan door “de internationale gemeenschap” veroordeeld voor de schending van de nationale soevereiniteit van Jemen? Neen.

In een mededeling laat Federica Mogherini, de EU-buitenlandvertegenwoordigster, weten dat militair geweld geen oplossing biedt. Ze veroordeelt wel de Hoethi’s, niet Saoedi-Arabië. Want: de interventie is teweeggebracht door de onaanvaardbare acties van de Hoethi’s, zegt ze. Sinds wanneer volstaat dat om in de wereld van vandaag je bommenwerpers op een buurland af te sturen?

Reynders: ‘een heel goede zaak’

Onze minister van Buitenlandse Zaken is in de regio, op handelsmissie weliswaar, maar volop verwikkeld in politieke gesprekken. Heeft hij zich al scherp uitgelaten over de Saoedische acties? Neen. Hij vindt ze integendeel ‘een heel goede zaak’.  Op deredactie.be lezen we dat de minister weet dat de Arabische landen onder leiding van Saoedi-Arabië ‘een interventie van Iran in de regio vrezen’.

En er is meer. ‘Ten tweede vrezen ze ook een terroristische aanwezigheid op hun eigen grondgebied, en ten derde vrezen ze voor de uitbreiding van het conflict naar Saoedi-Arabië of Oman.’ Alsof de terroristen wachten op een regimewissel om Saoedi-Arabië binnen te trekken.

Ook Frankrijk en Groot-Brittannië lieten weten dat ze achter de bombardementen door Riyad staan. Met andere woorden: de mogelijkheid dat Iran aan invloed zou winnen door de machtsgreep van de Hoethi’s in Jemen volstaat om een effectieve militaire campagne goed te keuren, buiten alle VN-afspraken om.

Bondgenoten

Mensenrechten, respect voor internationale regels en goed bestuur, dat zijn thema’s die we bovenhalen in Afrikaanse hoofdsteden, niet bij bondgenoten. 

Het is niet de eerste keer dat de Arabische bondgenoten van het Westen een internationaal vrijgeleide krijgen om militair tussenbeide te komen in de regio. Vier jaar geleden sloegen Saoedische troepen ook al een volksopstand neer in Bahrein. Dat is zelfs nauwelijks in de westerse media gekomen. De mensenrechtenschendingen bleken plots geen reden om morele verontwaardiging te mobiliseren.

Vrouwenrechten in Saoedi-Arabië of de andere Golfstaten worden in de regel veronachtzaamd tijdens handelsmissies of samenwerkingsbesprekingen. Mensenrechten, respect voor internationale regels en goed bestuur, dat zijn thema’s die we bovenhalen in Afrikaanse hoofdsteden of bij landen die weigeren in het gareel te lopen. Niet bij “bondgenoten”.

In de hoofdsteden van Noord-Amerika en Europa wordt ongetwijfeld geredeneerd dat Saoedi-Arabië, de Golfstaten en Egypte de beste garantie vormen op het beheersen -zeg maar: onderdrukken- van allerlei ontwikkelingen die de huidige powers-that-be bijzonder onwelgevallig zijn, zoals islamistisch radicalisme, Iraanse invloed, democratische Lente of economische ommekeer.

Men vergeet daarbij dat de hypocrisie die daarbij tentoongespreid wordt de geloofwaardigheid van het Westen steeds kleiner maakt, op de eerste plaats in de landen die het slachtoffer zijn van deze interventies, maar ook bij grote delen van de bevolking in de landen die militair “mogen” tussenkomen. Ook in Saoedi-Arabië en de andere Golfstaten, in Egypte, Jordanië en Marokko groeit het aantal mensen die ontevreden zijn over de nauwe band tussen de nationale machthebbers en de internationale grootmachten.

Een volwassen leerjongen

Voorlopig wordt Saoedi-Arabië geen strobreed in de weg gelegd, ook al lapt het land internationale rechtsregels en universele mensenrechten aan zijn laars.

Saoedi-Arabië leerde de stiel van het interveniëren van de Verenigde Staten. Tijdens de jaren van de anti-Sovjetinterventie in Afghanistan, financierde Riyad samen met de VS de Afghaanse moedjahedien en de Pakistaanse inlichtingendienst. Voor elke dollar die Washington besteedde, legde Riyad er een naast. Het feit dat de leerling-tovenaar sindsdien eigenmachtig mag optreden, heeft ook te maken met een zekere interventiemoeheid in de VS, na de grote interventies in Afghanistan en Irak van het voorbije decennium.

Als een regionale bondgenoot de kastanjes uit het vuur wil halen, dan graag. Dat de toegenomen agressiviteit van Saoedi-Arabië ook mee gezorgd heeft voor de dodelijke aanscherping van sektarische tegenstellingen tussen soennieten en sjiieten, daar wordt zedig over gezwegen. Nochtans is het islamistische extremisme in het Midden-Oosten voor een goed deel geworteld in deze complexe evoluties.

Voorlopig wordt Saoedi-Arabië geen strobreed in de weg gelegd, ook al lapt het land internationale rechtsregels en universele mensenrechten aan zijn laars. De kosten van dat appeasement lopen jaar na jaar op. Maar onze politieke leiders kijken de andere kant op. Zien ze daar geen Iraanse ayatolla achter de zandheuvel?