Moord op Brits parlementslid Jo Cox was extreemrechtse terreuraanslag

Het was onmiddellijk duidelijk dat de verdachte de intentie had om Jo Cox te vermoorden. Dit is een moord op een politica, een moordaanslag. Weliswaar door een lone wolf, maar wel politiek en extremistisch geïnspireerd. Zoals ook een aantal recente jihadistische aanslagen.

Verdachte Thomas Mair is mentaal instabiel. Een paar dagen geleden beging een mentaal instabiele moslim politiek geïnspireerde moorden in een homo club in Orlando, Verenigde Staten. Het oordeel was onmiddellijk geveld: een terreuraanslag. Wanneer een blanke mentaal instabiele man dat doet, zijn we voorzichtiger in onze bewoordingen.

De verdachte in Engeland beantwoordt aan het profiel van recente extremistische islamistische aanvallers

De verdachte in Engeland beantwoordt nochtans aan het profiel van recente extremistische islamistische aanvallers: geïsoleerd, mentaal instabiel, niet rechtstreeks handelend in opdracht van een extremistische groep maar wel onder invloed van haatboodschappen.

Er zijn al bewijzen en indicaties daarvan opgedoken. Omstaanders hoorden Mair You need to put Britain First roepen. Was dit een uiting van patriottisme? Net zoals jihadisten die tijdens hun aanslagen Allahu Akbar roepen en daarmee een hele religie verbinden aan terrorisme, legt Mair met zijn verwijzing naar Groot-Brittannië een claim op patriottisme. Maar dat was niet Cox’ idee van patriottisme.

Voor land en volk

Of was dit een verwijzing naar Britain First, een ultranationalistische, christelijke, extreemrechtse anti-islam partij met een paramilitair imago en trainingskampen? In het Verenigd Koninkrijk, een democratische rechtsstaat, kan een extreemrechtse politieke partij ongestoord flirten met paramilitarisme en hun leden militair trainen om zich te “verdedigen tegen de expansionistische islam”.

In het Verenigd Koninkrijk, een democratische rechtsstaat, kan Britain First ongestoord flirten met paramilitarisme

Op hun website staan tientallen video’s waarin ze dwepen met militarisme. Eén video spreekt de Polen in het Verenigd Koninkrijk aan met deze boodschap: ‘Het Verenigd Koninkrijk en Polen worden aangevallen door een gemeenschappelijke vijand: de barbaarse islam. Polen kent de gevaren van de islam. Het was een Pools leger van de heldhaftige Jan Sobieski dat Europa in 1683 redde aan de poorten van Wenen. Het Verenigd Koninkrijk en Polen zijn christelijke naties. We moeten bereid zijn om onze natie en ons geloof te verdedigen.’

Thomas Mair was 10 jaar geleden bovendien verbonden met de Springbok Club, een organisatie die blanke suprematie predikt en het apartheidsregime van Zuid-Afrika als voorbeeld neemt. Hij was ook geabonneerd op S.A.Patriot, een Zuid-Afrikaans magazine van de pro-apartheid groep White Rhino Club. 

En er doken aankoopbewijzen van de verdachte op, van een wapenhandboek van de National Alliance, een Amerikaanse neonazibeweging. De Amerikaanse organisatie Southern Poverty Law Center, die strijdt tegen haat en vooroordeel, publiceerde de aankoopbewijzen.

Deze moordaanslag gebeurde exact één week voor het referendum over Brexit, waarbij burgers “ja” of “neen” zullen moeten antwoorden op de vraag of het Verenigd Koninkrijk lid van de Europese Unie moet blijven. Jo Cox was in haar gemeenschap een uitgesproken tegenstander van Brexit, en een voorstander van de Europese Unie.

Politieke haat

Bovendien ijverde ze er jarenlang voor om meer Syrische vluchtelingen naar het Verenigd Koninkrijk te laten komen. Britain First verspreidde onophoudelijk extreme haatboodschappen tegen moslims, vluchtelingen en de EU. Tot alles één grote angstcocktail werd.

Rami Jarrah: ‘Het is dankzij mensen als jij dat wij Syriërs nog hoop hebben voor een toekomst zonder fascisme’

De Syrische journalist Rami Jarrah reageerde meteen op zijn facebookpagina: ‘Dank je, Jo, voor jouw rotsvast geloof in gerechtigheid en principes. Het is dankzij mensen als jij dat wij Syriërs nog hoop hebben voor een toekomst zonder fascisme. We zullen jou niet vergeten.’

De verdachte handelde uit haat tegen de politieke standpunten van Cox, tegen haar idealisme, tegen haar pleidooi voor de voordelen van immigratie, multiculturalisme, diversiteit, mensenrechten en gelijkheid. Ze ijverde voor een samenleving van eenheid in diversiteit. Vanuit die idealen kwam Cox onvermoeibaar op voor solidariteit met de afgematte Syrische bevolking, en voor die idealen zou ze nu wel eens haar leven hebben moeten geven.

Dit is een aanslag op de democratie, op een vertegenwoordiger van het volk die werd verkozen door burgers om politieke standpunten op vreedzame manier te verdedigen in de samenleving. Volgens sommige definities is dit terrorisme.

Net zoals jihadisten harteloos moeders, vaders en kinderen afslachtten in een metrostation of op een terrasje van een café, heeft deze man een moeder vermoord om een politiek statement te maken.

Woorden maken een verschil

Media moeten in consequente bewoordingen over alle soorten extremisten berichten. Overheden moeten extreemrechts én islamistisch extremisme even zwaar en consequent aanpakken. Maar op Facebook kan Britain First ongestoord haat verspreiden. Hun pagina heeft 1,4 miljoen likes (drie keer zoveel als de Conservatieve Partij en Labour). Vrijheid van meningsuiting alleen voor blanke extremisten?

Op Facebook kan Britain First ongestoord haat verspreiden: hun pagina heeft 1,4 miljoen likes

Britain First verspreidt hetzelfde soort geruchten over moslims (“Muslim migrants burn five teens with acid”) als antisemieten tijdens vorige eeuwen over joden verspreidden (dat joden christelijke kinderen ritueel zouden vermoorden). Tegen joden leidde het uiteindelijk tot vele pogroms.

Britain First nam afstand van de moordaanslag, maar hun haatboodschappen beïnvloeden wel sommige mensen. Net zoals IS dat bij moslims doet. De aanvaller in Orlando was ook geïsoleerd en mentaal instabiel. Dit toont aan dat extremistische groepen niet rechtsreeks bevel hoeven te geven tot aanslagen, maar dat ze een klimaat creëren waarin het op elk moment kan gebeuren.

En voor dat klimaat van extreme polarisatie en haat zijn niet alleen de extremisten zelf verantwoordelijk. Britain First was slechts een randfenomeen. Hun leidersfiguren zijn niet de grootste politieke talenten, maar eerder kleine figuren die zich verongelijkt voelen en spreken vanuit vooroordeel en buikgevoel.

Extreemrechts wordt groot doordat mainstream politici de extremistische hate speech tolereren

Hoe worden ze dan groot? Doordat mainstream politici van de grote politieke partijen de extremistische hate speech tolereren omdat die toevallig kan helpen om hun politiek doel te bereiken, waardoor marginale extremistische figuren steeds meer doordringen tot de mainstream. De verantwoordelijkheid van die politici weegt veel zwaarder. Zij spreken meteen miljoenen mensen aan.

Meer nog, mainstream politici gaan zelf angst, vooroordeel en desinformatie zaaien. Dat zagen we veelvuldig in de Brexit-campagne, en niet alleen bij de voorstanders van een Brexit.

Dit is wat er gebeurt als je niet hard optreedt tegen elke vorm van hate speech. Dit is wat er gebeurt als mainstream politici zélf alles wat mensen bang maakt op één hoop gooien om er een angstcocktail van te maken: de Europese Unie, terrorisme, economische onzekerheid, immigratie, islam, vluchtelingen. Alles vermengd tot één vijand die moet uitgeschakeld worden.

2015 was het jaar waarin verschillende crises begonnen samen te vallen: de economische crisis, de vluchtelingencrisis, de terreurcrisis. Te veel politici, in plaats van verantwoordelijkheid te nemen voor de hele samenleving, zien in de veelvuldige crises die de Europese burgers tegelijkertijd treffen vooral opportuniteiten om hun politiek punt te maken. Zo worden ze zelf deel van een nieuw soort staat van oorlog die in 2016 nog slachtoffers zal eisen.

Cynische recuperatie

Uitgerekend gisteren, de dag van de moordaanslag op Jo Cox, onthulde Nigel Farage van de anti-EU partij UK Independence Party hun nieuwe campagneposter: een grote massa vluchtelingen en de boodschap “Breekpunt, de EU heeft gefaald.” Maar ook Boris Johnson (pro-Brexit) en David Cameron (anti-Brexit) van de Conservatieve Partij hebben angst gezaaid.

Dit is het soort cynisme waar Jo Cox tegen vocht. Alle nuances verengd tot één stem in een onverantwoord referendum: “neen”. Iedereen die bijdraagt tot zo’n maatschappelijk klimaat draagt verantwoordelijkheid.

Iedereen die bijdraagt tot zo’n maatschappelijk klimaat draagt verantwoordelijkheid.

Mainstream politici zijn nu verwonderd. ‘Geschokt om te horen over de aanval op Jo Cox. Ik ben diep getroffen bij haar dood. Oprechte deelneming aan haar familie’, schreef Farage op Twitter. Maar waarom zijn zij verwonderd dat sommige burgers in hun politiek handelen steeds makkelijker afglijden naar barbarisme?

We moeten hier zwaar aan tillen omdat moordaanslagen tegen politici duiden op een democratisch deficit, op een onvermogen om met elkaar op respectvolle manier van mening te verschillen en via compromis aan een samenleving te bouwen gebaseerd op verschillende visies.

We komen niet tot oplossingen zolang we onze eigen rechts-extremisten beschouwen als een potentieel kiespubliek, en moslimextremisten (die ook evengoed hier geboren en opgegroeid zijn en dus producten van onze samenleving) als een extern element, een politiek zwak vertegenwoordigde minderheid die we makkelijk hard kunnen aanpakken. Het is hoog tijd voor een gelijke aanpak van alle haatverspreiders. Hate speech door wie dan ook, kost mensenlevens.