Amerika op kruistocht tegen Latijns-Amerikaanse 'As van het Kwaad

Nicaragua bezit een paar honderd Russische langeafstandsraketten die Amerika liever vernietigd ziet. Bij het begin van Rumsfelds rondreis door Latijns-Amerika kondigde Washington aan alle militaire steun aan Nicaragua – ongeveer 2,3 miljoen dollar – stop te zetten, totdat de raketten vernietigd zijn. De Amerikaanse regering is bang dat de wapens in handen van terroristen belanden.

Het rechtse blad National Review bracht vorige week een voorbladverhaal van Otto Reich, Bush’ rechterhand ten aanzien van Latijns-Amerika tijdens diens eerste termijn. De kop van het artikel luidde ‘Latin America’s Terrible Two’, waarmee verwezen werd naar Chávez en de Cubaanse president Fidel Castro. Op de cover een foto waarop beide heren in een innige conversatie verwikkeld zijn en de tekst: ‘De As van het Kwaad … versie westelijk halfrond’.

De combinatie van Castro’s kwade genius, zijn ervaring met politieke oorlogvoering, de economische malaise in zijn land en Chávez rijkdom en roekeloosheid, is een gevaar voor de vrede in de regio, schrijft Reich, die nog steeds veel invloed heeft bij zijn oud-collega’s.

De invloed die uitgaat van Cuba en Venezuela moet ingedamd worden voordat hij de democratieën in Colombia, Nicaragua, Bolivia of een ander kwetsbaar buurland ondermijnt, aldus Reich. Dezelfde mening werd de afgelopen weken verwoord op de opiniepagina’s van het Wall Street Journal.

Rumsfelds kruistocht tegen de Latijns-Amerikaanse onruststokers lijkt onderdeel van een goed georganiseerde campagne. Die begon in januari, toen Condoleezza Rice tijdens het verhoor voorafgaand aan haar bevestiging als minister van Buitenlandse Zaken, Chávez een negatieve kracht in de regio noemde.

Vorige week meldde de Miami Herald dat Bush zich persoonlijk verdiept in Chávez acties en retoriek en dat onderzocht wordt hoe de invloed Venezolaanse leider ingeperkt kan worden. De opties: beschuldigingen van corruptie tegen Chávez op de spits te drijven of de buurlanden, met name Brazilië, over te halen zich te distantiëren van Chávez. We moeten een strategie ontwikkelen om Chávez in bedwang te houden, zei Rogelio Pardo-Maurer, de topman van het Pentagon als het gaat om Latijns-Amerika, onlangs tijdens een conferentie in Miami.

Pardo-Maurer, die bekend als een hardliner die in het rijtje van Reich en Noriega geschaard kan worden, zei later tegen de Financial Times dat Chávez de landen uitkiest waar de sociale structuur het zwakst is, in sommige gevallen is het regelrechte ondermijning.

Dat Rumsfeld Brazilië heeft uitgekozen voor een stevig offensief tegen Venezuela, duidt erop dat de strategie al vorm begint te krijgen. Amerika wil dat Chávez afziet van de aanschaf van 100.000 Russische AK-47 machinegeweren (Kalasjnikovs). Ik zou niet weten waar Venezuela 100.000 AK-47’s voor nodig heeft, zei Rumsfeld vlak voor zijn ontmoeting met de Braziliaanse president Luiz Inacio Lula da Silva. De president trad al vaker op als bemiddelaar op tussen Washington en Caracas.

De kalasjnikovs zouden volgens sommige Amerikaanse functionarissen bedoeld zijn voor linkse guerrillastrijders in buurland Colombia of voor de aanhangers van oppositieleider Evo Morales in Bolivia. Volgens Chávez zijn de wapens bedoeld om de verouderde voorraad FAL-geweren van het leger te vervangen.

Amerika ziet de geplande aankoop echter als een onderdeel van een veel groter plan om het Venezolaanse leger uit te breiden en te bewapenen. Chávez, die profiteert van royale olieopbrengsten, zou ook van plan zijn om gevechtsvliegtuigen uit Brazilië, gevechtsschepen uit Spanje en vijftig aanvalshelikopters en dertig MIG-29 gevechtsvliegtuigen uit Rusland aan te schaffen.

Olie

Amerika importeert momenteel dagelijks 1,5 miljoen vaten olie uit Venezuela, ongeveer 60 procent van de totale Venezolaanse olie-export. Chávez, die heeft gewaarschuwd dat hij de olieleveranties stopzet als Amerika zijn bewind ondermijnt, probeert zich steeds meer op andere markten te richten. De afgelopen maanden tekende hij contracten met Frankrijk, India en China.

Chávez joeg Washington nog verder tegen zich in het harnas door sympathie voor Iran te laten blijken. Tijdens een gesprek met de Iraanse president Mohammed Khatami eerder deze maand, zei Chávez dat Iran het recht heeft om atoomenergie te ontwikkelen en het onderzoek op dat terrein voort te zetten. Hij zei ook dat hij de Amerikaanse imperialistische honger verwerpt uit de grond van zijn hart.

Tegelijkertijd beloofde Chávez tegen gereduceerd tarief olie aan Cuba, in ruil voor de diensten van duizenden dokters en onderwijzers (volgens Reich ‘indoctrinators’) op het platteland en in de sloppenwijken.

Wat dit alles extra bedreigend maakt voor de regering-Bush, is de linkse golf die momenteel ook de rest van Latijns-Amerika overspoelt. Reich spreekt daar uitdrukkelijk zijn zorg over uit en zegt dat het niet ondenkbaar is dat de linkse Sandinisten van Ortega in Nicaragua wellicht binnenkort weer plaats kunnen nemen op het regeringspluche.

Reich maakt wel een onderscheid tussen ‘democratisch links’, waartoe hij onder meer Brazilië en Chili rekent, en de populistische linkse regimes die volgens hem uiterst gevoelig zijn voor de invloed van Chávez en Castro.

Volgens sommige critici kan de Amerikaanse campagne tegen Chávez juist contraproductief werken. Het lijkt erop alsof sommige mensen een dwangmatige behoefte hebben om in Latijns-Amerika kwade krachten te lokaliseren waar ze zich vervolgens tegen kunnen verzetten. De complexiteit in de regio wordt gereduceerd tot een tegenstelling tussen goed en kwaad, zegt Geoffrey Thale van het Washington Office on Latin America, een mensenrechtengroepering.

We hebben Castro alleen maar behandeld alsof hij een incarnatie van de duivel is en onszelf daardoor belachelijk gemaakt in de hele regio, aldus Thale. Dat heeft niet geleid tot democratisering en verbetering van de mensenrechtensituatie in Cuba. Als we Chávez op dezelfde manier gaan benaderen, dan leidt dat waarschijnlijk tot hetzelfde resultaat. (JS/MM)