Amerikaanse media 'meer internationaal maar even eenzijdig'

De jaarlijkse top tien van Amerikaanse nieuwsverhalen, een enquête van het persagentschap Associated Press (AP) afgenomen bij 234 landelijke en regionale media, weerspiegelt de accenten die de zogenaamde poortwachters van de berichtgeving in de Verenigde Staten leggen. De invloed van lokale media kan nauwelijks onderschat worden: voor tweederde van de Amerikanen is het de belangrijkste nieuwsbron, zo bleek deze week nog uit een opiniepeiling van Gallup. De top tien van de nieuwsverhalen bepaalt in belangrijke mate het wereldbeeld van de modale Amerikaan.

Volgens de Amerikaanse nieuwsmakers waren de tien belangrijkste verhalen van 2004: 1. de Amerikaanse verkiezingen 2. Irak 3. de orkanen in Florida 4. het misbruik van gevangenen in Abu Ghraib 5. het slotrapport van de 11 septembercommissie 6. het homohuwelijk 7. de dood van Arafat 8. de dood van Reagan 9. de gijzeling in Beslan 10. de aanslagen in Madrid.

Het lijstje van de Amerikaanse media is dit jaar met maar liefst vijf niet-Amerikaanse thema’s een stuk meer internationaal dan normaal. Steve Weber, die het Programme on International Policy Attitudes (PIPA) van de Universiteit van Maryland coördineert, vindt de hernieuwde internationale aandacht bemoedigend. Het PIPA-onderzoeksproject volgt de Amerikaanse aandacht voor het buitenland al 15 jaar. Vijf of zes internationale verhalen, dat is heel opmerkelijk als je bedenkt hoe weinig buitenlands nieuws er in Amerikaanse kranten komt. Het wijst er misschien wel op dat Amerika zich meer op de buitenwereld richt. De poortwachters erkennen dat internationale verhalen belangrijk zijn en dat er een inhaalbeweging nodig is.

De hernieuwde internationale aandacht blijft voorlopig wel beperkt tot het moslimterrorisme. Met uitzondering van de dood van Yasser Arafat, hebben alle internationale onderwerpen met dat onderwerp te maken. Minder zichtbaar geweld dat tot meer slachtoffers leidde - de genocide in de Sudanese regio Darfur of de aidscrisis - komt niet in het lijstje voor. Ingrijpende ontwikkelingen - de globalisering, de opwarming van de aarde of zelfs de stijging van de olieprijzen - al evenmin.

Derde trend: bloed doet het nog steeds goed. Het relatief bloederige lijstje bevestigt nogmaals een wet die de Amerikaanse verslaggeving al twee decennia domineert: ‘if-it-bleeds-it-leads’. De voorkeur voor live verslaggeving is een andere obsessie. Het feit dat de media ter plaatse waren in Beslan en Madrid en daar van minuut tot minuut de ontwikkelingen volgden, maakte het verhaal interessanter dan wat er gaande was in het nauwelijks toegankelijke Darfur.

Speelt het tunnelzicht van de Amerikaanse media in het voordeel van de gevestigde machten? Professor Weber denkt van wel. Ondanks de chaos in Irak en het Abu Ghraib schandaal, heeft de algemene aandacht voor het internationale terrorisme duidelijk in het voordeel van Bush gespeeld. De teneur in de lijst van onderwerpen loopt parallel met de belangrijkste boodschap van de herverkozen Bush: de wereld is een extreem gevaarlijke plek die gedomineerd wordt door terroristen en andere ‘evil-doers’. Opvallend ook is dat geen enkel economisch thema dit jaar in de toptien voorkomt. Ook dat speelde in de kaart van George W. Bush, want het historisch grote Amerikaanse overheidstekort vormt een smet op zijn palmares.

Dan Hallin, een communicatiespecialist van de Universiteit van California in San Diego, vindt dat de Amerikaanse media een scheefgetrokken en narcistisch wereldbeeld uitdragen. De Amerikanen krijgen de indruk dat zij de unieke slachtoffers en helden zijn van het wereldgebeuren. Alles lijkt rond hen te draaien. (MM)