Ankara reageert ontgoocheld en bezorgd op toetredingsrapport

De Europese commissie verklaarde deze week dat tien landen op koers zitten om tegen 2004 toe te treden. Estonia, Litouwen, Letland, Polen, Hongarije, Slovakije, Tsjechië, Slovenië, Cyprus en Malta zitten dicht bij een lidmaatschap. De Commissie stelde verder het lidmaatschap van Roemenië en Bulgarije in het vooruitzicht voor 2007. Om de bittere pil voor Turkije te vergulden stelt de commissie in haar rapport dat het lidmaatschap van de Turken een technische kwestie is die in december in Kopenhagen de revue passeert.
De Commissie prijst de hervormingen in Turkije - de afschaffing van de doodstraf en de toelating van onderwijs en uitzendingen in het Koerdisch - maar vermelde erbij dat Turkije meer moet doen voor de mensenrechten en zijn leger moet hervormen.

De lokale media reageren ontgoocheld op de onheuse behandeling van de Turkse kadidatuur. We hadden ten minste een datum kunnen krijgen voor de gesprekken over de toetreding, zo valt te lezen in de meeste editorialen. Politieke analisten beschuldigen de Commissie ervan dat ze met dubbele standaarden werkt en de reikwijdte van de recente hervormingen onderschat. Een beschuldiging die in vele Turkse media te horen is, luidt dat de EU Turkije voor het lapje houdt en hoegenaamd niet van plan is om een land van 70 miljoen inwoners te aanvaarden waar 98 procent moslim is.

Achter veel commentaren schuilt de angst voor wat velen de ‘Christelijke Club’ noemen: de Europese staatshoofden willen dat de EU een christelijk monolithisch blok blijft. De vraag is of de Europeanen echt een pluralistrische gemeenschap willen met multiculturele én multireligieuze dimensies, zegt ook Buitenlandminister Sukru Sina Gurel. Premier Bulent Ecevit waarschuwt dat Turkije voor niks minder gaat dan een volwaardig lidmaatschap.

De kwestie Cyprus

Na het ontgoochelend harde rapport is ook de kwestie Cyprus weer volop in de belangstelling. Gurel waarschuwt dat Turkije niet zal toelaten dar Cyprus toetreedt tot de EU als er geen akkoord is over de hereniging van het eiland. De vredesgesprekken tussen Ankara en Athene over een oplossing voor het conflict tussen Turkse en Griekse Cyprioten boekt de laatste maanden vooruitgang, maar dat kan veranderen als de EU Turkije in de kou laat staan.
Als Turkije uit de EU blijft en de Griekse Cyprioten in de Unie zitten, dan zal dat gegarandeerd leiden tot een nieuwe confrontatie tussen Griekenland en Turkije, zegt Ilnur Cevik, de hoofdredacteur van de krant de Turkish Daily News.

Veel analisten wijzen erop dat het rapport van de Europese Commissie munitie geeft aan de anti-Europese gevoelens in Turkije en dat zoiets gevolgen kan hebben voor de uitslag van de algemene verkiezingen op 3 november. De nationalistische en extreemrechtse partijen die campagne voeren tegen de hervormingen die de EU oplegt, kunnen electoraal munt slagen uit de Europese halsstarrigheid en dat kan zowel de EU als de pro-Europese partijen zuur opbreken. Uit een recente opiniepeiling bleek dat tweederde van de Turken willen dat hun land toetreedt tot de EU maar dat de helft van de bevolking betwijfelt dat dat ooit zal gebeuren.