Begrotingsoverschot stelt Zuid-Afrika voor lastige keuzes

De regering heeft voor 273 miljard rand (30 miljard euro) inkomsten en 292
miljard rand (32 miljard euro) uitgaven begroot. Dat betekent in principe
een tekort van 19 miljard rand, maar economen verwachten een
begrotingsoverschot. Door de stijgende goudprijs doen de goudmijnen, ‘s
lands grootste belastingsbetalers, goede zaken en ook de Zuid-Afrikaanse
export floreert.

De uitgaven zullen waarschijnlijk niet zo hoog oplopen, omdat de provincies
een achterstand hebben in de uitbetaling van uitkeringen, pensioenen,
beurzen en geld voor scholen. Bovendien wordt de belastingsdienst steeds
efficiënter, waardoor de inkomsten in totaal waarschijnlijk 20 miljard rand
(2,2 miljard euro) hoger liggen dan begroot.

Iedereen verwacht dus een overschot, en dat zorgt bij de vakbonden alvast
voor de nodige onrust. De sociale organisaties vinden dat de regering te
weinig doet om de hoge werkloosheids- en armoedecijfers in het land,
respectievelijk 37 en 50 procent, naar beneden te halen. De regering
beweert dat er niet genoeg geld is om enkele controversiële
armoedebestrijdingsmechanismen, zoals een gegarandeerd basisinkomen (Basic
Income Grant), te financieren. Ze wil het overschot gebruiken om interesten
af te betalen op eerder aangegane leningen.

Uit een intern rapport is gebleken dat de National Treasury de
overheidsinkomsten tussen 1997/1998 en 2002/2003 systematisch heeft
onderschat. Waarschijnlijk gebeurde dat om discussies over de
betaalbaarheid van nieuwe uitgavenprogramma’s als de Basic Income Grant te
vermijden. Wanneer het officiële inkomstencijfer bekend wordt, is het
meestal al te laat om nog iets aan de politieke beslissingen te veranderen.

Ook in Zuid-Afrika worden er levendige discussies gevoerd over hoe de
regering zijn geld het best moet besteden om de economie aan te zwengelen
en de armoede terug te dringen. Sommige economen zien het meeste heil
belastingsverlaging, vakbonden en sociale organisaties vragen
ontwikkelingsprogramma’s en uitkeringen die rechtstreeks ten goede komen
aan de armen.

Zoals de zaken er nu voorstaan, heeft Zuid-Afrika genoeg geld om beide te
financieren. Minister van Financiën Trevor Manuel stelde in zijn
begrotingsplan voor de volgende drie jaar zowel belastingsverlagingen als
extra geld voor armoedebestrijding in het vooruitzicht. In de loop van de
volgende twee weken stelt Manuel de begroting voor 2003 voor.