Belastingparadijzen heikel onderwerp voor Europa op VN-top in Doha

De Europese Ontwikkelingscommissaris Louis Michel nam onlangs de woorden “onverdraaglijke ironie” in de mond. Hij had het over arme landen die op geen enkele manier verantwoordelijk zijn voor de kredietcrisis, maar toch in de klappen delen door de opdrogende investeringen en kredieten. Afrika verwacht volgend jaar een economische groei van vijf procent, maar dat is een vertraging met twee procentpunten tegenover dit jaar. “Elk percentage verlies is een grote tegenslag in de strijd tegen armoede en een grote catastrofe voor landen in het Zuiden”, schreef Michel in de Franse krant Libération.
 
Van 29 november tot 2 december verzamelen alle lidstaten van de VN in Doha, de hoofdstad van Qatar, voor een conferentie over de financiering van ontwikkeling.  De top gaat niet alleen over ontwikkelingshulp. Ook kwesties als schuldenlast, belastingen en de structuur van instellingen als de Wereldbank en het Internationaal Monetair Fonds staan op de agenda.

Geen ambitie

Er wordt niet veel verwacht van de conferentie. Eén van de redenen hiervoor is de ongelukkige timing: de top volgt te snel op de presidentiële verkiezingen in de VS. Sommige landen suggereerden zelfs het gebeuren uit te stellen naar volgend jaar, wanneer Barack Obama zijn eed als president heeft afgelegd.
Een andere belangrijke reden is de terughouding van de Europese Unie. Volgens Jean Saldana, woordvoerder van het Katholiek Netwerk voor Internationale Samenwerking voor Ontwikkeling en Solidariteit, speelde de EU op voorgaande conferenties steeds de rol van “brug” tussen rijke en arme landen. Deze keer zullen de Europese overheden deze rol niet opnemen, zegt Saldana.
Belastingen zijn een heikele kwestie voor de Europese landen. Obama heeft verklaard alle belastingparadijzen te willen sluiten, maar Europese leiders als Gordon Brown hebben daar geen oren naar. Veel belastingparadijzen bevinden zich binnen de EU of in gebieden die een speciale band hebben met Europa. De ‘City’ in Londen, Cyprus, Luxemburg, de Kanaaleilanden en de Kaaimaneilanden zijn de bekendste voorbeelden.
 
Dergelijke belastingsparadijzen zijn catastrofaal voor ontwikkelingslanden: grote bedrijven kunnen er op grote schaal geld wegstoppen en zo belastingen ontduiken. Schattingen over de economische schade die arme landen oplopen door belastingontduiking lopen op van 400 tot 650 miljard euro per jaar. Dit is ruim vijf maal meer dan het bedrag dat deze landen ontvangen aan ontwikkelingshulp.
In de aanloop naar de top in Doha vragen campagnevoerders om een gedragscode die het einde moet maken aan dergelijke internationale belastingontduiking. Ze willen bovendien elk bedrijf verplichten te publiceren hoeveel belastingen het betaalt op elke plek waar het werkzaam is. Ook moet het belastingcomité van de Verenigde Naties uitgebreid worden. Nu werken er amper twee personen. Ter vergelijking: in de belastingafdeling van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling werken veertig belastingspecialisten.