“Buitenlandse regeringen mee verantwoordelijk voor onrecht Drieklovendam”

De dam op de Jangtse is al tachtig jaar lang een wensdroom van Chinese
leiders. Het grootste hydrologische project op aarde zal met capaciteit van
18.200 megawatt tientallen miljoenen gezinnen van stroom voorzien.
Bovendien komt er een einde aan de grillige overstromingen langs de
benedenloop van de Jangtse en moet de rivier bevaarbaar worden voor grote
zeeschepen.

In april wordt de dam gesloten en begint het waterpeil van het stuwmeer
onherroepelijk te stijgen. In juni moet het meer 135 meter diep zijn en zich
over een lengte van 500 kilometer uitstrekken tot de stad Chongqing, volgens
de plannen het toekomstige industriële centrum van het Chinese binnenland.

Voor de 1,2 miljoen mensen in het overstromingsgebied ­ volgens sommige
schattingen zijn het er 1,9 miljoen - raakt de tijd stilaan op. De
grootschalige onteigenings- en verhuisoperatie draait op volle toeren en
leidt tot spanningen tussen de besturen van de weldra overstroomde dorpen en
steden en de verantwoordelijken voor het damproject.

Het IRN komt na tientallen interviews met betrokkenen tot de conclusie dat
de onteigening chaotisch en weinig rechtvaardig verloopt. Mensen worden
simpelweg gedropt in een voor hen onbekende streek en vervolgens aan hun lot
overgelaten, zonder afdoende schadevergoeding voor het verlies van huis,
grond en job.

Het Drieklovenproject stuit ook op bezwaren van milieugroepen, die vrezen
voor het verlies van een unieke rivierflora en ­fauna. Het stuwmeer zal een
beerput worden voor al het afval dat bovenstrooms wordt geproduceerd,
terwijl de akkers in het laagland het voortaan zonder de vruchtbare
slibafzettingen moeten stellen. Archeologen betreuren het onherroepelijke
verlies van eeuwenoude kloosters en andere sites van cultuurhistorisch
belang.

Afgezien van het prijskaartje van 30 miljard euro is de gedwongen verhuizing
van honderdduizenden mensen het meest tragische aspect van de hele
onderneming. Zij kregen niet de beloofde vervanging voor het land of de job
die ze kwijtraken. De stukken land die worden aangeboden zijn van mindere
kwaliteit, en ruim een zesde van de 600.000 ontheemden moeten een nieuw
bestaan opbouwen ver van het Drieklovengebied.

Lokale machthebbers hebben de budgetten voor de nieuwe nederzettingen
uitgegeven aan hotels, wegen en andere infrastructuurwerken. “Het is
algemeen geween dat lokale besturen het projectgeld hebben gebruikt om hun
zakken te vullen”, zo stelt het rapport. Een bijkomend probleem is dat de
overheid heeft verzuimd een onafhankelijke ombudsdienst op te richten waar
mensen met hun klachten terechtkunnen. Valleibewoners die noodgedwongen op
straat lucht gaven aan hun ongenoegen, werden door de ordediensten hard
aangepakt en vaak achter de tralies gezet.

Het rapport wijst de agentschappen voor exportsteun van Canada, Duitsland,
Zweden, Zwitserland en Brazilië, die het project met ongeveer 1,4 miljard
euro hebben gefinancierd, op hun verantwoordelijkheid. “De agentschappen en
de regering waarvoor ze werken zijn mee verantwoordelijk voor impact van het
project, de mensenrechtenschendingen en problemen bij de gedwongen verhuizing”,
zegt Fraser Reilly-King van de ngo die toezicht houdt op het Canadese
exportagentschap.

Het IRN vraagt de regeringen in kwestie druk uit te oefenen op de Chinese
overheid om ervoor te zorgen dat de ontheemde mensen een rechtvaardige
schadevergoeding krijgen, zodat ze hun voormalige levensstandaard minstens
kunnen behouden. Er moet ook een onafhankelijk klachtenbureau komen en wie
omwille van vroegere protesten in de gevangenis zit, moet worden
vrijgelaten, zo vraagt het rapport.