Burgerlijke ongehoorzaamheid voor aidsremmers
Anthony Stoppard
20 maart 2003
Morgen (vrijdag) lanceren Zuid-Afrikaanse aidsactivisten een campagne voor burgerlijke ongehoorzaamheid. De lobbygroep Treatment Action Campaign (TAC) wil er op die manier voor zorgen dat de vijf miljoen Zuid-Afrikaanse aids- en hiv-patiënten gratis medicijnen krijgen van de regering.
Op papier is het er al, het programma voor de preventie van aids en de verstrekking van aidsremmers. De regering van Thabo Mbeki tekende de krachtlijnen ervan uit samen met vakbonden en de Zuid-Afrikaanse werkgeversverenigingen. De TAC beschuldigt de regering er nu van de ondertekening van het programma te rekken. De regering van haar kant, ontkent dat er al een akkoord is.
We zijn klaar om de wet te overtreden en arrestaties te riskeren. Er sterven 600 mensen per dag aan aids - dat is veel leven dat verloren gaat, zegt woordvoerder Mark Heywood. De TAC wil voorlopig niet kwijt wat de burgerlijke ongehoorzaamheid zal inhouden, maar waarschijnlijk gaat het om de bezetting van overheidsgebouwen. De drukkingsgroep bereidt zich voor op 600 arrestaties in de eerste week - evenveel als het aantal mensen dat elke dag in Zuid-Afrika sterft aan de gevolgen van aids. Uit nieuwe cijfers blijkt dat meer dan de helft van de 5 miljoen besmette Zuid-Afrikanen dit jaar symptomen van de immuniteitsziekte vertonen. Vorig jaar stierven ongeveer 400.000 aidspatiënten.
De Zuid-Afrikaanse regering heeft, bij monde van president Thabo Mbeki, lang vraagtekens geplaatst bij het nut van programma’s met aidsremmers. Ze wil het beschikbare geld liever besteden aan programma’s voor educatie en voedselbedeling. De campagne start op Mensenrechtendag, wanneer Zuid-Afrika de moord op 60 anti-apartheidsactivisten in 1961 herdenkt.
De campagne geniet de steun van de internationale aidsgroepen. Op een conferentie in Kaapstad vorige week, kondigden zij demonstraties aan bij Zuid-Afrikaanse ambassades in de hele wereld.
Op de conferentie kondigde Namibië aan dat het volgende Afrikaanse land wil zijn dat aidsremmers verdeelt via de openbare gezondheidszorg. Botswana doet dat al op kleine schaal en Uganda heeft beloofd om 150.000 mensen te behandelen tegen 2005. Nigeria wil zijn programma uitbreiden.
Volgens de Treatment Action Campaign zou het tegen het huidige tarief 224 miljoen rand (25,7 miljoen euro) kosten om gratis aidsremmers te verstrekken aan alle volwassen patiënten - een kost die tegen 2015 zou stijgen tot 18 miljard rand (2 miljard euro).
De grote Zuid-Afrikaanse mijnbouwbedrijven steunen de roep om meer aidsremmers impliciet. Clem Sunter van Anglo American, het grootste bedrijf van Zuid-Afrika waarschuwde deze week nog voor de economische gevolgen van aids. Sunter wees er fijntjes op dat Coca-Cola voor 2002 een daling in de verkoop noteerde in KwaZulu-Natal, een provincie waar één op drie besmet is. Anglo American en ook het mijnbouwbedrijf Goldfields en SAB Miller hebben programma’s opgestart om werknemers goedkoop of gratis aidsremmers te verschaffen.