China en VS vieren dertig jaar bilaterale betrekkingen in mineur

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Condoleezza Rice laste haar reis naar Peking voor de viering van de verjaardag af wegens de steeds erger wordende crisis in het Midden-Oosten. Ze wordt vervangen door onderminister John Negroponte.
De crisis in Gaza is echter maar één van de sfeerbedervers. De verjaardag valt midden in de ergste economische crisis waarmee beide landen sinds het aanknopen van de bilaterale betrekkingen in 1979 te maken kregen.
De festiviteiten herdenken de Amerikaanse beslissing van januari 1979 om de Volksrepubliek China te erkennen, na een baanbrekend bezoek van Nixon aan China in 1972 en een terugbezoek aan de VS door Deng Xiaoping.
De normalisering van de betrekkingen viel samen met de beslissing van China om vrije markthervormingen door te voeren. Geen andere diplomatieke relatie bleek belangrijker voor het uitgroeien van China tot een wereldmacht dan de banden met Washington. Beide landen raakten indsdien economisch en politiek verweven op een manier die ondenkbaar was voor 1979. Maar het is precies die verstrengeling die het grootste probleem vormt voor de landen nu ze te maken krijgen met de economische crisis.

Sterk verweven

In de eerste fase van de economische hervormingen was China sterk afhankelijk van de VS voor investeringen en technologische knowhow. Maar naarmate het land zich ontwikkelde, werd het buitenlands geld aangevuld door eigen investeringen. Bovendien is China op zijn beurt uitgegroeid tot de belangrijkste geldschieter voor de VS. Indien China plots een deel van zijn enorme investeringen in de Amerikaanse economie van de hand zou doen, zou dat de de dollarkoers doen ineenstorten.
Die Amerikaanse afhankelijkheid van China’s bereidheid tot lenen wordt door critici als erg riskant gezien en de vrees heerst dat Peking die macht zal gebruiken om de wederzijdse betrekkingen naar zijn hand te zetten. Enkele hoge Chinese ambtenaren uitten al hun frustratie over het Amerikaanse economische en financiële beleid en klaagden over de blootstelling van China aan de zwakte van de dollar.
Chinese wetenschappers stelden het nog scherper. Zha Xiaogang, onderzoeker aan het departement Economie aan het Shanghai Institute for International Studies, waarschuwde dat China stilaan genoeg heeft van “het Amerikaanse gebrek aan een gedisciplineerd financieel beleid.” Washington moet volgens de onderzoeker niet langer verwachten dat China staatsbons zal blijven kopen, ondanks de grote schommelingen in de dollar. “Als grootste kredietverlener verwacht China dat de VS elk middel zullen gebruiken om de veiligheid van die investeringen te garanderen” zegt Zha Xiaogang. “Zo niet zal de Chinese bevolking sterk protesteren en zware druk uitoefenen op Peking om het beleid te herzien.”

Wederzijds belang

Maar nu de verjaardag gevierd wordt, is de Chinese overheid er zich terdege van bewust dat de beide economieën zo verweven zijn dat de VS de Chinese hulp evenveel nodig hebben als China de Amerikaanse markt.
Ongeveer een derde van de Chinese export is bestemd voor de Amerikaanse markt, en de voorbije maanden is pijnlijk duidelijk geworden welke impact de verminderde consumptie van de Amerikaanse bevolking heeft op de Chinese economie. De daling van die export zorgt voor fabriekssluitingen, ontslagen en hier en daar zelfs relletjes met arbeiders die niet betaald worden. De mogelijkheid dat de economische malaise tot grootschalige sociale onrust leidt, is een ware nachtmerrie voor de Chinese leiders.