Crisis brengt sociaal-realistische cinema tot bloei

De politieke film is terug van weggeweest in Argentinië. Links-militante
regisseurs als Fernando Birri, Raymundo Gleyzer, Octavio Getino en Pino
Solanas krijgen navolging in een nieuwe generatie documentairemakers. Een
paar dozijn twintigers, verenigd in samenwerkingsverbanden als Ojo Obrero of
Cine Insurgente, draaien films over de nieuwe sociale realiteit in het door
de economische crisis verarmde land.

“Het grootste verschil met de jaren zestig en zeventig is dat we dankzij de
digitale camera’s op een veel goedkopere manier kunnen werken”, zegt Hernán
Martín, die in Buenos Aires werkt en lid is van Ojo Obrero. “De technologie
laat ons toe thuis te monteren. Zware investeringen zijn niet meer nodig. De
productie ligt zo veel hoger.”

De documentairemakers noemen hun werk kunst, maar geven het een opvallende
utilitaire bestemming mee. “We willen de arbeiders bewust maken dat de
strijd die elk van hen individueel, dag na dag, voert, in wezen een
universele strijd is”, zegt Hernán Martín. “We vinden het belangrijk dat
zoveel mogelijk gewone mensen de films kunnen zien. We projecteren onze
films niet in cinemazalen, maar gewoon op straat, op drukke pleinen, op de
muren van de hoofdkwartieren van politieke partijen, ook in volkskeukens of
bij wegversperringen. Na de films pogen we een debat op gang te brengen.” De
naam van de filmvereniging van Martín, Ojo Obrero, is een Spaans woordspel
en betekent zowel “Arbeidersoog” als “Let op arbeider”.

Verschillende van de activistische films brengen het verhaal van de beweging
van de “piqueteros”, de werklozen die zich verenigd hebben aan
wegversperringen of “piquetes” en zich onder meer bezighouden met het
“herbezetten” van achtergelaten fabrieken. Sommige documentaires zijn unieke
tijdsdocumenten. Ze laten zien hoe de beweging ontstond, hoe ze zich
organiseerde en welke rol ze speelde in de val van de regering van president
Fernando de la Rúa in december 2001.

Hoewel de economische crisis, en al wat die met sociale ellende met zich
meebracht, de hoofdoorzaak is voor het ontstaan van een nieuwe golf
sociaal-realistische films, spelen er nog andere factoren een rol.

“De laatste jaren studeerden er een recordaantal studenten af van de
filmscholen”, zegt Martín. “Dankzij de goedkope productiemiddelen kunnen zij
makkelijk films draaien.” Argentinië telt vandaag een dertigtal filmscholen
met in totaal meer dan 10.000 studenten. In het begin van de jaren tachtig
waren er nog maar een paar filmscholen. Gemiddeld verschijnen er elk jaar
vijftig nieuwe Argentijnse films in de zalen. In het begin van de jaren
negentig waren er dat maar een dozijn.

De documentaires kennen een groeiend succes in binnen- en buitenland. Zes
films over “piqueteros” werden getoond in het Internationale Filmfestival
van Berlijn, en vele andere in het Latijns-Amerikaanse Filmfestival van
Toulouse en in Zuid-Korea en de Verenigde Staten.

Ondanks het toenemende succes zouden de alternatieve filmmakers weigeren op
aanbiedingen in te gaan van buitenlandse producers om met grotere budgetten
films te draaien. De Argentijnse documentairemakers willen hun werk “zuiver”
houden. Ze aanvaarden geen privé-financiering, maar houden collectes tijdens
bijeenkomsten van de vakbond of een politieke partij om hun werk verder te
zetten.