De wereld wil een vrije pers

Zestig jaar geleden stelde de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens voor het eerst dat iedereen het recht heeft op “onpartijdige informatie en ideeën via om het even welke media”. Uit onderzoek van de Universiteit van Maryland blijkt nu dat een meerderheid van de wereldbevolking die stelling nog steeds onderschrijft. De Universiteit ondervroeg meer dan 18.000 mensen in twintig landen.
Toch waarschuwen de onderzoekers ook voor de sterke minderheden die zich kanten tegen de persvrijheid. Gemiddeld 36 procent van de respondenten, vooral geconcentreerd in Rusland, Arabische landen, China en Indonesië, vond dat de overheid het recht moet hebben om publicatie te verhinderen over onderwerpen die volgens haar politiek destabiliserend zijn.
Hetzelfde geldt voor het recht om buitenlandse kranten en media te raadplegen. In elk land vindt een overgrote meerderheid dat landgenoten publicaties uit andere landen moeten kunnen lezen, ook al zijn dat vijandelijke landen. Maar in India, Zuid-Korea en Egypte en de Palestijnse gebieden zijn sterke minderheden zich daartegen.
Persvrijheid onder druk

Het onderzoek komt aan de vooravond van Internationale Dag van de Persvrijheid op 3 mei, en temidden van groeiende bezorgdheid over de persvrijheid in de wereld. De Amerikaanse waakhond Freedom House bracht eerder deze week een rapport uit waarin gesproken wordt over “een duidelijke achteruitgang” in 2007, een trend die volgens het rapport al zes jaar aanhoudt.
“Voor elke stap vooruit heeft de persvrijheid in de wereld er twee teruggezet”, zegt Jennifer Windsor van Freedom House. Ondanks vooruitgang in bepaalde landen, hebben nieuwe overheidsbeperkingen, geweld en intimidatie tegen journalisten en een strengere wetgeving voor achteruitgang gezorgd in onder meer Centraal en Oost-Europa, de voormalige Sovjetunie, Zuidoost-Azië en verschillende Afrikaanse landen.
“We zijn vooral bezorgd om het feit dat er niet alleen achteruitgang is in landen die traditioneel een moeilijke relatie met de pers hebben, zoals China, maar ook in landen met een traditie van persvrijheid en in nieuwe democratieën in Centraal-Europa en Afrika”, zegt onderzoekster Karin Deutsch Karlekar.
Latijns-Amerika voor, India tegen
De onderzoekers vroegen de respondenten ook naar hun meningen over het internet. Gemiddeld vond 60 procent van de respondenten dat mensen het recht hebben op ongecensureerde toegang tot internet. Enkel in Jordanië en Iran was een meerderheid van de respondenten het daarmee niet eens.
Vooral in Latijns-Amerika bleek de nadruk op persvrijheid erg belangrijk. In Mexico zei bijna acht op tien respondenten persvrijheid “erg belangrijk” te vinden. In Argentinië zeven op tien en in Peru 65 procent. Bij de westerse landen stond Groot-Brittannië op kop, met 65 procent. In de Verenigde Staten was dat 56 procent, minder dan de 58 procent in China.
In Rusland (23 procent), Iran (29 procent) en India (34 procent) was de steun het minst groot. India bleek over de hele lijn de vreemde eend in de bijt. In totaal vond amper 52 procent van de Indiërs persvrijheid “erg” of “redelijk” belangrijk. India is ook het enige land waar minder dan 70 procent van de respondenten (56 procent) vond dat de bevolking toegang moet hebben tot kranten in het buitenland. Een derde van de bevraagden vond dat de toegang tot die kranten beperkt moest worden.
In tien landen was een meerderheid van de respondenten voorstander van meer persvrijheid dan momenteel het geval is. Met name in Mexico (75 procent), Nigeria (70 procent), China (66 procent), Zuid-Korea (65 procent) en Egypte (64 procent). In Turkije en India was de tegenstand tegen meer persvrijheid het grootst: 30 procent van de Turken en 32 procent van de Indiërs vond dat de persvrijheid te ver ging in hun land.