Een positieve kijk op Afghaanse vrouwen

‘De meeste westerlingen zien Afghaanse vrouwen als onderdrukte huisvrouwen met weinig keuzemogelijkheden. Jammer genoeg is dat deels ook waar’, geeft Samad toe. Maar het laatste decennium is er heel wat veranderd. Vijftig zeer diverse foto’s geëtaleerd in het Europese perscentrum tonen dat aan. Hoewel de foto’s inhoudelijk verschillen, komt de passie die de vrouwen uitstralen voor hun job overal terug.

Wat wilt u bereiken met deze tentoonstelling?

Khorshied Samad: De tentoonstelling bestaat zes jaar en vond al in verschillende steden plaats. Keer op keer willen we de aandacht vestigen op de uiteenlopende activiteiten van Afghaanse vrouwen. Sommige vrouwen bekleden wel degelijk leidinggevende functies en werken als journalist, parlementslid, politica, mensenrechtenactiviste of filmmaker. Door hun publieke aanwezigheid zijn het rolmodellen geworden voor andere vrouwen. In de buitenlandse media zie je vaak negatieve beelden over de tragedie van Afghaanse vrouwen. Spijtig genoeg zijn deze voorstellingen waar, maar er is zoveel meer gaande in Afghanistan. Er is verbetering op til. Daarom veranderen we ook het aanbod foto’s voor elke tentoonstelling. We voegen nieuwe foto’ toe en updaten de tekst.

Welke rol speelt de internationale gemeenschap hierin?

Het is belangrijk dat de internationale gemeenschap Afghanistan blijft steunen. Want zonder die steun zouden de verwezenlijkingen op vlak van vrouwenrechten wel eens kunnen worden teruggedraaid. Hoewel we grote vooruitgang boeken, moeten we nog zoveel meer bereiken. Wanneer ik het heb over steun, spreek ik niet enkel over financiële hulp. Deze tentoonstelling is een goed voorbeeld van hoe door samenwerking de westerse perceptie kan worden gewijzigd. We willen tonen dat de ondersteuning van vrouwenrechten zijn vruchten afwerpt.

Er zijn veel foto’s van vrouwelijke journalisten, is dit beroep zo populair in Afghanistan?

Ik zou niet zeggen dat er meer vrouwen zijn die journalist worden dan dokter bijvoorbeeld. De focus van de tentoonstelling ligt op moedige vrouwen die opstaan en veranderingen waarmaken. En dat is nu eenmaal duidelijk zichtbaar bij journalisten. Maar daarnaast zijn er ook andere vrouwen te zien en is er een muur gewijd aan foto’s van de jeugd. Wanneer je aan jonge Afghaanse meisjes vraagt: “Wat wil je later worden?”, antwoorden ze meestal dokter of ingenieur. De laatste tijd heb ik ook al een paar keer president gehoord, dat is hoopvol.

Is het gevaarlijk werken voor journalisten?

In de grondwet van 2004 is persvrijheid opgenomen. In diezelfde wet staat trouwens dat mannen en vrouwen gelijk zijn aan elkaar, dat het gelijke burgers zijn met gelijke rechten. Maar wat op papier staat is niet hetzelfde als de realiteit. Naar schatting werken op dit moment ongeveer duizend Afghaanse vrouwen als journalist. De laatste vier jaar werden twaalf journalisten (waaronder twee vrouwen) gedood in het zuiden van het land. In sommige delen van Afghanistan is kiezen voor die job dus levensbedreigend.

Krijgen vrouwen dan geen steun in hun klim om hogerop te raken?

‘Het zijn vrouwen zoals overal ter wereld. Ze hebben dezelfde issues en willen dezelfde dingen.’

Dat hangt af van waar je bent. Ten eerste is er een groot verschil tussen de steden en de landelijke dorpen. Daarnaast zijn er plekken waar het erg onrustig is, zoals het zuidoosten van Afghanistan. Daar krijgen vrouwen weinig steun en het is het ontzettend moeilijk om journalist te worden. Maar er zijn veel mannen die vrouwen wel steunen. Afghaanse mannen hebben een slechte reputatie door de taliban. De waarheid is dat de taliban slechts een minderheid zijn. Ze komen niet eens allemaal uit Afghanistan. Sommige zijn afkomstig uit Pakistan, Saoedi-Arabië of Indonesië. Ze komen naar Afghanistan en voeren de jihad tegen het westen onder de naam van de taliban of Al Qaeda. Deze laatste hebben een ontzettend kortzichtige mentaliteit en ik twijfel of hun ideeën over vrouwen ooit zullen veranderen.

Spelen de sociale media, zoals in de Arabische wereld, een rol in de verspreiding van de boodschappen van vrouwen?

Niet echt. De sociale media en dan voornamelijk facebook bestaan, maar worden door een beperkte groep gebruikt. In Afghanistan is het een instrument voor de rijken. Internetaansluiting is enkel in stedelijke kernen voorhanden. In Kabul spelen deze media voorlopig een kleine rol. Maar wat niet is, kan nog komen. Wat in de Arabische wereld gebeurt, had niemand voorspeld. Daarom is het belangrijk om de spotlight op Afghaanse vrouwen te houden en hen niet te vergeten. Op de foto’s zie je hun gezichten en realiseer je dat het vrouwen zijn zoals overal ter wereld. Ze hebben dezelfde issues en willen dezelfde dingen.

Op sommige foto’s zijn er vrouwen te zien die een politieke functie uitoefenen, bestaan er vrouwenquota in Afghanistan?

Ja, quota zijn opgenomen in de wet van 2004. Dit heeft grote gevolgen met zich meegebracht. 26 procent van de parlementszetels in de tweede kamer is ingenomen door vrouwen. In de senaat zijn 27 van de 102 afgevaardigden vrouwelijk. De vrouwen zijn dus vertegenwoordigd en bovendien is deze 26 procent zeer mondig. Ze worden gerespecteerd en door vrouwelijke journalisten in de media gebracht. Voorlopig zijn er drie vrouwelijke ministers. In een land als Afghanistan zijn quota onmisbaar. Want zoals de westerse maatschappijen laten zien duurt het lang vooraleer vrouwen vertegenwoordigd zijn in alle domeinen van de samenleving.

Tot slot, wat is uw favoriete foto en waarom?

Een foto uit 1966. Daarop is een groep journalistiekstudenten die net afstudeert aan de universiteit in Kaboel te zien. Er zijn twee vrouwen bij, die er heel chique uitzien. Het zou Parijs of Brussel kunnen zijn in de jaren zestig. De foto is één van mijn favoriete beelden omdat ze laat zien hoe Afghanistan was voor het communisme en voor de taliban. Mensen denken dat Afghanistan een plat gebombardeerd, middeleeuws land is. Maar zo eenvoudig is het niet. Afghanistan heeft een complexe geschiedenis. Je kan niet veralgemenen en dat is nu net wat de media spijtig genoeg doen. Daarom is deze tentoonstelling nuttig, ze geeft een andere blik op verschillende vrouwen die moedig zijn en meewerken aan de heropbouw van hun land.

Voices on the rise: Afghan woman making the news
14 juni tot 15 juli 2011 in Press Club Brussels Europe
Froissartstraat 95, 1040 Brussel
www.voicesontherise.org