Egypte blijkt koude douche voor vluchtelingen

In een gedeeld, gehuurd appartement in een arme buitenwijk van Caïro vertelt Galoud zijn verhaal. Hij trok door de barre woestijn om zijn herinneringen van vervolging en dood achter zich te laten en een nieuw leven op te bouwen in Egypte. Maar al snel bleek ook daar weinig hoop te zijn.
Galoud is één van de naar schatting 150.000 vluchtelingen in Egypte. Dat cijfer slaat op officiële vluchtelingen, asielzoekers en nog vele duizenden die afgewezen zijn maar toch in het land blijven. Van de erkende vluchtelingen is 75 procent van Soedanese afkomst, gevolgd door 16 procent Somali’s en een kleiner aantal vluchtelingen uit Ethiopië, Eritrea en Sierra Leone.
Galoud kon enkel overleven door in vuilnis te zoeken naar metaal dat hij kon verkopen. Na drie jaar is hij alle hoop verloren om een goed leven uit te bouwen in Caïro. Hij verdient ongeveer drie dollar per dag, maar moet per maand al 75 dollar huur betalen voor het appartement. “Ik ben uitgeput door al het werk. Al wat ik wil, is werkzekerheid”, zegt hij. “Ik kan niet blijven, en ik kan niet weg.” Daarom heeft Galoud aan een ver familielid gevraagd om hem vierhonderd dollar te sturen, waarmee hij zich naar Israël kan laten smokkelen.

Geen goede bestemming

De hoop op een beter leven in Israël overtuigt duizenden vluchtelingen om de grens te proberen oversteken, op gevaar voor eigen leven. Nu er elke week meer dan driehonderd mensen hun kans wagen, heeft Israël druk uitgeoefend op Egypte om de stroom van illegale migranten een halt toe te roepen. Volgens Amnesty International zijn dit jaar al dertien mensen omgekomen terwijl ze de grens probeerden over te steken.
“Egypte is geen eindbestemming voor migranten”, zegt Ibrahim El Nour, een Soedanese professor aan de American University in Cairo. “Het fungeert enkel als transitland voor de meeste migranten. Ze komen uiteindelijk ergens noordelijker terecht.”
Egypte, een land dat maar over weinig middelen beschikt, kent een officieel werkloosheidscijfer van 20 procent, en het pleidooi voor de rechten van vluchtelingen valt er in dovemansoren.
Hoewel de Egyptische regering de Soedanezen als “broeders” ziet en de grenzen openstelt voor vluchtelingen, met name uit de buurlanden, is het moeilijk voor de vluchtelingen om zich te integreren. Ze vinden geen job en hebben nauwelijks toegang tot de gezondheidszorg of onderwijs.

Sommigen moeten blijven

Hoewel veel vluchtelingen Egypte zien als stapsteen naar de rest van de wereld, blijft een belangrijk aantal hangen, met name het deel dat officieel niet erkend wordt. Zonder wettelijke status kunnen ze niet naar hun land terugkeren en blijven ze in de marge van de maatschappij leven.
Hun probleem werd pijnlijk duidelijk in september 2005, toen 1.200 vluchtelingen en betogers een sit-in organiseerden in het centrale park van Caïro. De actie eindigde pas drie maanden later na een interventie van de Egyptische veiligheidstroepen, waarbij 28 doden vielen. De vluchtelingen werden verplaatst naar een minder zichtbaar kamp buiten Caïro.
Het lot van de vluchtelingen hangt bovendien af van verschillende partijen, waaronder de Egyptische regering, de regeringen van de thuislanden en internationale organisaties als de UNHCR, de vluchtelingenorganisatie van de VN.
Galoud is zich ervan bewust dat hij aan de grens gearresteerd of neergeschoten kan worden, maar hij legt zijn lot in Gods handen, zegt hij. “Als er iets gebeurt, dan is dat wat God wil”, zegt hij. “Het is mijn lot.” Een week na het gesprek belt hij met de boodschap dat hij veilig in Israël is aangekomen, samen met twaalf andere Afrikaanse migranten.