Egypte een stap verder of een duw achteruit?

President Morsi had op maandag 26 november een vijf-uur durend gesprek met leden van de hoge raad van Justitie betreffende zijn decreet van 21 november. Achteraf  verklaarde de presidentiële woordvoerder Yasser Ali dat Morsi de onafhankelijkheid van jusitie respecteerde.

De woordvoerder van de president verklaarde ook dat Morsi het decreet niet zou herroepen. Hij zei wel dat Morsi benadrukte dat het decreet van toepassing is op soevereiniteitsaangelegenheden en de staatsinstellingen juist wil beschermen, aldus BBC-nieuwscorrespondent in Caïro, Jon Leyne .

Het decreet

In het nieuwe grondwettelijk decreet staat dat de revolutie van 25 januari 2011 de president de verantwoordelijkheid geeft om revolutionaire eisen te verwezenlijken. Bovendien is het zijn taak om restanten van het oude regime uit de Egyptische staatsinstellingen te verwijderen. In het decreet wordt opgeroepen tot een grondwettelijk onderbouwde legitimiteit, die de principes van vrijheid, rechtvaardigheid en democratie bevordert.

Het decreet geeft presidentiële beslissingen tijdelijke immuniteit. Dit wil zeggen dat geen enkele autoriteit een beslissing van de president kan aanvechten of ongedaan maken. Ook de door islamisten geleidde grondwettelijke vergadering en de Shura Raad ( het Hoger Huis of de adviesraad) krijgen bescherming tegen mogelijke ontbinding van rechtswege. Een niet-juridische Engelse vertaling van het decreet is te lezen op de nieuwssite Ahramonline.

Wat vooraf ging…

Morsi vaardigde het decreet uit op een kritiek moment. Gedurende heel de week waren demonstraties gepland om de bloedige novemberprotesten, precies een jaar geleden, in de Mohamed Mahmoud-straat in Caïro te herdenken. Tegelijk profileerde Morsi zich internationaal door gesprekken tussen tussen Hamas en Israël te leiden, met het oog op een staakt-het-vuren in Gaza.

Mohamed Mahmoud straatprotesten

Op 19 november 2011 vielen Egyptische veiligheidsdiensten een vreedzame sit-in aan nabij het Tahrirplein in het centrum van Caïro. Deze sit-in werd georganiseerd om het aftreden van de Opperste Militaire Raad (Supreme Council of Armed Forces of SCAF) te eisen. De actievoerders pleitten ervoor dat de macht zou worden overgedragen aan burgerlijke autoriteiten.

Vele van de deelnemers aan de sit-in, waren familieleden van slachtoffers die negen maanden eerder omgekomen waren bij de achttiendaagse protesten op het Tahrirplein die startten op 25 januari 2011. Opvallende afwezigen bij deze protesten in november 2011 waren de Moslimbroeders. Zij hadden net de Partij voor Vrijheid en Rechtvaardigheidopgericht en focusten zich volledig op de toen nakende verkiezingen.

Bij de acht dagen durende confrontaties tussen demonstranten en veiligheidsdiensten van de SCAF in de Mohamed Mahmoud straat kwamen in november 2011 bijna vijftig mensen om het leven. De veiligheidsdiensten maakten veelvuldig gebruik van traangas, dat bij vele demonstranten oogletsels of zelfs blindheid veroorzaakte.

Mohamed Mahmoud revisited

Toen vorige week maandag, 19 november, de Mohamed Mahmoud straatprotesten werden herdacht kwam het weer tot een confrontatie met de politie. Demonstranten gooiden met stenen naar de politie, die antwoordde met traangas. Actievoerders blokkeerden de toegangswegen tot het Tahrirplein en droegen spandoeken met slogans die Moslimbroeders de toegang tot het plein ontzegden.

Het waren vooral seculiere en liberale oppositiepartijen als de 6-Aprilbeweging, de Revolutionaire Socialisten en de Grondwetpartij die deelnamen aan de actie. Deze partijen slaagden er niet in een gezamenlijke presidentskandidaat naar voren te schuiven. De meesten onder hen kozen in de laatste ronde van de presidentsverkiezingen op 18 juni tussen Moslimbroeder Morsi en de kandidaat van het oude regime Shafiq, voor Morsi. Deze oppositiepartijen raken stilaan teleurgesteld en vrezen dat het nieuwe Egypte al te veel islamistische trekken zal vertonen.

Internationale lof

Nog vorige week, wanneer in Caïro protesten plaatsvonden deels gericht tegen de Moslimbroeders, speelde de Egyptische president en moslimbroeder, Morsi, een glansrol in de gesprekken tussen Israël en Hamas. Onder Morsi’s leiding vonden in Caïro immers onderhandelingen plaats tussen Hamas en regeringsvertegenwoordigers van Israël met het oog op een staakt-het-vuren in Gaza.

Woensdagavond 20 november werd dit staakt-het-vuren bereikt en donderdag dankte de Amerikaanse president Obama president Morsi voor zijn inspanningen bij de onderhandelingen om tot een akkoord tussen Hamas en Israël te komen. Diezelfde donderdag  vaardigde Morsi ’s avonds het decreet uit dat hem volgens de oppositie almachtig en onschendbaar maakt.

Wederom protesten

Als reactie riepen oppositiegroepen opnieuw op om de straat op te gaan uit verzet tegen het verregaande decreet van president Morsi. De oppositie eist nu dat Morsi zijn decreet ongedaan maakt. Sinds vrijdag bezetten demonstranten het Tahrirplein opnieuw en vinden dagelijks gewelddadige confrontaties plaats met de politie. Als gevolg van de instabiliteit maakte de Egyptische beurs zondag een vrije val van tien procent.

Voorstanders van Morsi planden een demonstratie op dinsdag, maar deze werd uitgesteld om confrontaties tussen voor- en tegenstanders van Morsi te vermijden.Toch reageert Morsi volgens de nieuwssite Egyptindependent optimistisch op de huidige politieke crisis. ‘Het decreet is bedoeld om de overgangsfase zo spoedig mogelijk te beëindigen. Deze overgangsfase zal niet afgerond zijn vooraleer er een grondwet is en een parlement verkozen is’, aldus de Egyptindependent.