Fietsen in Afrika is geen stap terug, maar een stap vooruit

“Een fiets in Afrika betekent toegang”, zei Patrick Kayemba, directeur van de First African Bicycle Information Office (FABIO) in Oeganda, onlangs tijdens een conferentie van stadsplanners in Spanje. “Toegang tot inkomen, water, diensten, ander werk. En een manier om goederen te vervoeren. In Afrika is fietsen geen hobby, of een manier om gewicht te verliezen, maar betekent het leven.”

Microkrediet

Omdat fietsen zo duur zijn, heeft FABIO een microkredietprogramma. Mensen krijgen een fiets en mogen hem in een paar maanden afbetalen, met het geld dat ze met de fiets verdienen. Bijvoorbeeld door mensen te vervoeren, zoals in heel Oeganda gebeurd op de populaire boda boda’s, met een kussentje achterop. “Veel boda boda-rijders hebben geen eigen fiets”, zegt Kayemba. “Ze moeten meer dan een kwart van hun inkomsten afstaan aan de eigenaar. Ons programma helpt hen om minder afhankelijk te worden.”

Ook in Namibië wordt veel gefietst. Veel fietsen zijn opgeknapte tweedehands fietsen, afkomstig van buitenlandse donoren. Het Bicycling Empowerment Network of Namibia (BENN) heeft 25 lokale distributiewinkels door het hele land, bekend als Bicycling Empowerment Centres. In 2006 waren er maar twee serieuze fietswinkels in Namibië, zegt Michael Linke, een van de bedenkers van het initiatief. Intussen heeft BENN al 20.000 fietsen geïmporteerd en verkocht over het land.

Thuis wonen

De fiets verandert het leven van mensen. Van Isabella Thipungu bijvoorbeeld, vertelt Linke. Zij leeft acht kilometer buiten het stadje Divundu in de regio Kavango. Door de afstand moest ze doordeweeks in het hostel van de school in Divundu overnachten. Sinds ze bij een Bicycling Empowerment Centre een fiets kon kopen, kan ze doordeweeks weer thuis wonen.

Voor heel veel mensen is fietsen geen teken van onderontwikkeling, maar juist een stap voorwaarts. Zoals Edward Zozi zegt, een forens in Kaapstad: “Ik fiets omdat ik daarmee veel geld uitspaar. Vroeger moest ik met de taxibus, elke dag. Het scheelt 500 rand per maand (50 euro).”

In Malawi, Zambia, Ghana, Kenia, Tanzania, Botswana en Zimbabwe, overal klinkt hetzelfde verhaal: fietsen maakt mobiliteit betaalbaar. Het verbetert het leven en vermindert de armoede. Maar ook de obstakels zijn overal gelijk: gevaarlijke wegen, overheden die geen rekening houden met fietsers, en vooral: de hoge prijs.

Op de conferentie in Spanje was ook de fietsfabrikant Shimano aanwezig, die geïnteresseerd is in een markt in Afrika. Samen met organisaties en individuen uit vijftien Afrikaanse landen gaat Shimano meewerken aan een project om importtarieven naar beneden te krijgen lokale assemblagefabrieken op te zetten. Zo moet de fiets goedkoper en toegankelijker worden voor gewone Afrikanen.