Finland en Zweden overwegen lidmaatschap NAVO

De Finse premier Matti Vanhanen toonde zich vorige week erg bezorgd over de inval van Rusland in Georgië. Hij stelde dat het defensiebeleid van zijn land afgestemd moet worden op “de militaire macht die terug een factor is geworden in de Russische buitenlandpolitiek”. De minister van Buitenlandse Zaken Alexander Stubb voegde daaraan toe dat de tijd gekomen is voor Finland om zich aan te sluiten bij de NAVO. Ook de regerende Zweedse liberale Folkspartiet ziet een toetreding tot de NAVO als noodzakelijk voor de toekomst.
De Finse regering is verdeeld over de kwestie. De twee centrumrechtse regeringspartijen Kokoomus en het RKP zijn voorzichtige pleitbezorgers van een toetreding. De andere regeringspartijen zijn daar minder mee opgezet. De belangrijkste oppositiepartij, de sociaaldemocratische SDP, heeft vandaag voorgesteld de discussie pas te voeren vanaf 2011. Partijleider Jutta Urpilainen zegt dat het land “eerst de bestaande netwerken moet versterken”.
In Zweden neemt de Folkspartiet het voortouw. De regeringspartij is altijd al voorstander geweest van een onmiddellijke toetreding. In het regeerakkoord werd echter afgesproken het onderwerp niet op de publieke agenda te plaatsen. Door de Russische inval in Georgië ziet de partij “zich genoodzaakt” aan die afspraak te verzaken. De liberaalconservatieve regeringspartner Moderaterna verklaart zich akkoord met een toetreding op voorwaarde dat de regeringspartner, Socialdemokratema, het daar mee eens is. Ook moet Finland lid worden van de NAVO. De sociaaldemocraten zijn echter van mening dat een lidmaatschap de veiligheid van het land niet substantieel zal doen toenemen.

Partners voor vrede

De discussie in Finland en Zweden over een toetreding tot de NAVO wordt al enige tijd gevoerd. Het conflict in Georgië heeft de voorstanders gesterkt in hun overtuiging. De Finse minister van Defensie Jyri Häkämies stelt dat een aansluiting tot meer veiligheid leidt, meer efficiënt is op militair gebied en ook nog eens kostenbesparend werkt. Ook zouden zo de vriendschapsbanden met Estland, Letland en Litouwen aangehaald kunnen worden. De drie Baltische staten zijn al lid van de NAVO sinds 2003.
Bovendien staan beide landen momenteel niet volledig los van de NAVO. Allan Widman van de Zweedse Folkpartiet verwoordt het zo: “We participeren in de NAVO-geleide internationale missies. We hebben de NAVO-standaarden aangenomen voor militaire uitrusting en training. We betalen lidmaatschap en zitten mee aan de vergadertafel, maar toch hebben we geen stemrecht.” Zweden participeert in het Partnership for Peace-programma: een partnerschap tussen de NAVO en individuele landen voor een beperkt aantal militaire operaties zoals terrorismebestrijding. Ook heeft het land troepen meegestuurd met de ISAF vredesmacht in Afghanistan.
Finland staat nog dichter bij de NAVO. Naast troepen leveren en deelnemen aan het Partnership for Peace-programma, heeft het land ook al toegezegd mee te werken aan een snelle militaire interventie-eenheid, samengesteld uit NAVO-troepen. Het land heeft er de afgelopen jaren ook alles aan gedaan om de militaire voorzieningen op te krikken tot de NAVO-standaarden.

Directe militaire dreiging

Tegenstanders van de toetreding werpen op dat er in Finland en Zweden al een lange traditie van neutraliteit bestaat. Tijdens de Koude Oorlog kozen beide landen geen partij. Critici stellen dat de bevolking doorheen de jaren zo een “eiland-attitude” heeft gekweekt, met weinig oog voor wat er in de internationale gemeenschap speelt. Ook zou de NAVO niet zo goed liggen in de publieke opinie door ondermeer de oorlog in Kosovo.
Hoewel een toetreding tot de NAVO nog een brug te ver lijkt voor beide landen, is er momenteel al wel sprake van een geïntensifieerde militaire samenwerking. Finland, Noorwegen en Zweden onderzoeken de mogelijkheid van een “Nordic Defence Cooperation”. Er zou op het gebied van militaire uitrusting, training, inlichtingen en logistiek nauwer samengewerkt worden tussen de drie landen voor zowel de land-, de zee- als de luchtmacht.
De Russisch diplomaat Vladimir Kozin liet zich in een televisie-interview ontvallen dat een aansluiting van Finland en Zweden “een directe militaire dreiging” zou vormen, zo tekende de Finse krant Helsingin Sanomat op. Het Kremlin heeft zich gedistantieerd van Kozins uitspraak. Niettemin zou Rusland allesbehalve gelukkig zijn met nog eens meer dan 1200 kilometer grens met een NAVO-land.