Geen NEPAD zonder val Mugabe?

Zuid-Afrika en Groot-Brittannië willen hetzelfde: stabiliteit brengen in het turbulente Zimbabwe, waar een politieke en economische crisis en een hongersnood heerst. Johannesburg gelooft in stille diplomatie en constructieve dialoog met president Robert Mugabe. Groot-Brittannië vindt dat er al lang niet meer gepraat kan worden met de Zimbabwaanse president.

Straw zal het officieel niet hebben over Mugabe tijdens zijn tweedaags bezoek aan Zuid-Afrika, dat vandaag start. De economie van Zuid-Afrika en van Afrika in het algemeen staat bovenaan de agenda, zegt Ronnie Mamoepa, de woordvoerder van het Zuid-Afrikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken. NEPAD - een programma om de politieke en economische ontwikkeling van het continent opnieuw van de grond te krijgen, staat bovenaan de agenda. Ook de oorlog in Irak - dat voor hoog oplopende ruzies zorgde tussen Londen en Johannesburg - is een belangrijk agendapunt.

Maar volgens insiders zal er achter gesloten deuren druk over Zimbabwe gepalaverd worden. Straw zal zeker vragen naar de details van het bezoek dat president Thabo Mbeki, diens Nigeriaanse collega Olusegun Obasanjo en Malawi’s Bakhili Muluzi vorige week aan Mugabe brachten. Het bezoek was een ultieme poging om een politieke dialoog op gang te brengen tussen de regering en de oppositie in Zimbabwe.

Ondanks de optimistische verklaringen achteraf lijkt de missie een maat voor niets. Gisteren (maandag) werd in Harare het proces tegen Morgan Tsvangirai, de leider van de oppositiebeweging MDC, hervat. Tsvangirai staat met twee collega’s terecht voor hoogverraad en riskeert de doodstraf. De oppositieleider wordt verdedigd door George Bizos, de advocaat die Nelson Mandela bijstond toen die in de jaren 60 werd beschuldigd van hoogverraad tegen het apartheidsregime.

Mugabe wordt door Groot-Brittannië, de Europese Unie (EU) en de VS van beschuldigd van verkiezingsfraude, manipulatie van de rechterlijke macht en het aanwakkeren van de geweldcampagne tegen de politieke oppositie.

De Britse regering zet de Afrikaanse leiders de laatste weken onder druk om een oplossing te forceren - het liefst via een aftreden van Mugabe. Londen deed dat tot dusver met enkele welgemikte verklaringen en lijkt Mugabe ook te willen koppelen aan NEPAD. Tijdens een bezoek eerder dit jaar waarschuwde de Britse minister Valerie Amos ervoor dat een onopgeloste kwestie-Mugabe de internationale steun voor NEPAD ondermijnt.

De aard van het beestje nodigt trouwens zelf uit tot een koppeling van beide dossiers. NEPAD mikt op een verhoging van het handelsvolume en de ontwikkelingshulp voor Afrika in ruil voor corruptiebestrijding en economische hervormingen.

De timing is bijzonder ongunstig voor een voortzetting van de stille Afrikaanse diplomatie. NEPAD zal op tafel komen op de top van de G8 (de grootste zeven industrielanden plus Rusland) begin volgende maand in het Franse Evian. Vooruitgang in Zimbabwe zou het dobberende plan, dat kampt met een slabakkende financiering, wind in de zeilen kunnen geven. De meeste donoren richten hun aandacht en middelen nu vooral op de heropbouw van Irak.