Handel in menselijke organen tiert welig

Op 11 januari arresteerde de politie in het westen van Punjab Parveen Kumar Sarin, een gereputeerd chirurg. De man wordt ervan verdacht duizenden illegale niertransplantaties geregeld te hebben. Sarin zou onder één hoedje gespeeld hebben met O P Mahajan, nota bene de voorzitter van de medische commissie die moet toekijken op de toepassing van de wet op orgaantransplantaties. Mahajan zou volgens de politie van Amritsar meer dan 30 miljoen euro hebben opgestreken voor de verkoop van de organen. Het geld is grotendeels afkomstig “van buitenlanders die wachten op een transplantatie, zegt politiechef Vijay Pratap Singh.

De politie van Amritsar ontdekte de zwendel kort nadat het Britse gerecht om gelijkaardige redenen in augustus een dokter van Punjaabse origine arresteerde. De dokter in kwestie, Bhagat Singh Makkar, staat nu in Groot-Brittannië terecht voor de zwendel in menselijke organen. Makkar werd gesnapt dankzij een undercoveroperatie van twee journalisten van de krant ‘the Sunday Times’, die een opname maakten van dokter Makkar die een stel “Aziatische nieren” aanprijst.

Na de arrestatie van Sarin en Mahajan bonden voormalig Justitieminister Ram Jethmalani en verschillende mensenrechtengroepen in India de kat de bel aan. Ze dienden klacht in bij de Nationale Mensenrechtencommissie en die gelastte een officieel onderzoek bij de regering van de deelstaat Punjab. Er zullen waarschijnlijk nog koppen rollen, want er zijn nog dokters die arme stakkers tegen betaling een nier afhandig maken.

Nochtans zag het er in 1996 naar uit dat India zijn reputatie als ‘nierbazaar’ zou kunnen afschudden. Het Indische parlement stemde toen de Human Organs Transplantation Act. De wet maakt dat er een onderzoek nodig is als iemand een orgaan afstaat aan een persoon die niet tot de familie behoort. De wet zorgde ook voor de oprichting van een ‘orgaanbank’, die organen van overledenen inzamelt.

De wet is zes jaar na datum nog steeds dode letter, zegt S Tamboli, de voorzitter van de Organ Transplantation Society of India, een vereniging die het (post mortem) donorschap promoot. Kort nadat de wet werd gestemd, hielden de nierinzamelaars zich een tijd gedeisd of stapten ze over op wat Tamboli begeleide reizen noemt: een betaalde trip waarbij je een nier afstaat in een buitenlands ziekenhuis om je geld op te strijken bij terugkeer in India. Nu gaat het volgens Tamboli opnieuw om een miljoenenhandel gericht op patiënten in rijke landen als het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, de olielanden in de Golf, Canada en Japan.

De verklaring voor de revival ligt volgens sommigen bij de Indian Medical Association (IMA). Die zou niet optreden tegen dokters die de transplantatiewet overtreden. Na de arrestatie van Mahajan en Sarin opperde R C Garg, de voorzitter van de Punjaabse afdeling van de artsenvereniging, om de transplantatiewet aan te passen, zodat commerciële transacties van organen wettelijk zou worden. Welke andere optie hebben patiënten met defecte nieren anders? vroeg Carg zich publiekelijk af.

Bovendien schoot de Indian Medical Association in de zuidelijke deelstaat Kerala onlangs nog een aantal dokters ter hulp die betrokken waren bij een organenzwendel. Bij het schandaal waren twee privé-ziekenhuizen betrokken die nieren ‘aankochten’ bij arme aboriginals (in India bekend als ‘tribals’) in het landelijke district Idukki. Waren de dokters dan zo dom dat ze niet konden bevroeden dat er een handel in het spel was toen de drempel van hun ziekenhuis werd plat gelopen door arme tribals die allemaal een nier wilden afstaan? De IMA denkt blijkbaar van wel, zegt dokter Soman, voorzitter van de ngo Health Action by People (HAP). Samiran Nundy, één van de bekendste transplantatiechirurgen van India, vindt het hoog tijd dat de ovverheid streng optreedt tegen dokters die een loopje nemen met de transplantatiewet. Er kan geen enkel excuus zijn voor dokters die profiteren van de menselijke ellende.