Illegale geldstromen kosten ontwikkelingslanden 1000 miljard dollar

Tussen 2002 en 2011 zijn ontwikkelingslanden zo bijna 6000 miljard dollar verloren, meestal door slecht beheer en lakse wetgeving, schat Global Financial Integrity (GFI), een waakhond in Washington. De organisatie telt ook opzettelijk fiscale fraude mee, inclusief het gebruik van belastinghavens en fraude met aangiftes.

“Dit is nieuw bewijs dat illegale financiële stromen het schadelijkste economische probleem zijn voor het Zuiden”, zegt Raymond W. Baker, voorzitter van GFI. De cijfers zijn “een alarmsignaal voor wereldleiders dat de illegale stromen aangepakt moeten worden.”

Vooral het feit dat de stromen gestaag lijken te groeien, is reden tot bezorgdheid, zegt GFI. In 2002 bijvoorbeeld zouden ze nog rond de 270,3 miljard dollar geteld hebben. Tegen 2011 is dat cijfer gegroeid tot 946,7 miljard dollar. Als inflatie ingecalculeerd wordt, zijn de geldstromen met zo’n 10 procent per jaar gestegen.

“De stromen zijn zeker aan het groeien”, zegt Dev Kar, hoofeconoom bij GFI en medeauteur van het rapport. “Tijdens de economische crisis daalden zowel de import als de export, maar naarmate de economie zich herstelt, gebeurt hetzelfde met de illegale stromen.” Kar waarschuwt bovendien dat de schattingen conservatief zijn.

Azië is goed voor 40 procent van de totale wereldwijde uitstroom van kapitaal. Afrika vertegenwoordigde maar 7 procent van het totaal in 2011, maar het probleem is er wel het grootste. De gemiddelde uitstroom van kapitaal tegenover het totale bruto binnenlandse product bedraagt er 5,7 procent.

Belastingparadijzen

Afrika is ook de meest hulpafhankelijke regio in de wereld. De vraag rijst dan ook hoe de stromen gestopt kunnen worden en afgebogen kunnen worden naar de publieke sector, om te investeren in gezondheidszorg, onderwijs en infrastructuur.

Verschillende ontwikkelingsorganisaties beginnen die vraag te onderzoeken. Oxfam bijvoorbeeld schat dat wereldwijd zo’n 32.000 miljard dollar opgeslagen is in belastingparadijzen. Een belasting op dat kapitaal kan bijna 190 miljard dollar per jaar opbrengen.

Het voorbije jaar heeft de internationale gemeenschap inspanningen gedaan om achterpoortjes te sluiten. Onder meer de G8 en de G20 hebben belastingontwijking bovenaan op het prioriteitenlijstje gezet.

“Het feit dat illegale stromen nu besproken worden binnen de G20 en andere internationale organisaties is nieuw”, zegt Brian LeBlanc, econoom bij GFI en medeateur. “Vroeger werden die zaken als een probleem van de ontwikkelingslanden gezien, maar nu nemen ook de geïndustrialiseerde landen initiatieven. We maken dus wat vooruitgang.”

Transparantie

De huidige ingrepen zullen echter niet veel veranderen, zegt Kar. “De G20 heeft weinig gedaan tegen het zwarte financiële systeem – dat is nog grotendeels intact”, zegt hij. “Er zijn geen stappen ondernomen om de transparantie te verbeteren, en er is weinig gedaan tegen belastingparadijzen”.

Toch zijn ook de ontwikkelingslanden niet altijd overtuigd. “In veel landen hebben onze cijfers geen enkele impact en weigeren overheden zelfs om het probleem te erkennen”, zegt Kar. “Maleisië zegt bijvoorbeeld gewoon dat onze schattingen overdreven zijn”. Maleisië is volgens GFI het land met de vierde grootste illegale uitstroom ter wereld.

“Er blijft een krachtige, corrupte band tussen politiek en bedrijven bestaan, van de financiering van verkiezingen tot niet-transparant zakendoen en smeergeld bij aanbestedingen”, zegt hij. “Dat zijn grote problemen, en we verwachten dat het een lang proces zal zijn vooraleer landen aanvaarden dat de illegale stromen een probleem vormen, en voor ze maatregelen nemen om de situatie aan te pakken”.