Khartoem zoekt een weg naar vrede

Zondag vierde Soedan 54 jaar onafhankelijkheid en de vijfde verjaardag van de ondertekening van het vredesakkoord tussen Noord- en Zuid-Soedan. In zijn gelegenheidstoespraak engageerde president Omar Hassan al-Bashir zich andermaal voor het Comprehensive Peace Agreement (CPA), dat een einde maakte aan twintig jaar burgeroorlog en al vijf jaar standhoudt.
Daarnaast benadrukte hij zijn verlangen naar vrede in Darfoer: ‘Ik beloof plechtig een duurzame oplossing te zoeken voor het conflict in Darfoer door de onderhandelingen in Qatar, die gesteund worden door de Arabische Liga, de Afrikaanse Unie en de internationale gemeenschap.’
De Speciale Vertegenwoordiger voor Soedan Ashraf Jehangir Qazi van de Verenigde Naties (VN) wijst in zijn nieuwjaarsboodschap op de ‘speciale en historische verantwoordelijkheid van de politieke leiders tegenover het Soedanese volk en de welvaart en levenskwaliteit van de komende generaties.’
Een duidelijke boodschap, enkele weken voor de hervatting van de vredesgesprekken tussen rebellengroepen en de Soedanese regering in Qatar op 24 januari.

Darfoer’s relatieve vrede

Het geweld in Darfoer is de voorbije maanden sterk afgenomen. Verschillende bronnen beschrijven de situatie als ‘bevroren’ of ‘in overwintering’. Eric Reeves, een van de leidende academische stemmen over Darfoer, zegt tegen de New York Times dat ‘er geen twijfel over bestaat dat het geweld significant is gedaald de laatste twee tot drie jaar’. Toch werden in 2009 ‘nog altijd burgers aangevallen en kan de woede, frustratie en wanhoop simpelweg niet overschat worden.’
Ondanks het verminderde geweld in Darfoer, blijft Soedan steevast het strijdtoneel van verschillende rebellengroepen. Het zwaartepunt van etnische conflicten is wel naar zuidelijk Soedan verschoven, waar volgend jaar een referendum voor eventuele onafhankelijkheid gehouden wordt.

Het referendum

Over het hoe en wat van het referendum, gepland in het voorjaar van 2011, is veel te doen geweest. Na verschillende aanvaringen tussen de National Congress Party (NCP) in Khartoem en de Sudan People’s Liberation Movement (SPLM) in Zuid-Soedan, werden op 29 december de definitieve contouren van de toekomstige volksraadpleging uitgetekend. De NCP en SPLM kwamen overeen dat Zuid-Soedanezen die naar het noorden van Soedan zijn verhuisd, ook mogen stemmen, als ze tenminste voor 1956 geboren zijn.
Al-Bashir hoopt in ieder geval dat het zuiden zich zal uitspreken voor eenheid in het zelfbeschikkingsreferendum: ‘We hopen met vastberadenheid dat eenheid de vrucht en het resultaat van de vrede zal zijn’, zei hij tegen de Soedanese krant, de Sudan Tribune.
Ook de nationale verkiezingen betekenen een belangrijke stap in het vredesproces van Soedan. Voor het eerst in decennia organiseert het land democratische verkiezingen met meerdere partijen. Of Soedan erin slaagt om zowel het referendum als de verkiezingen rimpelloos te laten verlopen, valt nog te bezien.

Conflict in het zuiden

De International Crisis Group wijst immers op het toenemende geweld in zuidelijk Soedan en de reële bedreiging van het conflict voor de op til zijnde verkiezingen. Het aantal slachtoffers en vluchtelingen (350.000) in het zuiden zou in 2009 hoger gelegen hebben dan in Darfoer, zggen de Verenigde Naties.