Medisch afval verspreidt ziekten in Keniaanse sloppenwijken

In de vier jaar dat hij afval inzamelt in Soweto, een wijk die bekend staat om de vele ziekenhuizen die zonder vergunning werken, heeft hij gezien hoe collega’s wonden opliepen of overleden aan mysterieuze infecties.

Op een goede dag verdient Otieno ongeveer 2,30 euro, genoeg om een pak maïsmeel en wat groente te kopen voor twee dagen. Hij voelt zich nog gezond en weet niet of hij iets opgelopen heeft van het medisch afval dat hij tussen het reguliere afval vindt.

“Ik heb ooit een dode foetus gevonden in de vuilnis”, zegt Otieno. “Ik schrok daar enorm van. Een buurman heeft me geholpen om aangifte te doen bij de politie. Ik vind ook wel eens injectiespuiten en andere scherpe voorwerpen”, zegt hij.

Slechtbetaalde artsen

Volgens Linus Ndegwa, programmamanager infectiebeheersing bij het Keniaanse Centrum voor Ziektenbeheersing (CDC), levert elke persoon die in een ziekenhuis belandt minimaal een halve kilo aan medisch afval op. Twintig procent van dat afval kan infecties veroorzaken.

In het Keniaanse Nationale Ziekenhuis (KNH), waar maandelijks 7500 patiënten worden toegelaten,  wordt elke maand minimaal 3740 kilo afval geproduceerd. Daar is het afval van klinieken die geen vergunning hebben, nog niet in meegerekend, zegt Ndegwa.

Alleen al in Nairobi worden elke maand vijftien illegale klinieken ontdekt, volgens de Keniaanse Medische Raad voor Beoefenaars. Controleurs zijn echter vaak corrupt en artsen klagen dat ze slecht betaald worden vergeleken met artsen in bijvoorbeeld Zuid-Afrika. Daarom zoeken ze aanvullende inkomstenbronnen.

“Van klinieken die geen vergunning hebben, is niet duidelijk wat ze met hun afval doen”, zegt Ndegwa. “Dat betekent dat het vaak terechtkomt op stortplaatsen in woongebieden.” 

Hiv en hepatitis

Volgens de richtlijnen van de overheid uit 2008 moet medisch afval verbrand worden. Doordat verschillende overheidsinstellingen zich bezighouden met afval en milieu, is niet duidelijk wie de richtlijnen moet implementeren.

Hoewel de overheid het afval wil verwerken door verbranding, zijn er ook mensen die die verwerkingsmethode te schadelijk voor het milieu vinden. Zij pleiten voor andere afvalverwerkingsmethoden, omdat bij verbranding onder meer gevaarlijke dioxinen en broeikasgassen kunnen vrijkomen..

Een alternatief is bijvoorbeeld het steriliseren van materiaal in autoclaven en het daarna te versnipperen tot onschadelijk materiaal.

Op die manier kunnen honderden Kenianen die met afval omgaan, beschermd worden tegen besmetting met bijvoorbeeld hiv en hepatitis B en C, zegt Daniel Yumbya van de Keniaanse Raad voor Medische Beoefenaren.

Kinderen

Niet alleen Otieno loopt gevaar. Zo’n zestigduizend straatkinderen zoeken in het afval van Nairobi naar bruikbare dingen. De kinderen lopen volgens P.W. Wanjohi, een hoge ambtenaar op het Keniaanse ministerie van Gezondheid ook het risico op tetanus. De overheid bestudeert de risico’s voor  de kinderen echter nog, zegt hij. “Ze zijn kwetsbaar vanwege hun leeftijd. Hun immuunsysteem is zich nog aan het ontwikkelen.”