Nairobi en Windhoek pakken waterprobleem in sloppenwijken aan

Naar jaarlijkse gewoonte organiseert de watergroep van de verenigde naties (VN) ook dit jaar op 22 maart de wereldwaterdag. Wereldwaterdag 2011 staat in het teken van water in de stad en wil aandacht vestigen op de impact van de snelle groei van stadsbevolking en van klimaatverandering en natuurrampen op de stedelijke watersystemen. Volgens VN-cijfers leeft op dit moment namelijk voor de eerste keer de meerderheid van de mensen in steden en het stedelijke landschap blijft groeien. 38 procent van die groei wordt veroorzaakt door steeds groter wordende sloppenwijken.

Meersporenbeleid Windhoek

In Windhoek, de hoofdstad van Namibië, is de bevolking op twintig jaar tijd meer dan verdubbeld. In 1990 telde stad 140.000 inwoners. Nu zijn dit er al 300.000. Volgens het stadsbestuur leeft twintig tot dertig procent bovendien in sloppenwijken. Water en sanitaire voorzieningen zijn er een groot probleem. Maar de stad heeft een meersporenbeleid uitgewerkt om hier verandering in te brengen, zo meldt Geraldine van Rooi, hoofd van de sectie Duurzame Ontwikkeling van dienst Ruimtelijke Ordening van de stad.

Enerzijds is er een beleid uitgewerkt dat de stedelijke ontwikkeling op een ordelijke en bewuste manier moet reguleren. Daarnaast is er een wettelijke regeling voor landgebruiksrechten opgesteld en een strategie ontwikkeld om sloppenwijken te moderniseren en beheren. Die strategie, opgesteld in 1999, heeft tot de installatie van sanitaire voorzieningen en openbare waterkranen geleid. De kranen werken met een systeem van herlaadkaarten.

‘Waar halen we het geld?’

Het herlaadkaartensysteem wordt bij de bewoners met gemengde gevoelens onthaald. ‘Het is verbeterd,’ zegt Paulus Siwonbe, een bewonder van de Babylon-sloppenwijk. ‘Ik ben blij dat ik nu water kan halen met mijn kaart. Ik kan het dan in mijn 25-litercontainer houden en zo zelfs een hele week doorkomen. Nu kan je gewoon je kaart herladen en water halen. Of als je geen kaart hebt, kan je er eentje lenen en de eigenaar iets betalen.’

Maar Elizabeth Upapa, ook een bewoner van Babylon, wijst op nieuwe problemen. ‘Ze hebben toiletten gebouwd, maar die zijn vuil en het zijn er niet genoeg. Één toilet voor honderd mensen? Dat is niet eerlijk. Wij hebben ook onze privacy nodig.’ De kostprijs van het water uit de openbare kranen met een herlaadkaartsysteem is volgens haar een probleem. ‘Ja, we hebben water, maar het is te duur. De herlaadkaart begint pas vanaf tien Namibische dollar (ongeveer één euro): waar halen we het geld?’

Gemeenschap speelt cruciale rol

Ook de Kangemi-sloppenwijk in het Keniaanse Nairobi had te kampen met gebrek aan water en sanitaire voorzieningen. Daar waren het echter de burgers die de handen in elkaar sloegen om tot een oplossing te komen. 25 inwoners hebben er zich verenigd in het Waruku Gemeenschapsontwikkelingsproject (Wacodep) en hebben de lokale autoriteiten een lijst met noden van de gemeenschap voorgelegd. ‘De lijst prioriseerde de nood aan water en sanitaire voorzieningen en armoedevermindering,’ zegt voorzitter Charles Wagura. In samenwerking met een plaatselijke ngo Maji na Ufansini, Swahili voor Water en Ontwikkeling, werd er grond en financiering voorzien voor de constructie van een waterkiosk en sanitaire voorzieningen.

Het project werd ontwikkeld aan de hand van een model van huishoudelijk gecentreerde milieusanering dat ontwikkeld werd door de Milieusaneringswerkgroep van het de Watervoorzienings- en Saneringscollaboratieraad (WSSCC) en het Zweedse Federale Instituut voor Aquatische Wetenschappen en Technologie (EAWAG). Het model houdt in dat huishoudens en de gemeenschap een cruciale rol spelen in het planningsproces. ‘We hebben alle 25 leden van Wacodep uitgenodigd voor een workshop waar we samen een actieplan hebben ontwikkeld,’ zegt de beambte voor gemeenschapsontwikkeling. Begin januari 2008 begon de bouw met volledige participatie van leden van de gemeenschap.

Twintig liter water voor 30 eurocent

‘We verkopen water aan de plaatselijke bevolking voor drie shilling (0,3 euro) in plaats van vijf shilling (0,5 euro), de standaardprijs voor een jerrycan van twintig liter in andere delen van de sloppenwijken,’ zegt Florence Wangoi, de toezichter van de waterkiosk en een plaatselijke bewoner. De kiosk voorziet naar schatting honderd huishoudens in de sloppenwijk van water en genereert een dagelijks inkomen van honderd shilling (tien euro). De toegangsprijzen voor propere toiletten en badkamers verdubbelt het inkomen zelfs. ‘Dit is een goed inkomen voor onze leden,’ zegt de voorzitter van Wacodep. ‘De meeste van hen verdienen een gemiddeld loon van 200 shilling (twintig euro), terwijl anderen hier van minder dan een dollar per dag moeten leven.’