Nieuw grensconflict dreigt tussen Ethiopië en Eritrea

De grensstad Badme was tussen 1998 en 2000 middelpunt van een bloedige oorlog tussen Ethiopië en Eritrea, waarbij naar schatting 100.000 doden en gewonden vielen. Tijdens die oorlog werden 600.000 burgers uit hun dorpen verjaagd. Drie jaar later is Badme nog steeds een twistpunt tussen beide landen.

De stad staat momenteel onder Ethiopisch bestuur. Maar volgens een uitspraak van de Ethiopia-Eritrea Boundary Commission (EEBC), dat gelieerd is aan het in Den Haag gevestigde Internationaal Hof van Arbitrage, ligt de stad in Eritrea. Zowel Ethiopië als Eritrea hebben in 2000 verklaard de uitspraken van de EEBC als bindend te beschouwen. Aan de oorlog tussen Ethiopië en Eritrea kwam in 2000 een einde toen beide landen in Algiers een vredesakkoord ondertekenden. Afgelopen september verwierp Ethiopië echter het besluit van de EEBC over Badme en daarmee is het vredesproces tussen beide landen onder zware druk komen te staan.

Badme is voor de bewoners van de Ethiopische provincie Tigre een belangrijke stad, omdat er graven van hun voorouders liggen. Daarnaast zijn vanuit Ethiopië geluiden te horen dat Eritrea geen recht heeft op welke grond dan ook. Dit op standpunt is ingegeven vanuit het idee dat Eritrea, toen het in 1993 onafhankelijk werd, Ethiopië al benadeeld heeft door het land af te snijden van toegang tot de Rode Zee.

Ethiopië en Eritrea stemden eerder deze maand in met de oprichting van een gezamenlijke militaire commissie die moet voorkomen dat conflicten in het grensgebied escaleren zolang de grens tussen beide landen nog niet is gemarkeerd. De VN-vredesmachten in beide landen zien de instelling van de militaire commissie als een veelbetekenende ontwikkeling. De VN-vredesmacht (UNMEE) telt 4200 man, inclusief enkele militaire waarnemers die gestationeerd zijn de 25-kilometer brede Tijdelijke Veiligheidszone, een buffergebied tussen beide landen.

De speciaal ingestelde grenscommissie heeft aangegeven in de huidige omstandigheden niet in staat te zijn de duizend kilometer lange grens tussen beide landen te markeren. Het personeel op het kantoor in Eritrea is inmiddels uitgedund en een definitieve datum voor de markering kan de commissie niet geven. De grensmarkering was in eerste instantie gepland voor mei.
De Ethiopische minister-president Meles Zenawi en minister van Buitenlandse Zaken Seyoum Mesfin hebben verklaard geen vertrouwen meer te hebben in de grenscommissie. In september deed Zenawi de internationale gemeenschap versteld staan door een brief van drie pagina’s te sturen naar VN secretaris-generaal Kofi Annan en de Veiligheidsraad. Zenawi noemde in die brief de EEBC-uitspraak over Badme onwettig, onrechtvaardig en onverantwoordelijk en waarschuwde voor aanhoudende instabiliteit en mogelijk een nieuwe oorlog in de regio.

Eritrea heeft een dringend beroep gedaan op de internationale gemeenschap om de regering van Ethiopië zo ver te krijgen het EEBC-besluit over de status van Badme te aanvaarden. Minister Ali Seid Abdella van Buitenlandse Zaken benadrukte dat het besluit is gebaseerd op artikel 6 van het Handvest van de VN, dat sancties verbindt aan het niet nakomen van het in 2000 in Algiers ondertekende vredesakkoord. Dialoog met Ethiopië lijkt geen optie voor Eritrea. Abdella zegt niet te willen praten met Ethiopië zolang het land internationale besluiten aan zijn laars lapt. Om dat standpunt kracht bij te zetten, riep Eritrea vorige maand zijn ambassadeur uit Addis Abeba terug.

De enige reden tot juichen die internationale waarnemers afgelopen het jaar hadden, was dat er geen nieuwe oorlog is uitgebroken tussen de twee landen in de Hoorn van Afrika. De internationale gemeenschap lijkt haar geduld in het conflict te verliezen. De VN hebben Ethiopië gewaarschuwd dat het land riskeert ontwikkelingssteun mis te lopen als het de beslissing over Badme blijft aanvechten.

Alle ogen zijn nu gericht op de aanstelling van een speciale VN-gezant die een poging moet doen de huidige impasse te doorbreken.. Deze gezant wordt aangesteld nadat VN secretaris-generaal Kofi Annan op 7 januari zijn rapport over het vredesproces aan de Veiligheidsraad heeft gepresenteerd. In de wandelgangen wordt de naam van de voormalige Canadese minister van Buitenlandse Zaken Lloyd Axworthy genoemd als kandidaat voor de post.