Obama en de financieel-economische crisis: can we?

Onder de vorige regering keurde het Amerikaanse parlement al een onuitgegeven reddingsplan van 700 miljard dollar voor de financiële sector goed. Maar het is duidelijk dat er nog veel meer nodig is om noodlijdende banken, verzekeringsinstellingen en zelfs pensioenfondsen overeind te houden.

Redding zonder koerswijziging 

De regering-Obama zette daarvoor in haar laatste begrotingsvoorstel nog eens 750 miljard dollar opzij, maar het is niet zeker of het parlement daarmee zal instemmen. Obama krijgt voorlopig aan de Amerikanen niet verkocht dat de instellingen die de hele crisis hebben veroorzaakt, zoveel steun zouden krijgen zonder harde garanties dat ze dezelfde fouten niet opnieuw zullen maken. Bovendien stijgt de nu al astronomische staatsschuld er nog verder door.
Een plan van minister van Financiën Timothy Geithner om privé-investeerders door middel van overheidsgaranties te verleiden de rommelkredieten van de banken over te nemen, wordt al evenmin enthousiast onthaald. Als de beruchte hypotheekproducten nog problematischer blijken dan nu wordt aangenomen, zou de Amerikaanse overheid er ook honderden miljarden door verliezen.
Ook gezaghebbende experts als econoom en Nobelprijswinnaar Paul Krugman zijn erg kritisch over de aanpak van Obama. Ze oordelen dat de Amerikaanse kapitaalmarkt niet echt op een andere leest wordt geschoeid. Over het plan van Geithner zei Krugman in maart dat het “meer dan teleurstellend” is. “Eigenlijk geeft het me een gevoel van wanhoop.” In België noemde de gezaghebbende econoom Geert Noels het plan van Geithner een “experiment met belastinggeld”.

Relanceplan overtuigt niet

Intussen maakt de Amerikaanse regering zich op voor massale investeringen in onderwijs, de gezondheidszorg, infrastructuur en toekomstgerichte sectoren als hernieuwbare energie. Samen met tijdelijke belastingverminderingen moet dat sneller een einde maken aan de recessie, die al meer dan 3 miljoen banen heeft vernietigd. Het team van Obama heeft het relanceplan van bijna 800 miljard dollar al door het parlement geduwd. Dat recordbedrag komt bovenop de normale overheidsuitgaven en zal dus de Amerikaanse schuldenlast nog verder opdrijven.
Ook hier vrezen critici dat het plan niet doortastend genoeg is om de zwaarste naoorlogse recessie te bestrijden. De structurele problemen van de Amerikaanse economie worden volgens hen allerminst overtuigend aangepakt. De VS hebben een groot handelstekort, vooral met China, en zijn sterk afhankelijk van het buitenland voor hun energiebevoorrading.
De VS lijden ook onder de effecten van de financiële en economische crisis in andere landen. De Amerikanen hebben er dus alle belang bij ook internationale maatregelen van de grond te krijgen. Maar ook op dat vlak blijkt Obama geen wonderen te kunnen verrichten. De Amerikaanse president kon de overige leden van de G20 begin april op de top in Londen niet overtuigen een internationaal relanceplan op te zetten.
Toch leverde de G20 meer resultaten op dan verwacht, en dat is voor een deel de verdienste van Obama. Het Internationaal Monetair Fonds kreeg veel meer middelen om landen die in financiële moeilijkheden verkeren, met leningen ter hulp te komen. Na 2011 verandert ook de verdeling van de stemrechten in het IMF, waardoor de VS waarschijnlijk aan invloed zullen verliezen ten voordele van China en andere opkomende economieën. Daarnaast werd in Londen ook een fors bedrag toegezegd om de wereldhandel aan te zwengelen.
Obama had tijdens zijn verkiezingscampagne ook beloofd dat hij de Amerikaanse ontwikkelingshulp in vier jaar tijd zou verdubbelen. In zijn begroting voor 2010 stijgen de uitgaven voor buitenlandse hulp met 9,5 procent, maar critici reageerden meteen met de opmerking dat het hulpbudget onder Bush aan een gelijkaardig tempo toenam. Een koerswijziging, met bijvoorbeeld meer geld voor economische ontwikkeling, kwam er nog niet.
* Sinds 23 april maakt IPS dagelijks de balans op van 100 dagen Obama.