“Obama praat over democratie, en steunt dictators” (Analyse)

In zijn langverwachte toespraak riep Obama op tot “een nieuw begin in de relaties tussen de VS en moslims overal ter wereld.” Hij had het over de gevaren van gewelddadig extremisme, het uitzicht op vrede tussen Israël en de Palestijnen, nucleaire proliferatie en economische ontwikkeling.

Over democratie zei Obama dat hij geloofde dat alle mensen verlangen naar bepaalde dingen: de mogelijkheid om de mening te uiten en mee te bepalen door wie men geregeerd wordt, een vertrouwen in de rechtstaat en een eerlijke justitie, een transparante overheid die niet steelt van de bevolking. “Dat zijn niet zomaar Amerikaanse ideeën,” zei de Amerikaanse president. “Het zijn mensenrechten, en daarom steunen we ze overal. Regeringen die deze rechten verdedigen, blijven uiteindelijk langer stabiel, succesvol en zeker. We verwelkomen elke verkozen, vreedzame regering, op voorwaarde dat ze al hun onderdanen respecteren.”

Kritiek

Leden van de regeringspartij van de Egyptische president Mubarak haastten zich om de toespraak als “historisch” te bestempelen, maar lokale activisten waren veel minder onder de indruk.

“Obama sprak erg kort en in zeer vage termen over de democratie en mensenrechten”, zegt journalist en hervormingsgezinde activist Abdel-Halim Kandil. “Ondanks de hype was de toespraak vooral een oefening in public relations.”

Bahaieddin Hasan, hoofd van het Centrum voor Mensenrechtenstudies in Caïro omschreef de toespraak als “oppervlakkig”. “Er bleek geen enkele bezorgdheid uit over democratische hervormingen of mensenrechten”, zei hij in de onafhankelijke krant Al-Dustour. “Het kwam als een grote ontgoocheling voor ons.”

Kandil vindt ook dat Obama’s keuze voor Egypte, dat al 28 jaar lang met harde hand door Mubarak geleid wordt, een verkeerde boodschap uitzendt. Obama vertrok naar Egypte vanuit Saoedi-Arabië, dat nog minder democratisch is.

“Obama’s bezoek was een teken van steun voor het dictatoriale Egyptische regime, en de criminele praktijken van Israël tegenover de Palestijnen”, zegt Kandil. “De overheid, die in crisis is door de enorme inflatie en een zwaar gebrek aan populariteit, hoopt dat het bezoek van Obama haar tanende levensduur zal rekken”.

De nieuwe Amerikaanse regering, zegt Kandil, verschilt alleen van de vorige “in stijl, niet in substantie.” In 2004 en 2005 oefende de regering-Bush aanzienlijke druk uit voor de mensenrechten en politieke hervormingen in Egypte. Het trok die eisen in toen de Moslim Broederschap aanzienlijke steun won in de parlementsverkiezingen.

Kandil wijst op verklaringen van de Amerikaanse minister van Defensie Robert Gates als een meer betrouwbare indicator van Obama’s langetermijnvisie. Vorige maand zei Gates na een gesprek met Mubarak dat de Amerikaanse militaire steun aan Egypte geen voorwaarden zou bevatten op het vlak van mensenrechten of democratische hervormingen.