Oorlogsmisdadigers doen mee aan Afghaanse verkiezingen

“De presidentsverkiezingen zijn cruciaal als het gaat om de vraag of Afghanistan een land kan worden dat de mensenrechten respecteert, of een land waar misbruik en straffeloosheid regeren”, zegt Brad Adams van mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW).

Volgens HRW bevinden zich onder de presidentskandidaten “voormalige militairen en militiecommandanten die ernstige mensenrechtenschendingen, oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid” op hun geweten hebben. Enkele leden van het Afghaanse parlement hebben gevraagd of de namen van oorlogscriminelen verwijderd kunnen worden van de lijst met presidentskandidaten.

“Het bloed van het land druipt van de baarden en dassen van sommige mensen op deze lijst”, zei Balqis Roshan, een vrouwelijke senator uit de provincie Farah, tegen het Afghaanse persbureau Pajhwok. “Zij zouden geen kandidaat moeten zijn.”Andere senatoren willen juist niet ingrijpen, omdat dat in hun ogen een samenzwering tegen het democratische proces is.

Oorlogsslachtoffers

Na de val van het talibanregime in 2001 kwam in 2004 president Hamid Karzai na verkiezingen aan de macht. Voor de meeste Afghanen spelen de misdaden die in de afgelopen jaren gepleegd zijn, echter nog steeds een grote rol. Negentig procent van de bevolking ziet zichzelf op een of andere manier als oorlogsslachtoffer. Direct of indirect hadden zij te maken met geweld. “Hoe kun je vrede stichting zonder hier rekening mee te houden?”, zegt Aziz Rafiee, directeur van de Afghan Civil Society Forum Organisation. “Als gerechtigheid wordt opgeofferd voor een staakt-het-vuren, zal er geen echte vrede zijn. Dan komt er slechts zeer breekbare vrede.”

Uit een onderzoek dat Onafhankelijke Afghaanse Mensenrechtencommissie (AIHRC) in 2005 liet uitvoeren, bleek dat 94 procent van de bevolking het belangrijk vond misdaden uit het verleden te berechten. Uit recente opiniepeilingen komt een soortgelijk beeld naar voren.

Raz Mohammad Dalili, een bekende activist en directeur van ontwikkelingsorganisatie Sanayee, zegt dat onrechtvaardigheid, geworteld in een cultuur van straffeloosheid en beperkte mogelijkheden voor burgers om hun stem te verheffen, de oorzaak van het geweld in Afghanistan is. “Als ik vandaag een misdrijf bega en niemand stopt mij, hoe lastig wordt het dan om mensen te beschuldigen die in het verleden misdaden hebben begaan? In de afgelopen 12 jaar is er veel geweld gepleegd. Veel van de daders zitten echter op machtige posities.”

Naim Nazari, coördinator van het Civil Society and Human Rights Network, constateert ook dat criminelen op belangrijke overheidsposten zitten. “De internationale gemeenschap had en heeft de politieke wil niet om een proces in gang te zetten om deze mensen te vervolgen.”

Duister verleden

De algemene visie in Afghanistan is dat, na de val van de taliban, de internationale gemeenschap geprobeerd heeft kortetermijnstabiliteit te creëren door politieke en militaire leiders te steunen met een duister verleden. Dit in plaats van het stimuleren van echte sociale verzoening, zegt Mir Ahmad Joyenda, voormalig parlementariër en nu plaatsvervangend directeur bij de Afghaanse Eenheid voor Onderzoek en Evaluatie, een onafhankelijk onderzoeksorganisatie in Kaboel.

“Amerika en de internationale gemeenschap hebben de macht aan de verkeerde mensen gegeven. De roep van het Afghaanse volk om gerechtigheid is onderschat en de macht en consensus van de krijgsheren overschat”, zegt Joyenda. “In 2003 heeft Lakhdar Brahimi, toen de speciale VN-vertegenwoordiger voor Afghanistan, gewaarschuwd dat gerechtigheid niet opgeofferd mag worden voor vrede. De internationale gemeenschap heeft ervoor gekozen criminelen en krijgsheren te steunen, met als gevolg dat we nu geen van beide habben: geen vrede én geen gerechtigheid.”