Overname Interbrew bombardeert modale Serviërs tot miljonairs

Op één dag miljonair worden is ook mogelijk zonder op de loterij te spelen, zo ondervonden de inwoners van Apatin, een stadje op 170 kilometer te noordwesten van Belgrado. Het voordien weinig bekende stadje werd een begrip in Servië toen de Belgische bierbrouwer Interbrew in september de Pivara (brouwerij) Apatin kocht door 50,1 procent van de aandelen over te nemen. Tot groot jolijt van de 6.800 kleine aandeelhouders deed Interbrew een bod op de rest van de aandelen voor 171 euro per stuk.

Een groot deel van de bevolking werd in één klap schatrijk, want 48 procent van de brouwerij was sinds 1991 in handen van de Pivara-arbeiders – een gevolg van het schoorvoetende privatiseringsbeleid van de allerlaatste Joegoslavische regering. “Een gemiddelde aandeelhouder had zo’n 1.000 aandelen, zegt Milan Trtica, die aan het hoofd staat van de productielijn van Pivara Apatin. Voor velen betekende (het bod van Interbrew) een fortuin van honderdduizenden dollar. Families die er al generaties werkten krijgen meer dan een miljoen vermits ook gepensioneerde werknemers destijds aandelen kregen.

De Brouwerij Apatin, gesticht in 1756, is met een marktaandeel van 40 procent de grootste brouwerij in Servië. Interbrew wil het merk uitbreiden tot een derde van de markt in ex-Joegoslavië.

Er spelen zich de jongste weken vreemde taferelen af in het anders vrij rustige stadje. Gepantserde geldtransporten houden voortdurend halt voor de stoep van de enige twee banken, waar dag en nacht agenten op post staan. Ze staan in voor de veiligheid van de aandeelhouders. Die halen hun geld liever af dan het op de bank te laten staan. “Erg weinig mensen vertrouwen de banken,” zegt Trtica. “Begrijpelijk met wat we meegemaakt hebben”. Het Servische bankwezen stortte in het begin van de jaren negentig in toen het regime van Slobodan Milosevic voor 4,5 miljard euro privé-rekeningen bevroor om er de oorlog mee te financieren.

Interbrew ging in op de vraag van de aandeelhouders om cash uitbetaald te worden. Maar niemand heeft deze mensen uitgelegd wat ze met dit geld kunnen doen,” zegt politiek commentator Misa Brkic. De rush voor cash en het korte termijndenken weerspiegelen volgens Brkic de tijdsgeest. “Het kapitalisme is iets nieuws voor de Serviërs. Het is duidelijk nog niet doorgedrongen in de geest van de modale Serviër.”

Op straat wordt er erg geheimzinnig gedaan over wie welk fortuin vergaard heeft. Tegenover de pers geeft niemand toe dat hij een bom geld verdiend heeft met de tot voor kort waardeloos geachte aandelen. Maar de uiterlijke kenmerken van de rijkdom steken overal de kop op. Volgens het stadsbestuur werden dit jaar al 7.500 nieuwe wagens geregistreerd – geen slecht gemiddelde voor een stad van 20.000 inwoners. Op de woonmarkt wordt er gekocht en verkocht dat het een lieve lust is. De vastgoedprijzen zijn gestegen van 400 naar 1000 euro per vierkante meter - de zegeningen van de vrije markt zijn niet weggelegd voor alle inwoners van Apatin. De hausse op de woonmarkt dreigt zich ook de verspreiden naar de provinciale hoofdstad Novi Sad en de Servische hoofdstad Belgrado.

Mogelijk zullen ook de zuidelijke steden Nis en Vranje overspoeld worden door een gelijkaardige golf van buitenlands geld. De Servische staat heeft in augustus voor een bedrag van de lokale tabaksgiganten Duvanska Industrija Nis en Duvanska Industrija Vranje verkocht aan Philip Morris en British American Tobacco (BAT). Vorige week kregen kleine aandeelhouders in Nis en Vranje een aanlokkelijk aanbod: voor de respectievelijke aandelen kunnen ze 100 en 130 dollar krijgen. De families die al generaties in de tabaksbedrijven hebben gewerkt, hoeven nooit meer te werken voor hun brood: zij hebben tienduizenden aandelen in hun bezit en worden vast en zeker miljonair.