'Parijs van West-Afrika' loopt leeg

Abidjan, dat ooit over de tong ging als ‘het Parijs van West-Afrika’, telt
behoorlijk wat westerlingen. De hoofdstad van Ivoorkust was van de jaren 60
tot 1999 het economische hart van de hele West-Afrikaanse regio. De chique
boetieks, dure restaurants en paradijselijke stranden maakten het tot een
geliefde bestemming van Franse expatriés en andere westerlingen.
De eerste staatsgreep in ‘99 vormde het startschot van een politieke crisis
die op 19 september culmineerde in de bloedigste rebellie ooit. In de
gevechten tussen het Ivoriaanse leger en de rebellerende soldaten die nu de
noordelijke helft van het land controleren, kwamen honderden mensen om.

In de straten van Abidjan heerst er nu ‘s nachts een gespannen stilte. De
avondklok die over het hele land van kracht is, houdt de mensen in hun huis
van de vroege avond tot zonsopgang. Ik voel me hier absoluut niet veilig
meer, vertelt een Amerikaan die klaar is om te vertrekken naar huis, waar
hij zijn eerder teruggekeerde vrouw en kind zal terugzien. Eigenlijk zit ik
hier onder huisarrest. Het is geen leven meer: ik kijk voortdurend over mijn
rug. Zo kan ik niet leven.

Wat voor de meeste buitenlandse de deur dicht deed, was de demonstratie op
22 oktober op de Franse militaire basis in Abidjan. Duizenden aanhangers van
president Laurent Gbagbo eisten daar de uitlevering van Alassane Dramane
Ouattara, die zich nu al meer dan een maand schuilhoudt in de Franse
ambassade. Ouattara is een politicus die erg populair is in het noorden van
het land maar volgens Abidjan zit hij achter de couppoging van 19 september.

Sinds de demonstratie hebben de antiwesterse demonstraties en de
vreemdelingenhaat een hoogtepunt bereikt. De verhalen over westerlingen die
op straat uit hun auto werden gesleurd of werden lastiggevallen, jagen de
expatriés hier de stuipen op het lijf. Voor de demonstratie waren we nog
naïef, maar achteraf wilden de meesten toch hun koffers pakken, zegt de
Amerikaan op de luchthaven. Vertrekken was ook de boodschap die de
Amerikaanse ambassade vier dagen later meegaf aan alle Amerikanen in het
land, inclusief het ambassadepersoneel.

Het is moeilijk te zeggen hoeveel buitenlanders er precies vertrokken zijn
uit Abidjan, maar indicatoren als de studentenpopulatie aan de International
Community School of Abidjan, waar het gros va de Amerikaanse kinderen
studeert, geven een goed idee. Van de 400 studenten die aan het schooljaar
begonnen is de helft vertrokken. Van de Amerikaanse studenten schiet bijna
niemand meer over. De school blijft voorlopig open, net als de Afrikaanse
Ontwikkelingsbank (ADB), een symbool van de Ivoriaanse economische ambities
en een werkgever voor tientallen westerlingen. Van een leegloop is geen
sprake, zegt Magatte Wade, de woordvoerder van de ADB.

De vredesonderhandelingen in Togo wekken weinig optimisme. Ondanks alle
optimistische verklaringen gaan de meeste buitenlanders gewoon door met
verhuizen. Pas als de situatie op het terrein verandert, kom ik terug,
zegt Fode Traore, een Malinees zakenman die vertrekkensklaar staat op de
luchthaven van Abidjan. Eenzelfde geluid bij de Française Sylvie Roche, die
woensdag de namiddagvlucht van Air France richting het echte Parijs nam. We
hebben hier 15 jaar gewoond. Mijn man blijft, maar ik niet. Ik hoop wel dat
ik binnen een paar maanden terug kan komen.